گذار از سال‌های آزمون و خطا / «دانشجو محور» می‌شویم

پس از گذار به دوران مدیریت جدید دانشگاه، ما شاهد تحولات زیادی در دو سال اخیر بوده‌ایم‌. از اهمیتی که دانشگاه به دانشجویان در زمینه برگزاری جشن‌های فارغ‌التحصیلی و جشنواره‌های مختلف دانشجویی می‌دهد تا دعوت از دولت‌مردان، سیاست‌مداران و اساتید داخلی و خارجی برای بحث و تبادل نظر در قالب‌‌های مختلف در داخل دانشگاه، همه نمودِ بارز یک تحول مثبت است.

این بار عطنا پای صحبت‌های معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبائی نشسته است‌. دکتر شجاع احمدوند که در نهایت سعه‌صدر و صبوری به سوالات ما پاسخ داد و از ایده‌ها و اندیشه‌هایش گفت که در ادامه می‌خوانید.

دکتر شجاع احمدوند درباره تغییر سیاست‌های دانشگاه به ویژه در حوزه پژوهش در سه سال اخیر، گفت: واقعیت این بود اولویت ما از روز اول این بود که دانشگاه بیش از هر چیز نیاز به یک محیط امن دارد‌ زیرا معتقدیم امنیت است که امکان پژوهش را فراهم می‌کند. با اینکه گفته‌ می‌شود در شرایط بحرانی، سخت و ناامن، خلاقیت انسان بیشتر فعال‌ می‌شود اما من با این نکته مخالفم چرا که به نظرم کارایی ذهن انسان در شرایط امن بالاتر است.

وی با اشاره به رسالت معاونت پژوهشی در دوره جدید ادامه داد: تمام تلاش‌مان این بود که به یک نقطه اتکا برای استاد تبدیل شویم. برای مثال ما از منافع استادان دانشگاه علامه در مذاکره با دستگاه‌‌ها در قراردادهای پژوهشی حمایت‌ می‌کنیم و منافع دانشگاه را در اولویت قرار‌ می‌دهیم، لذا ما به استادان خود اعتماد داریم.

22 بهمن‌، روز افتتاح کتابخانه مرکزی

احمدوند بین‌الملل سازی آموزش را یکی از ارکان معاونت پژوهشی دانشگاه عنوان کرد.

وی درباره کتابخانه مرکزی اظهار داشت: سه سال پیش، یک کتابخانه در چهارراه لشکر داشتیم که به دلیل دوری از بخش عمده دانشگاه و دانشکده ها، تعداد مراجعه کننده به آن کمتر از 50 نفر در ماه بود، لذا در مقایسه با کتابخانه‌‌های جهان این نیاز را احساس کرده و بر تجمیع کتابخانه مرکزی در پردیس اهتمام ورزیدیم که انشاءلله در 22 بهمن سال 95 این کتابخانه افتتاح خواهد شد.

احمدوند افزود: یکی از برنامه‌‌های سال 95 تاسیس حداقل دو نشریه بین‌المللی به زبان‌‌های انگلیسی یا عربی بر مبنای گروه‌‌های متقاضی خواهد بود که با نگاه ترویج اندیشه‌‌های ایرانی اسلامی از جمله فلسفه اسلامی و اندیشه‌‌های بومی و تولیدی عمل کنند. معاون پژوهشی دانشگاه تعداد مقالات تولیدی سال گذشته را حدود 1500 عنوان اعلام کرد.

عطنا‌ می‌تواند به ما کمک کند

دکتر احمدوند از همکاری معاونت پژوهشی دانشگاه با سایت عطنا استقبال کرده و پیشنهاد کرد: به نظر من بهتر است عطنا هویت و ماهیت خود را فراتر از خبری برده و تخصصی‌تر عمل کند. از جمله‌ می‌تواند با اساتید ‌‌گفت‌وگوی ویژه داشته باشد یا با دبیران نشریات به بحث و تبادل نظر بپردازد و حتی به معرفی نشریات علمی دانشگاه و مسائلی از این دست بپردازد.

