تناسب شغلی لازمه بهداشت روانی زنان کارمند است

عطنا - طبق پژوهش‌ها جمعیت زنان شاغل با تحصیلات بالا با توجه به تغییر در سبک زندگی و از طرفی شرایط سخت اقتصادی رو به رشد است و شانه به شانه مردان حضور فعالی دارند، اما میزان دستیابی آن‌ها به پست‌های سازمانی در بخش‌های دولتی تقریباً نصف مردان شاغل است.

همچنین محدودیت در تنوع شغلی، تبعیض‌های حقوقی و... از دیگر مشکلاتی است که زنان کارمند با آن مواجهند که توجه نکردن به حل این مشکلات می‌تواند پیامد‌هایی را برای زنان کارمند داشته باشد و بهداشت روانی آن‌ها را در محل کار و خانه به خطر بیندازد. بنابراین اهمیت حضور بانوان و نیاز آن‌ها به تحصیل و اشتغال در شرایط کنونی اقتصادی از یکسو، حفظ و ارتقای سلامت جسم و روان و توجه به نیاز‌ها و انگیزه آنان از سوی دیگر، تأثیر عمده‌ای در تحقق رفاه خانواده، فرزندآوری و فرزندپروری، بازدهی شغلی و پیشرفت در جامعه دارد. کارشناسان معتقدند توجه به تناسب شغلی و عدم تبعیض‌های جنسیتی، بهداشت روانی زنان شاغل را تضمین و از افسردگی در آن‌ها جلوگیری می‌کند. با توجه به مطالبی که گفته شد حال این سؤالات مطرح می‌شود که آیا میزان افسردگی با کارمندی زنان رابطه دارد و ممکن است مشکلات شغلی، آن‌ها را دچار افسردگی کند؟ آیا کار و اشتغال بیرون از منزل برای زنان متأهل ایجاد مشکل می‌کند؟ خانم‌ها و زنان متأهل چگونه می‌توانند با اشتغال در بیرون از خانه نشاط و شادابی و زندگی بهنجار و بهداشت روانی خوبی داشته باشند؟

شغل مناسب حال درونی زنان کارمند را خوب می‌کند

دکتر ابوالقاسم عیسی مراد، دانشیار روانشناسی بالینی و مدیرگروه روانشناسی بالینی دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است بهداشت روانی زنان کارمند با انتخاب نوع سبک زندگی، نوع شغل به تناسب جنسیت، زمان، مکان، موقعیت و تناسب شغل با شخصیت و موقعیت زندگی رابطه دارد. او می‌گوید: «جایگاه فرد در شغل، نوع شخصیت، تعامل کاری در سازمان و موقعیت شخص نیز تعیین کننده بهداشت روانی زنان کارمند است.»

دکتر عیسی مراد در ادامه می‌افزاید: «اختلالات خلقی و اضطراب به عوامل مختلفی از جمله امور ژنتیکی و زیستی، امور اجتماعی و خانوادگی، مسائل روانشناختی در شرایط مختلف زندگی، نگرش معنایی، معنوی و اعتقادی به سبک زندگی، نوع شناخت، ادراک، برداشت، زمینه‌های فکری و هیجان‌های مرتبط بستگی دارد. اگر انسان دارای برنامه و سبک زندگی بهنجار باشد و از افراط و تفریط پرهیز کند، اشتغالش با شأن اجتماعی، خانوادگی، علمی و تخصصی فرد تناسب داشته باشد، از عوارض روانشناختی و شخصیتی شغل اطلاع داشته باشد و موانع را برطرف کند، یقیناً سبک زندگی خوبی خواهد داشت و رویکرد و نگرش او بهنجار خواهد بود.» این دکتر روانشناس می‌گوید: «اشتغال بهنجار و منطقی برای زنان، نه تنها ایجاد افسردگی نمی‌کند بلکه طبق پژوهش‌های انجام شده، این قبیل شغل‌ها، رفتار و بهداشت روانی زنان را افزون‌تر می‌کند که در جای خودش قابل بحث و بررسی است.»

وی برای تقویت نشاط فردی و اجتماعی زنان کارمند پیشنهاد می‌دهد: «اگر زنان کارمند با هماهنگی اعضای خانواده و در شأن علمی، تخصصی و به تناسب شخصیت به دور از افراطی گری‌های غیر معمول طوری که جایگاه زن را دچار خدشه نکند و به فرزندپروری و همسرداری‌شان لطمه نزد، شغل مناسبی را انتخاب کنند، احتمال نشاط فردی و اجتماعی، احساس ارزشمندی، اعتماد به نفس، بالندگی و تحول همه جانبه در آن‌ها تقویت و حال درونی‌شان بهتر خواهد شد.»

حقوق نابرابر موجب استرس زنان کارمند می‌شود

بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد، ۲۳ درصد زنان کارمند دچار افسردگی هستند، در حالی‌که این رقم برای زنان خانه‌دار ۶ درصد است. دکتر علی فرجام، روانشناس اجتماعی آمار ابتلا به بیماری‌های اضطراب و اختلالات خلقی از جمله افسردگی در زنان کارمند را بیشتر از مردان می‌داند و معتقد است زنان کارمند از نظر اجتماعی تحت فشار بیشتری قرار دارند؛ مثلاً با سطح سواد و تحصیلات برابر، حقوق کمتری نسبت به مردان دریافت می‌کنند و این استرس‌ها می‌تواند در ابتلای آنان به اضطراب و افسردگی نقش داشته باشد. متأسفانه در کشور ما زنان کارمند با وجود داشتن تحصیلات بیشتر موقعیت‌های شغلی و اجتماعی پایین‌تری دارند و استفاده نکردن از مدارک تحصیلی‌شان می‌تواند بر کاهش سطح خلق و خوی‌شان تأثیر بگذارد. بعضی از محیط‌های کاری هم به گونه‌ای است که زنان را در معرض استرس و فشار‌های عصبی قرار می‌دهد و همین باعث بروز اختلالات خلقی دوقطبی و افسردگی در آنان می‌شود.

ساختار‌ها متناسب با شرایط زنان کارمند نیست

دکتر ناهید کشاورز، جامعه شناس با اعتقاد بر اینکه ساختار‌ها متناسب با شرایط کارمندی زنان نیست در مصاحبه‌ای گفته است در حال حاضر زنان جوان تحصیلکرده شاد نیستند، چراکه شرایط اجتماعی به گونه‌ای سازماندهی نشده است که بتوانند انتظارات خود را برآورده کنند. ساختار‌ها هم هماهنگ با شرایط امروز زنان کارمند کشورمان نیست. مثلاً مدارس دولتی زودتر از ساعت کار کارمندان تعطیل می‌شوند به همین دلیل زنان کارمند برای ثبت نام فرزندانشان در مدارس غیردولتی باید دو برابر دستمزد خود را هزینه کنند که با توجه به شرایط سخت اقتصادی مشکلاتی ایجاد می‌شود.