رفع خلأهای حقوق بین‌الملل به کمک مسابقات «موت‌کورت»/دانشگاه علامه طباطبایی فعال‌ترین دانشگاه در موت‌کورت ICC

عطنا - مربی مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ گفت: ارتباط بین صنعت و دانشگاه در رشته علوم انسانی پیاده‌سازی نشده و مسئولان در راستای حل دغدغه‌های دانشجویان این رشته به‌ویژه حقوق جلساتی برگزار نمی‌کنند به همین دلیل در برخی موارد درگیر خلأهای حقوق بین‌المللی هستیم که توسط «موت‌کورت» می‌توان آن‌ها را تا حدی رفع کرد.

تیم دانشگاه علامه طباطبایی در «موت‌کورت» دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ جایزه دومین لایحه برتر دنیا در نقش دادستانی را به خود اختصاص داد.

این تیم چهارنفره با مربیگری علی مسعودیان و صدرا پیرنیاکان و با نقش‌آفرینی مؤثر اعضای خود، آلاله قنبری و مهسا حسین به دور بین‌المللی مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ راه پیدا کرد. 

تیم دانشگاه علامه طباطبایی در مرحله شفاهی با تیم‌هایی از کشورهای هند، چین، انگلستان، کانادا و اوکراین به رقابت پرداخت و با نگارش لایحه کتبی به زبان انگلیسی در نقش دادستانی موفق شد در مسابقات امسال عنوان دومین لایحه برتر دنیا در نقش دادستانی را از آن خود کند. کسب این عنوان در تاریخ موت‌کورت ICC در ایران بی‌سابقه است.

علی مسعودیان، مربی مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ درباره کارکرد شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی گفت: دیوان کیفری بین‌المللی تنها سازمان بین‌المللی با صلاحیت دائمی جنایات بین‌المللی است.

وی افزود: در ماده ۵ اساسنامه رم جنایات نسل‌کشی، جنایات علیه بشریت، جنایت جنگی و تجاوز نظامی ذکر شده است و این ۴ مورد در صلاحیت دیوان کیفری بین‌المللی قرار دارند که مقر آن در لایحه هلند قرار دارد. موت‌کورت‌ها به‌عنوان آزمایشگاه رشته حقوق بستری را برای دانشجویان مقاطع کارشناسی و ارشد سراسر دنیا فراهم می‌کنند تا یافته‌ها و آموزه‌های خود را در عرصه عملی حوزه‌های مختلف مانند حقوق بین‌الملل عمومی، حقوق کیفری بین‌المللی، داوری سرمایه گذاری، سرمایه گذاری بین‌المللی، تجارت بین‌الملل و... پیاده‌سازی کنند. 

مربی مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ اظهار کرد: موت‌کورت از دو کلمه تشکیل شده و ریشه کلمه «موت» به کلمه اسکاندیناویایی در قرن ۱۶ بر می‌گردد که هدف آن شبیه‌سازی پرونده و دادگاه است، یعنی در یک دادگاه فرضی حاضر شوند و در مقام وکیل و مدافع به استدلال بپردازند و کلمه «کورت» هم همان دادگاه است و شبیه‌سازی‌های دادرسی‌های مجازی بین‌المللی مفهوم کاربردی آن است. 

مسعودیان تصریح کرد: دیوان کیفری بین‌المللی عنوان موت‌کورتی است که در آن شرکت کرده‌ایم و هدف آن شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی (International Criminal Court) است که تیم‌ها باید خلاف سایر موت‌کورت‌ها که معمولاً در ۲ نقش برگزار می‌شوند، در قالب ۳ نقش دادستانی، وکیل مدافع و نماینده قربانی‌ها و دولت حاضر شوند و برای هر کدام از آن‌ها لایحه بنویسند و در مرحله شفایی به رقابت با یکدیگر بپردازند. 

