کتاب سیاست‌گذاری رسانه‌ای رونمایی می‌شود + نقد و بررسی

به گزارش عطنا و به نقل از فارس، امروز از کتاب‌های «سیاست گذاری رسانه‌ای» و «از سرمایه شهرتی تا شهرت رسانه‌ای» رونمایی می‌شود.

کتاب‌ «سیاست گذاری رسانه‌ای» به قلم طاهر روشندل اربطانی و کتاب «از سرمایه شهرتی تا شهرت رسانه‌ای» به قلم طاهر روشندل اربطانی و سیدمهدی شریفی از اعضای هیات علمی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران نوشته شده است.

رسانه‌های سیاسی یا سیاست رسانه‌ای

دکتر طاهر روشندل در تازه‌ترین کتاب خود با عنوان «سیاستگذاری رسانه‌ای» به بررسی رابطه سیاست و رسانه و تاثیرگذاری متقابل آنها با یکدیگر پرداخته است.

 به گزارش عطنا و به نقل از مهر، در آستانه رونمایی از کتاب «سیاستگذاری رسانه‌ای» نوشته دکتر طاهر روشندل، علی حیدری از فعالان رسانه‌ای و دارای مدرک مدیریت رسانه در یادداشتی به معرفی این کتاب پرداخته است که در ادامه از نگاه شما می‌گذرد:

 سیاستگذاری عمومی یا خط مشی گذاری عمومی یکی از شاخص های مهم نظام‌های حاکمیتی دنیا است و بعنوان یکی از وجوه تمایز اساسی بین نحله های فکری و گونه های عملی حکومت بحساب می آید. اگرچه این مفهوم بیشتر بعنوان یکی از ابعاد یا رشته های علم مدیریت و بویژه در زیر شاخه مدیریت دولتی قلمداد شده است ولیکن بایستی آنرا یک موضوع بین رشته ای دانست که علاوه بر علم مدیریت از علوم دیگر نظیر علوم سیاسی، جامعه شناسی، حقوق و ... نیز بهره می گیرد.

بطور کلی سیاستگذاری عمومی عبارت است از سیاست هایی که بوسیله حاکمیت که همانا مراجع مختلف بخش عمومی از قبیل مجلس، دولت قوه قضائیه و ... هستند که علی القاعده بایستی نماینده حفظ منافع عمومی جامعه باشند، تنظیم و ابلاغ می گردد. در ایران بخاطر چند پارگی نظام تصمیم گیری که در ذیل قوای سه گانه نظام وجود دارد سیاستگذاری ها (صرفنظر از اسناد بالادستی که در قالب سند چشم انداز و اصول و سیاستهای کلی ابلاغ می شود)، اگرچه بایستی در قالب "قوانین" (مصوب مجلس شورای اسلامی و عندالاقتضاء در موارد خاص پس از طی مراحل تصویبی و تائیدی در شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام وشورای حل اختلاف قوا) و "مقررات" (مصوبات هیأت وزیران) صورت پذیرد، ولیکن بخاطر عدم تعیّن وظایف و اختیارات و عدم تفکیک کامل قوا صورتهای دیگری از سیاستگذاریها توسط احکام (آراء محاکم و مراجع قضایی) و مصوبات شوراها (شورایعالی انقلاب فرهنگی و...) انجام می پذیرد.

یکی از عرصه های مهم سیاستگذاری عمومی که تاکنون مغفول افتاده بود و بطور منسجم و علمی به آن پرداخته نشده است، مقوله سیاستگذاری رسانه ای (Media Policy Making) است. صرفنظر از مسأله ای که ابتدائاً درخصوص چندپارگی نظام سیاستگذاری در ذیل قوای سه گانه ایران مطرح شد، شاید بتوان گفت دلیل دیگر عدم توجه وافی و کافی و بموقع به سیاستگذاری رسانه ای در ایران، انحصار بلامنازع سازمان صدا و سیما در عرصه رسانه ای کشور بود که این انحصار تا همین اواخر و تا قبل از ظهور و بروز پدیده های جهانی شدن، دو فضایی شدن جامعه و شکل گیری فضای مجازی، فناوری های نوین ارتباطات و اطلاعات، ابزارهای هوشمند و شبکه های اجتماعی و ...، به چالش جدی کشیده نشده بود.

علت دیگری که شاید بتوان برای عدم توجه به مقوله سیاستگذاری رسانه ای در ایران برشمرد، اینست که غالباً در ادوار مختلف نگاه تک ساحتی به مقوله رسانه صورت گرفته و آن را در محاق صدا و سیما و یا مسائل فرهنگی یا اجتماعی یا تکنیکی (ICT) قرار داده و بالنتیجه متولیان سیاستگذاری صدا و سیما و یا قلمروهای فرهنگی یا اجتماعی یا ICT بخود اجازه داده اند که در حیطه سیاستگذاری رسانه ای ورود کنند و خود را محق و مجاز به سیاستگذاری در این زمینه بدانند و چه بسا برای خود انحصار قائل شوند، که بطور مثال می توان به بحث فیلترینگ اشاره کرد.