وی ادامه داد: ما در سال‌‌های گذشته با این پدیده مواجه شدیم که سطح کارهای دانشگاهی هم در زمینه تعداد دانشگاه و هم مقالات، نزول پیدا کرد‌. یعنی سیاستی را در دوره گذشته تحت عنوان سیاست کمی سازی آموزش عالی‌ در پیش گرفتند. برای مثال این تعداد بالای مقالات نتیجه‌اش این شده بود که خیلی از نشریات ما فرایند‌‌های داوری را به حداقل ممکن رسانده و فقط به چاپ مقاله بیشتر اهمیت‌ می‌دادند.

کیفیت، مهم‌تر از آمار

احمدوند با اشاره به اینکه دانشگاه در سال گذشته بالغ بر دوهزار مقاله علمی- پژوهشی تولید کرده است، افزود: ما ضمن اینکه نمی‌خواهیم اهمیت آمار را نفی کنیم اما به دنبال راهکارهایی برای افزایش و تاکید بر کیفیت آنها هستیم.

وی در این باره ادامه داد: دبیران نشریات علمی در تایید مقالات دانشجویی باید این نکته را مدنظر داشته باشند که مطالب برآمده از پایان نامه‌‌های این دانشجویان باشد.

وی یادآور شد: ما تعداد زیادی دانشجوی مقاطع دکتری و ارشد داریم که اگر به طور میانگین یک چهارم آنها در هر ترم فارغ‌التحصیل شوند، دوهزار و پانصد نفر فارغ‌التحصیل داریم. یعنی اگر از هریک از پایان نامه‌‌های این عزیزان، ما یک مقاله خوب دربیاوریم و در حالی که دانشجویان دکتری هم باید دو مقاله در سال ارائه دهند، لذا در یک سال‌ می‌توان فقط از پژوهش‌‌هایی که مثلاً 6 ماه تا یک سال کار روی یک پایان‌نامه است، چیزی حدود 2500 مقاله تولیدی به دست آورد.

احمدوند به نقش عطنا در زمینه تولید دانش اشاره کرد و گفت: اگر سردبیران نشریات علمی و تخصصی این فضا را ایجاد کنند‌، عطنا‌ می‌تواند فراخوانی را جهت تشویق و جذب نخبگان دانشگاه علامه طباطبائی و حتی سایر دانشگاه‌‌های دیگر بدهد.

دانشجومحور می‌شویم

معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبائی در ادامه به چاپ کتاب‌‌های علمی اشاره کرد و گفت: ما در سال گذشته صد عنوان کتاب چاپ کردیم که بسیاری از آنها به دفعات تجدید چاپ شده و‌ می‌شوند.

دکتر احمدوند در رابطه با ضعف موجود در ترغیب دانشجویان به تولید کتاب و مقاله، اذعان کرد: نکته درستی است‌، نظام پژوهشی ما هرگز دانشجو محور نبوده و بیشتر استادمحور بوده است و ما برای حل این نقیصه تلاش‌هایی را آغاز کرده‌ایم.

وی با اشاره به دشوار بودن اصلاح این ساختار افزود: برای مثال دو سال است که درگیر دکترای پژوهش‌محور هستیم که مربوط به حوزه ما‌ می‌شود‌، ما هنوز هم حدود 200 الی 300  دانشجو داریم که همه مسئولیت آنها با این معاونت است.

احمدوند درباره حوزه‌‌های پژوهشی بین المللی اظهار داشت: ما سعی کردیم در قالب مقرراتی که وجود دارد حمایت هایی را برای دانشجو در نظر بگیریم.

وی با ابراز خرسندی از اینکه در این دوره دانشجویان دکتری راضی‌ترین دانشجو ها هستند، افزود: حتی به نسبت دانشگاه تهران و دانشگاه شهید بهشتی در صورت پذیرش مقالات دانشجویان علامه در سمینارهای بین المللی، ما تقریبا همه‌ هزینه‌‌های آن را به عهده‌ می‌گیریم‌، چرا که هیچ دانشگاهی این کار را انجام نمی‌دهد‌، که شامل بلیط رفت و برگشت و هزینه اقامت هم‌ می‌شود.