وی تأکید کرد: مسابقه شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ با حضور ۴ نفر یعنی ۲ مربی و ۲ عضو تیم برگزار شد. مربی‌ها مرحله شفاهی و کتبی تیم را در راستای چگونگی نوشتن لایحه و مطرح شدن مسائل حقوقی و روند درست بودن استدلال‌ها هدایت می‌کردند و همچنین مسائل تخصصی‌تر مانند چگونگی نحوه اصول دفاعیه شفاهی در موت‌کورت هم جزو وظایف مربی به شمار می‌آید. اعضای تیم باید هر ۳ نقش را در مرحله بین‌المللی ایفا می‌کردند و آن‌ها نفرات اصلی بودند که وظیفه نگارش لایحه و دفاعیه شفاهی را بر عهده داشتند که در دور بین‌المللی هلند هر یک از نقش‌های مذکور را ۲ بار ایفا کردند. 

برگزاری مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی در هلند 

مربی مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ با اشاره به روند برگزاری این مسابقات گفت: مسابقه شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی از سال ۱۵۷۵ تأسیس شده و سالانه به میزبانی دانشگاه لایدن هلند با مشارکت نهادهای بسیار معروف و معتبر مانند کانون وکلای بین‌الملل و دیوان کیفری بین‌المللی در شهر لاهه واقع در کشور هلند برگزار می‌شود و «هوگو گروتیوس» (پدر حقوق بین‌الملل) در آنجا تحصیل کرده است و همه تیم‌هایی که قصد نام‌نویسی دارند وارد مرحله بین‌المللی نمی‌شوند و باید در دوره داخلی در وهله اول صالح شناخته شوند، مثلاً اگر ۱۰ تیم از یک کشور قصد شرکت داشته باشند نهایتاً دو تیم به مرحله بین‌المللی راه پیدا می‌کنند. 

مسعودیان با اشاره به انتخاب تیم‌ها در مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ اظهار کرد: در این زمینه ۲ روش وجود دارد، با فرستادن سؤال سخت تیم‌ها باید جواب را به صورت کتبی ارسال کنند که درنهایت ۲ تیم برتر انتخاب می‌شوند و به مرحله بین‌المللی راه می‌یابند. در مرحله دوم دوره‌های داخلی برگزار می‌شوند و تیم‌ها شفاهی با هم رقابت می‌کنند و سپس به‌صورت بین‌المللی وارد عمل می‌شوند. 

مربی مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ درباره تعداد اعضای مسابقه گفت: قواعد مسابقات موت‌کورت تعیین کننده انتخاب تعداد نفرات تیم دارد؛ چرا که هر موت‌کورتی قواعدی دارد که نقشه راه را از ابتدای نام‌نویسی تا پایان مسابقات و اهدای جوایز به دنبال می‌کند و در موت‌کورت ICC حداقل افراد ۳ نفر و حداکثر ۵ نفر هستند و مربیان جزو اعضای تیم حساب نمی‌شوند، اما تیم ما با دریافت مجوز خاص اجازه راه یافتن ۲ نفر به مرحله مسابقات را به خود اختصاص داد، در غیر این صورت باید ۳ نفر شرکت می‌کردند. 

دانشگاه علامه طباطبایی؛ فعال‌ترین دانشگاه در موت‌کورت ICC

مربی مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ با اشاره به سابقه حضور ایران در این مسابقات اظهار کرد: برای اولین بار در سال ۲۰۱۷ از طرف دانشگاه علامه طباطبایی در مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی شرکت کردم و جایزه روح معنوی مسابقات را از آن خود کردیم و حدود ۶ یا ۷ سالی می‌شود که سابقه شرکت در این مسابقات را داریم و دانشگاه علامه طباطبایی فعال‌ترین دانشگاه در موت‌کورت ICC بوده است و در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ مربیگری این مسابقات در دانشگاه کی اف آکادمی اوکراین و دانشگاه گالاتاسرای ترکیه را بر عهده داشتم که دانشگاه کی اف تا مرحله نیمه‌نهایی بالا رفت. 

وی با بیان اینکه مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی مانند بازی‌های ورزشی دارای مدال نیست تأکید کرد: لوح تقدیر تنها جایزه دریافتی منتخبان این مسابقات است و تنها باعث تقویت سابقه کاری (Resume) افراد می‌شود و مهم‌تر از همه فرایندی که دانشجویان در آن شرکت می‌کنند باعث قوی‌تر شدن استدلال و مهارت‌های کتبی و شفاهی دانشجویان حقوق می‌شود. 