یکی از دلایل دیگر عدم توجه به سیاستگذاری رسانه ای نیز جوان بودن علم مدیریت رسانه در ایران و فقر نظری در این زمینه است که عدم تولید و نشر محتوا در این حوزه نیز مزید برعلت شده است، امری که طی یک دهه اخیر با همت و تلاش پروفسور علی اکبر فرهنگی و نیز دکتر طاهر روشندل اربطانی از طریق تأسیس و گسترش رشته مدیریت رسانه در دانشگاههای مختلف تا حدود زیادی جبران شده است. در تداوم همین مسیر پیشگامی تولید و نشر محتوا در زمینه رسانه اخیراً کتابهایی در زمینه سیاستگذاری رسانه ای، مدیریت رسانه ای الکترونیک، مدیریت رسانه های اجتماعی، شهرت رسانه ای از سوی دکتر روشندل منتشر گردیده است. که معرفی کتاب سیاستگذاری رسانه ای که توسط انتشارات دانشگاه تهران منتشر گردید موضوع این نوشتار است. این کتاب که در اواخر سال ۱۳۹۴ منتشر و در بهار ۱۳۹۵ رونمایی می‌شود، در ۲۷۵ صفحه شامل ۱۲ فصل زیر است:

فصل اول – مفهوم شناسی سیاستگذاری رسانه ای

فصل دوم – مبانی نظری حوزه سیاستگذاری رسانه ای

فصل سوم – مدل های سیاستگذاری رسانه ای

فصل چهارم – نقش رسانه ها در سیاستگذاری عمومی

فصل پنجم – سیاستگذاری در رسانه های جدید

فصل ششم – نقش دولت در سیاستگذاری رسانه ای

فصل هفتم – نقش سازمان های بین المللی در حوزه سیاستگذاری رسانه ای

فصل هشتم – سیاستگذاری رسانه ای با رویکرد صنعت به رسانه

فصل نهم – سیاستگذاری رسانه ای و افکار عمومی

فصل دهم – موضوعات مورد بحث در سیاستگذاری رسانه ای

فصل یازدهم – فرایند سیاستگذاری رسانه ای

فصل دوازدهم – فرایند سیاستگذاری در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران

همانطور که از عناوین فصول کتاب بر می آید، مدخل بحث تبیین مفهوم سیاستگذاری رسانه ای و تعیین نسبت آن با سیاستگذاری عمومی و بویژه دولت یا حاکمیت است. همچنین در ادامه ضمن بیان ضرورت سیاستگذاری برای تنظیم رفتار نظام های رسانه‌ای و اصول و اهداف کلی سیاستگذاری رسانه‌ای و چالش‌های پیش روی آن تشریح گردیده و به این موضوع اشاره شده است، که باتوجه به پدیده های نوین مستحدثه در عرصه افکار عمومی، ارتباطات و رسانه، بایستی در سیاستگذاری رسانه ای تأثیر و تأثرات گستره ای از سیاستگذاری های صنعت مخابرات، سیاست های ارتباطی، سیاست های اطلاعاتی، سیاست های فرهنگی و قانونگذاری رسانه ای را در نظر داشت و بویژه آنکه در شرایط حاضر و با خصوصی سازی و برون سپاری هایی که در بدنه دولت و یا نهادها و دستگاههای اجرائی عرصه رسانه صورت پذیرفته این عرصه ها غالباً به صنعت - بازار تبدیل شده اند و بالنتیجه بایستی در سیاستگذاری رسانه ای علاوه بر حاکمیت (مجلس، دولت و ...)، شرایط ومقتضیات صنعت - بازارهای مربوطه و نیز نقش تشکل های صنفی، علمی و تخصصی و سازمانهای مردم نهاد را در نظر داشت.

ترسیم موضوعات اصلی مرتبط و ملی و بین المللی (جهانی) سیاستگذاری رسانه ای، احصاء مدل های غالب و یا مطرح در سیاستگذاری رسانه ای، سیاستگذاری رسانه های نوین و روابط متقابل بین سیاستگذاری رسانه ای و افکار عمومی و فناوریهای نوین ازجمله مباحث دیگر کتاب می باشد.

در فصل یازدهم کتاب فرایند سیاستگذاری رسانه‌ای بطور کامل تشریح گردیده که جمع بندی مباحث قبلی کتاب است و در فصل دوازدهم که تلخیصی از پایان نامه کارشناسی ارشد سرکار خانم لبافی تحت عنوان «آسیب شناسی فرآیند سیاستگذاری در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ۱۳۹۰» است. نمونه‌ای از مطالعه درباره سیاستگذاری رسانه ای، که بنظر می رسد باتوجه به تغییرات مدیریتی در صدا و سیما بایستی این گزارش مورد مطالعه متولیان امر قرار گیرد چرا که بنظر می رسد هنوز این مطالعه برای بیان آسیب های مبتلا به سازمان صدا و سیما تازگی دارد و گذشت زمان و بروز و ظهور پدیده های رسانه ای نوین نظیر شبکه های اجتماعی و شبکه های ماهواره ای بر ضرورت توجه به نتایج پژوهش مزبور افزوده است.