اگر دولتها بخواهند می توانند شفاف باشند/ در آرزوی تأسیس رشته حسابداری عمومی هستم

«تحولات حسابداری بخش عمومی نیازمند ارتقاء سطح پاسخ­گویی دولت­ها و مقامات اجرایی کشور است. کشورهایی که حسابداری آن­ها تحول یافته است، در واقع مسئولیت پاسخ­گویی در بین مقامات اجرایی آن کشور به  یک باور ­عمومی تبدیل شده ­است. از سویی مطالبات شهروندان افزایش پیدا کرده و مقامات اجرایی به این نتیجه رسیده اند که به نفعشان است شفاف عمل کنند چرا که این حق مردم و شهروندان است که به عنوان صاحبان اصلی حق، حقایق را در رابطه با تسهیل، مصرف و به کارگیری منابع عمومی بدانند».

مدیرگروه رشته حسابداری دانشگاه علامه در گفت­ و گوی اختصاصی با عطنا گفت: دراغلب کشورهای توسعه یافته منابع عمومی به عنوان مالیات و عوارض شناخته می­ شود اما در کشورهایی مانند ایران، علاوه بر مالیات و عوارض، وجوه و عوارض فروش دارایی­ های سرمایه ­ای مانند نفت و گاز نیز شامل منابع عمومی می ­شوند. این مجموعه منابع عمومی است که متعلق به عموم مردم است مردم این حق را باید داشته باشند که بدانند مقامات اجرایی کشور با این حق چه می­ کنند.

دکتر جعفر باباجانی تصریح کرد: دولت و نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی و شورای شهر باید به نمایندگی از طرف مردم برای اجرا و قانون گذاری تلاش کنند؛ مسئولیت پاسخ گویی برعهده این نمایندگان است. این افراد تکلیف دارند که توضیح دهند  منابع را از کجا آورده اند، کجاها مصرف می کنند و تاثیر این مصرف در زندگی مردم تا چه حد اثرگذار بوده است.

وی با اشاره به این که نظام پاسخ گویی از یک سری خرده نظام تشکیل می­ شود، گفت: بودجه، خرده نظامی است که حوزه پاسخگویی را مشخص می­ کند و نقش حسابداری همین­ جا مشخص می ­شود که اطلاعات مربوط به بودجه و پیش بینی­ ها را در سال عمل به بودجه مورد ارزیابی قرار دهد و داده­ ها را به کار گیرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه با بیان این که دولت ترازنامه ­ای که وضعیت مالی را نشان دهد ندارد و قرار است از سال 95 با تصویب استانداردها این ترازنامه شکل بگیرد، بیان داشت: ترازنامه را دولت و شهرداری­ ها تعیین می­ کنند و حاوی اظهار نظرهای خودشان است،  اشخاص بی طرف باید آن­ را بررسی کنند تا زمینه قضاوت برای صاحبان حق فراهم شوند. حسابرس­ ها مستقل هستند. برای شهرداری ­ها­، شورای شهر حسابرس را تعیین می­ کند و دیوان محاسبات کشور حسابرسی دولت را انجام می­ دهد و نمایندگان مجلس باید به عنوان نمایندگان مردم در این باره قضاوت کنند.

ریشه تخلف جای دیگری است؛ تفاوت بین مالیات ابرازی و مالیات تشخیصی طبیعی است «اگر دولت­ها قصد پاسخگویی داشته باشند به راحتی می­ توانند اطلاعات مالی و عملکردی را در اختیار عموم قرار دهند»

وی اذعان داشت: اگر خوشبینانه موضوع را بررسی کنیم متوجه می ­شویم که در سال­های اخیر دولت­ ها تلاش می­ کنند که اطلاعاتشان را در پایگاه اطلاع رسانی خود بگذارند و با توجه به پیشرفت تکنولوژی، امید می­ رود که اگر دولت­ ها قصد پاسخگویی داشته باشند به راحتی می ­توانند اطلاعات مالی و عملکردی را در اختیار عموم قرار دهند. در سال­های اخیر دیوان محاسبات کشور و وزارت دارایی به ترتیب صورت حساب عملکرد و تفریق بودجه را در چند سال گذشته در پایگاه اطلاع رسانی خود قرار دادند. قبلا این اطلاعات محرمانه عنوان می­ شد اما امروز با شفافیت در اختیار مردم قرار می­گیرد.باباجانی در خصوص شفافیت امور مالی دولت و مؤسسات عنوان کرد: سازمان شفافیت بین الملل­­­، کشورها را بر اساس اطلاعالتی که ارائه می­ کنند ارزیابی می­ کند و درجه شفافیت را مشخص می­ کند. شفافیت از نظر مالی و عملیاتی به معنای دسترسی آسان، سریع و بدون هزینه شهروندان به اطلاعات است. قانونی تحت عنوان دسترسی آزاد به اطلاعات وجود دارد که به رغم تصویب این قانون در ایران هنوز به صورت کامل اجرایی نشده ­است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی در رابطه با حساب سازی و فرار مالیاتی گفت: دوره حساب سازی تقریبا تمام شده است. در ایران استانداردهای حسابداری را سازمان حسابرسی به عنوان متولی تدوین استانداردها تهیه می­ کند و همه  بر اساس همین موضوع حساب­ ها را تنظیم می کنند و حسابرس هم به همین شکل صورت­های مالی را کنترل می­ کند.