 نبود حمایت‌های مالی مناسب؛ مانعی جهت حضور مربی‌ها در مسابقه 

مربی مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ با اشاره به حمایت‌های دانشگاه از برگزاری این مسابقات اظهار کرد: درزمینهٔ حمایت از مسابقات نقد زیادی وجود دارد؛ چرا که دانشگاه روی کاغذ منوط بر اینکه هزینه‌ها پس از پایان سفر پرداخت می‌شوند وعده حمایت داد و عدم حمایت درست دانشگاه‌ها و نهادها سبب شد تا بنده و مربی دیگر این مسابقه نتوانیم به هلند جهت برگزاری مسابقه شرکت کنیم، اما هلال‌احمر هزینه بلیت مابقی اعضای دیگر را تأمین کرد. 

شناسایی استعداد‌ها در راستای برگزاری بهتر مسابقه دیوان کیفری

وی با بیان اینکه حدود ۶ تا ۹ ماه مسابقه شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی را مربی‌گری کردیم و اعضا به مدت یک هفته در هلند حضور داشتند، تأکید کرد: البته حضور مربی‌ها در مسابقه لازم نبود و در حال آماده‌سازی خود جهت حضور پرقدرت در مسابقه سال آینده هستیم و قصد فراخوان شناسایی استعدادها را داریم تا بتوانیم نسبت به سال گذشته بهتر قدم برداریم؛ چرا که خیلی از دانشجویان شناختی نسبت به برگزاری این قبیل از مسابقات ندارند. 

مسعودیان با اشاره به چگونگی شکل‌گیری ترکیب تیم‌ها در مسابقات دیوان کیفری بین‌المللی اظهار کرد: طبق قواعد مسابقات، تنها دانشجویان رشته حقوق اجازه شرکت در این مسابقات را دارند، البته در مسابقات جساب هم تنها دانشجویان رشته روابط بین‌الملل می‌توانند حضور داشته باشند و مسابقات جساب به معنای شبیه‌سازی دیوان بین‌المللی دادگستری است که رکن قضایی جدانشدنی سازمان ملل متعدد است و دوره بین‌المللی آن سالانه در واشینگتن برگزار می‌شود و امسال به‌عنوان قاضی در آن حضور داشتم. 

 غفلت از برگزاری همایش‌های علوم انسانی در گروی نگاه پایین مسئولان به این رشته 

وی درباره دلیل کمرنگ بوده نمایشگاه و همایش در حوزه علوم انسانی گفت: علوم انسانی نسبت به سایر رشته‌ها بیشتر مورد کم‌لطفی قرار گرفته است و دانشجویان این رشته آن‌طور که باید و شاید حمایت نمی‌شود و این موضوع شاید به نگاه پایین مسئولان نسبت به رشته علوم انسانی در مقایسه با سایر رشته‌ها دارد. 

 رفع خلأهای حقوق بین المللی به کمک مسابقات موت‌کورت 

مربی مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ درباره ارتباط صنعت و دانشگاه در راستای تقویت مسابقات دانشجویی گفت: ارتباط بین صنعت و دانشگاه در رشته علوم انسانی پیاده‌سازی نشده و مسئولان در راستای حل دغدغه‌های دانشجویان این رشته به‌ویژه حقوق جلساتی برگزار نمی‌کنند تا به‌نوعی آینده شغلی آن‌ها تضمین شود. از سال ۲۰۱۴ در موت‌کورت‌ها فعال بودم و اگر افتخاری کسب می‌کردیم حتی به گوش مسئولان دانشگاه به صورت جزئی نمی‌رسید چه برسد به اینکه بخواهند حمایت کنند؛ بنابراین باید این طرز تفکر که دانش آموزان استعدادتر رشته علوم انسانی نروند کنار گذاشته شود و مسئولان از آن‌ها قوی‌تر حمایت کنند؛ چرا که دارای خلأهای حقوق بین‌المللی زیادی هستیم و از طریق دانشجویان موت‌کورت می‌توان آن‌ها را رفع کرد. 