وی این امتیازات برای دانشجویان ارشد را هم اینگونه، عنوان کرد: این دانشجویان هم چنانچه مقالاتشان پذیرفته شوند، از طرف معاونت پژوهشی مورد حمایت قرار خواهند گرفت.

احمدوند درباره المپیادها یا مسابقاتی مثل موت‌کورت و ویس‌موت هم گفت: دو سال پیش شاهد چنین دستاوردهایی نبودیم و دانشجوها اصلا از این برنامه ها اطلاع نداشتند درحالی که با یک حمایت حداقلی سال گذشته و حمایت بیشتر و تامین هزینه‌ها در سال جاری، توانستیم نتایج خوبی حاصل کنیم.

وی درباره این موضوع پیشنهاد داد: در دیدار با دکتر علومی، رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی قرار بر این شد که در این رقابت‌ها اساتید از ابتدای امر با برنامه‌ریزی در جریان امور قرار گیرند تا این مسابقات علمی در آینده جایگاه بهتری پیدا کند.

نشریه «نقد و نظر»‌، ایده‌ای در نطفه

معاون پژوهشی دانشگاه علامه در ارتباط با پژوهش‌های دوره لیسانس گفت: باید اعتراف کنم هنوز فکر مدونی انجام نشده است اما طی چند نشست با دکتر ذکیانی، معاون وقت فرهنگی دانشگاه، پیشنهادم این بود که نشریه‌ای تحت عنوان «نقد و نظر» داشته باشیم و شبیه کرسی‌‌های آزاد اندیشی، نشست‌هایی را برگزار کنیم با این مبنا که اگر دانشجویی ایده‌ای دارد، یک استاد به عنوان داور ایده را بررسی کرده و در نشریه قرار دهیم که این ایده ها منعکس شود‌، هر شماره از نشریه هم 10 تا 15 هر ماه منتشر شده و در قالب نشست‌هایی در دانشکده ها به بحث و تبادل نظر گذاشته شود.

گذار از سال‌های آزمون و خطا

معاون پژوهشی دانشگاه علامه در رابطه با قطب‌‌های علمی دانشگاه -از جمله قطب علمی اقتصاد و قطب علمی ارتباطات- اظهار داشت: قطب یک مفهوم جدید در ادبیات آموزش عالی ایران بود‌، در واقع قطب‌‌های علمی با پژوهشکده‌ها نباید یکی در نظر گرفته شوند، اگرچه در این باره دو دیدگاه وجود دارد‌. برخی می‌گویند قطب علمی نه تنها با پژوهشکده بلکه با دانشکده یکی است و برخی دیگر معتقدند این نهادها باید پیگیر امور خاصی باشند که جای آنها در دانشگاه خالی است. در کل، با ساختاری بهتر این ایده‌ می‌تواند مفید باشد اما متاسفانه به لحاظ اجرایی خوب اجرا نشده است.

معاون پژوهشی دانشگاه در پایان گفت: واقعیت این است که دوره آزمون و خطا را پشت سرگذاشته‌ایم. تلاش ما این است در سال جدید بتوانیم با نهادهای دانشگاهی دنیا ارتباط محکم‌تری داشته باشیم‌ تا از رویدادهای علمی دنیا اطلاع دقیق‌تری داشته باشیم‌. ما باید در اتحادیه دانشگاه‌های جهان، اتحادیه دانشگاه‌‌های اسلامی و حتی اتحادیه دانشگاه‌‌های قفقاز حضور داشته باشیم.

وی افزود: سعی داریم در سال جاری یک سری از کشورهای استراتژیک را انتخاب کنیم تا برای دانشجویان و استادان در فرصت‌‌های مطالعاتی، فضایی آرام و راحت برای پژوهش، تقویت زبان و اموری از این دست فراهم کنیم.

دکتر احمدوند در پایان خاطرنشان کرد: افزایش امضای تفاهم‌نامه‌‌های همکاری‌‌های استراتژیک با دانشگاه‌‌های سایر کشورهای جهان از جمله روسیه، جزو اولویت‌های بین‌المللی این معاونت قرار دارد.