وی افزود: اگر حساب سازی درون شرکت­ هایی که در بورس پذیرفته شده هستند یا مکلف به داشتن دفاتر حسابداری قانونی می باشند، اتفاق بیافتد، حسابرس می­ تواند آن صورت حساب­ ها را رد کند. در شرکت­های کوچک این اتفاق بیش­تر رخ می­ دهد و با یک دفتر برای صاحبان سهام و دو دفتر برای مقاصد مالیاتی حساب سازی صورت می­ گیرد. ما به افرادی که این کار را انجام می دهند حسابدار نمی­گوییم بلکه آنان را دفتردار می­ نامیم. افرادی که به عنوان حسابدار رسمی معرفی می­ شوند در جامعه حسابداران طبق استاندارد عمل می­ کند و تابع رفتار و اخلاق حرفه ­ای هستند.

باباجانی با بیان این نکته که همیشه بین مقررات مالیاتی و استانداردهای حسابداری در همه دنیا به ویژه در ایران تفاوت وجود دارد اذعان کرد: در واقع وقتی درآمد مشمول مالیات یک شرکت را حسابدار تنظیم می­ کند یک رقم را نشان می­ دهد اما سازمان مالیاتی یک سری هزینه ­ها را قبول نمی­ کند و برخی درآمدها را افزایش می­ دهد. به همین دلیل تفاوتی بین مالیات ابرازی توسط شرکت و مالیات تشخیصی بین سازمان مالیاتی وجود دارد که این دلیل تخلف نیست. در تجارت­ های کوچک اغلب تلاش می­ کنند تا فرار مالیاتی داشته باشند به همین دلیل قانون مالیاتی جدید این تخلف را جرم شمرده است و امید می رود که این مساله کاهش پیدا کند.

دانشجویان ایرانی؛ باهوش اما کم حوصله

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه در خصوص وضعیت دانشجویان ایران گفت: دانشجویان ما نسل باهوش اما کم حوصله هستند. نسل ما نسلی بود که امکانات کمی در اختیار داشت اما پشتکار آن­ها زیاد بود. امکاناتی که از طریق اینترنت به دست دانشجویان می­ رسد دانشجویان را تنبل کرده است و کمتر فکر می­ کنند.
به دانشجویانم می­ گویم تنها در صحبت­ ها و مقالات خود اطلاعات دیگران را انتقال ندهید بلکه نظرات خود را نیز عنوان کنید. اگر دانشجویان امروز از هوش و امکاناتی که در اختیارشان هست استفاده مطلوب کنند نسبت به نسل ما پیشتاز هستند.

وی افزود: ما کشوری هستیم که منابع بسیار قوی و سرمایه انسانی ارزشمندی داریم. حدودا چهار میلیون دانشجو که بخش قابل توجهی از آن­ها در سطح تحصیلات تکمیلی مشغول به تحصیل هستند. این سرمایه­ ها اگر درست به کار گرفته شود، می­ تواند آینده بهتر را رقم بزند.

باباجانی تصریح کرد: برخی از دانشگاه ­های دولتی کشور که در دوره کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو می­ پذیرند از بسیاری از دانشگاه ­های دنیا جلوتر و برتر هستند. به جز دانشگاه ­های خوب کشورهایی مانند امریکا وکانادا نسبت به دانشگاه­ های کشورهای دیگر اگر بالاتر ­نباشیم، پایین ­تر نیستیم.

وی افزود: در دانشکده مدیریت دانشگاه علامه فقط در رشته حسابداری چهار گرایش وجود دارد و یک رشته حسابداری عمومی هم که تلاشم بر این است که تصویب شود به امید خدا به زودی در 5 گرایش به فعالیت ادامه خواهیم داد.

هیچ کدام از دانشجویان رشته حسابداری دانشگاه علامه بیکار نیستند

باباجانی در خصوص سطح کیفی دانشگاه علامه اذعان داشت: رشته حسابداری دانشگاه علامه برند است. در آزمون ­های استخدامی اولویت با دانشجویان دانشگاه علامه است و دانشجویان حسابداری دانشگاه علامه بیکار نیستند. شرایط الان با دو سه دهه  قبل بسیار متفاوت شده ­است. در آن زمان دسترسی به اینترنت وجود نداشت. تنها دو نفر اعضای هیئت علمی با درجه دکتری در رشته حسابداری در سراسر کشور داشتیم. اما امروزه حدود 400 دانشجوی دکتری در دانشگاه ­های سراسری مشغول به تحصیل هستند و اعضای هیئت علمی دانشگاه­ ها از دکتری حسابداری کم نیاز شده ­اند. در دانشگاه مدیریت دانشگاه علامه تعداد 20 عضو هیئت علمی با درجه دکتری داریم که نسبت به قبل بسیار قابل توجه است. کیفیت و سطح سواد دانشجویان هم بسیار متفاوت شده و سطح دسترسی به اینترنت و منابع مختلف دنیا به خصوص در دانشگاه­ های دولتی به نظر من کمک شایانی کرده تا دانشجویان از دانش نسبتا کافی برخوردار شوند.

وی در خصوص دلیل حضورش در دانشگاه علامه و فاصله گرفتن از فضای مدیریتی اظهار داشت: 47 سال است که در امور مالی کشور فعالیت دارم. در یک مقطعی دانشگاه علامه من را مجبور کرد که یک سو را انتخاب کنم. من آن زمان که آخرین مدارج اداری را طی می­ کردم با آمدن به دانشگاه  به پایین ترین سطح درجه علمی نزول پیدا کردم.

او ادامه داد:  دکتر خلیجی پیشنهاد حضورم را دادند و خودشان نیز پیگیری کردند. انگیزه زیادی وجود نداشت چون حقوق هیئت علمی نسبت به حقوق  اداری یک به پنج بود و در وزارت علوم 20 موسسه زیر مجموعه و 250 پرسنل  با من کار می­ کردند اما من با درجه مربی پایه دو به دانشگاه علامه آمدم.