مسعودیان درباره تمرینات قبل از مسابقه گفت: در دو مرحله کتبی و شفاهی در دانشگاه و سایر محل‌ها جلسات متعددی را برگزار می‌کردیم و تا قبل از رسیدن به مرحله بین‌المللی مشغول پژوهش و آماده‌سازی و تقویت استدلال‌ها بودیم و در این زمینه مشاوره‌هایی هم ارائه می‌دادیم. محیط دانشگاه را شبیه‌سازی کردیم تا دانشجویان در فضای سؤال و جوابی قرار بگیرند، بیشتر سؤالاتی که در مسابقات بین‌المللی پرسیده شد در جلسات تمرینی ما تکرار شده بودند. 

حضور ۵۵ کشور در مسابقات شبیه سازی دیوان کیفری بین المللی 

وی با بیان اینکه ۵۵ کشور در این دور از رقابت‌ها با حضور ۸۵ دانشگاه حضور داشتند، تأکید کرد: جایزه دوم لایحه برتر دنیا را کسب کردیم و این دانشگاه‌ها بهترین نمایندگان کشورهای مختلف در دور بین‌المللی بودند و بیش از ۲۰۰ تیم لایحه نوشتند. به شخصه قصد ترویج فرهنگ موت‌کورت را در بین دانشجویان حقوق در نظر داشتم و باوجوداینکه دانشگاه آزاد اسلامی دارای شعبه‌های زیادی است، اما خیلی از دانشجویان این دانشگاه با طرز تفکر نادرست خود می‌گویند که ما نمی‌توانیم در این مسابقات شرکت کنیم و تنها دانشگاه‌های دولتی در این زمینه موفق می‌شوند، اما اصلاً این‌گونه نیست و موت‌کورت در رشد و تعالی آینده حرفه‌ای و عملی دانشجویان تأثیر دارد و در حوزه حقوقی به کشور کمک زیادی می‌کند؛ چرا که در دانشگاه دیگر دروس تئوری اخذ نمی‌شوند و بلکه یافته‌های کسب‌شده در دانشگاه یا خارج از دانشگاه که در حوزه پژوهش به دست آوردیم در یک عرصه عملی بکار بیایند؛ بنابراین از دانشجویان خواهشمندم توانایی خود را در عرصه بین‌المللی به نمایش بگذارند.

مربی مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ اضافه کرد: فرایند برگزاری مسابقه از ۶ تا ۹ ماه طول می‌کشد و نام‌نویسی دانشجویان باید از شهریور (سپتامبر) آغاز شود و دور بین‌المللی مسابقات در خرداد (جون) برگزار می‌شود که امسال ۹ روز به طول انجامید و تیم‌ها باید در هر ۳ لایحه دو بار مسابقه دهند و امتیازها محاسبه می‌شود و بهترین‌ها وارد دور حذفی می‌شوند و علاقه‌مندان می‌توانند از اینترنت فیلم‌های دوره امسال و سال‌های گذشته را مشاهده کنند. 

 برای اول شدن کافی است قواعد را رعایت کنیم

مسعودیان با اشاره به شاخص‌های لازم در راستای رشد علمی ایران اظهار کرد: بنده و صدرا پیرنیاکان سال گذشته رتبه یک دنیا را در حوزه موت‌کورت نورنبرگ با موضوع شبیه‌سازی دیوان کیفر بین‌المللی کسب کردیم و رتبه اول دنیا برای گروه ما کار آسانی است، به شرط اینکه پرقدرت ادامه دهیم و زبان انگلیسی قوی داشته باشیم، شاید به علت حاشیه صفحه، فاصله خطوط و اشتباه گرامری کوچک از امتیازمان یک یا دو نمره منفی کم شده باشد و رتبه ۲ را به این دلیل کسب کرده باشیم. 

وی با بیان اینکه در این مسابقات اگر نقل‌قولی را از شخصی بیان کنیم، اما علامت نقل‌قول قرار ندهیم همین موضوع باعث حذفمان خواهد شد؛ بنابراین رعایت قواعد امری لازم است، تأکید کرد: تیم‌هایی که قصد اول شدن در سطح بین‌المللی را دارند باید از قواعد مسابقات آگاه باشند و آن را رعایت کنند. 

مربی مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ گفت: در قواعد مسابقات رده سنی ملاک نیست، اما لازم است که شرکت‌کنندگان حتماً دانشجو باشند و به‌هیچ‌عنوان وکیل نباشند؛ چرا که عدالت به این صورت برقرار نمی‌شود و منصفانه نیست و این مسابقات تنها برای دانشجویان جهت آموزش فنون حقوقی به‌صورت عملی فراهم شده است. 

وی درباره تفاوت موت‌کورت نورنبرگ با شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی گفت: در موت‌کورت نورنبرگ برگزارکننده متفاوت است و تنها دو نقش دادستانی و وکیل مدافع را در بر می‌گیرد و الزامات این مورد ساده‌تر بوده دارای ۱۴ صفحه است و اگر بیشتر از این موضوع تجاوز کند نمره منفی به آن تعلق می‌گیرد و نسبت به موت‌کورت شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی سبک‌تر بوده و ۵۰ صفحه قواعد دارد و شناخته‌تر شده و معتبرتر است. 

 تسلط بر زبان انگلیسی؛ عاملی در جهت رشد علمی کشور

مسعودیان با اشاره به معیارهای مورد نیاز در جهت رشد علمی ایران در سطح بین‌المللی اظهار کرد: عدم تسلط کافی به زبان انگلیسی فقر بسیار جدی در میان دانشجویان ایرانی است؛ چرا که اگر می‌خواهیم در رویداد بین‌المللی یا منطقه‌ای حاضر شویم و خودنمایی کنیم و رقابت صحیح با تیم‌های دیگر داشته باشیم به خصوص در رشته حقوق که اساس کار یک وکیل کلمات است باید به زبان انگلیسی مسلط باشیم. 

مربی مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ ادامه داد: کار گروهی در ایران جا نیفتاده است، درصورتی‌که اگر اتفاقی می‌افتد نباید افراد گروه پشت یکدیگر را خالی کنند، اما مبنای فردی در ایران بیشتر مدنظر است و با رعایت این مورد هم می‌توانیم در سطح ملی و بین‌المللی پیشرفت کنیم. 

مسعودیان با بیان اینکه از وزیر علوم مطالبه می‌کنم که وزارت علوم پروسه‌های مای اداری را وارد مراحل برگزاری مسابقات بین‌المللی نکند، تأکید کرد: با ورود حاکمیت به مسابقات بین‌المللی به اصل مسئله آسیب جدی وارد می‌شود و با عدم تولید بوروکراسی بی‌حد و بی‌جهت مانع‌تراشی برای پس‌ازاین نکنیم و بگذاریم که به روال طبیعی خود ادامه دهند. 

 مدیران اجرایی؛ نظاره گران اصلی در برگزاری مسابقات بین المللی

وی بیان کرد: مربی‌ها مسئول اصلی نظارت بر مسابقه‌ها هستند؛ چرا که مسابقات دارای محتوی علمی هستند و دانشگاه هم از قبل اجازه حضور گروه‌ها را برای شرکت در برگزاری مسابقات بین‌المللی صادر کرده است و تمام این موارد در زیرمجموعه نهادهای برگزارکننده مسابقات قرار دارند و مدیران اجرایی مسئول برگزاری و نظارت بر حسن اجرای مسابقات هستند و کارشناسان مربوطه با ارزیابی‌های لازم تیم‌ها را انتخاب می‌کنند. 

دانشگاه‌هایی مانند سوربون فرانسه، دانشگاه‌هایی از کشورهای ایالات‌متحده آمریکا، انگلستان، چین، کانادا، آلمان، سنگاپور، اندونزی، هند و هلند، درخشش تیم دانشگاه علامه طباطبائی را در این زمینه، برجسته‌تر می‌کند.

مسابقات موت‌کورت آی سی سی (شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی) بزرگ‌ترین و مطرح‌ترین مسابقه در زمینه حقوق کیفری بین‌المللی در دنیا است که توسط دانشگاه لایدن هلند و با همکاری مؤسسه مطالعات حقوق بین‌الملل گروسیوس برگزار می‌شود. دور بین‌المللی این مسابقات هر ساله در شهر لاهه هلند برگزار می‌شود.