چرا نابسامانی اقتصاد ایران پایان نمی‌یابد؟

عطنا - جعفر ژیلایی اقدم مدرس دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در پاسخ به این سوال خبرنگار عطنا که چرا اقتصاد ایران با داشتن منابع و معادن و ثروت خدادادی کماکان وضعیت نابسامانی دارد، گفت :دولت ها در ایران به مثابه وراثی هستند که مال و ثروت زیادی به آنها به ارث رسیده، ولی توانایی مدیریت این ثروت و دارایی ها را ندارند.

وی افزود: این ثروت به صورت خام بدون هیچ ارزش افزوده ای به حراج گذاشته می شود و بی‌تدبیری ها هزینه این خانوار (دولت) پرجمعیت را بالا برده و دیگر ارثیه جوابگو نیست. موارد زیادی به طور ملموس این وضعیت نابسامان را برای اقتصاد و مدیریت کشور رقم زده است.

وی ادامه داد: یکی دیگر از مشکلات این است که شاخص شفاف و جامعی برای تشخیص تعهد در کنار تخصص نداریم. اینکه هم حزب بودن،مومن بودن ،آشنا بودن ،تیپ و رفتار ظاهری کدام ملاک هست مشخص نیست. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات کشور ما این است که کار را به متخصصان و نخبگان برتر نسپرده‌ایم و دولت‌ها اراده‌ لازم را برای حل مسائل و مشکلات مردم ندارند.

ژیلایی اقدم در پاسخ به این سوال که وظیفه دولت در این زمینه به طور دقیق چیست ادامه داد : آنچه کارگران و سایر اقشار جامعه از دولت انتظار دارند، داشتن شغل پایدار، درآمد کافی و زندگی مناسب و در شأن، برای مردمی است که در کشوری با دریایی از ثروت زندگی می‌کنند. باید توجه داشته‌باشیم که ذخایر نفتی ما در رده چهارم جهانی و ذخایر گاز طبیعی ما در رده نخست جهانی است، همچنین ایران از نظر تنوع آب و هوایی دارای شرایط استثنایی است که شاید فقط در آمریکا وجود داشته باشد. البته باید توجه داشته باشیم که ثروتمند بودن یک کشور به خودی خود به معنای ثروتمند بودن یا در رفاه بودن مردم آن کشور نیست، بسیاری از کشورها دارای منابع و معادن خدادادی نیستند؛ اما زندگی خوبی دارند.

وی در ادامه تصریح کرد: وضعیت مردمی که در کشوری مانند ایران زندگی می‌کنند باید با مردم کشورهای فقیری چون پاکستان و بنگلادش تفاوت داشته باشد، اما سیاست‌های اعمال شده در ایران به‌گونه‌ای نبوده است که بتوان از معادن و منابعی که وجود دارد استفاده مطلوبی در راستای رفاه اجتماعی کرد.

او همچنین افزود: فساد نظام یافته در دولتها باعث شده علاوه بر فاصله طبقاتی شدید یک عده معدودی از این منابع و معادن کشور بهره مند شوند. سیاست های عوام فریبانه و پوپولیستی دولتهای مختلف در گذشته فقط باعث شد که عده زیادی از جمعیت چشمشان به دست دولت باشد.

ژیلایی در رابطه با هدفمندی یارانه ها نیز گفت: هدفمند کردن یارانه ها و پرداخت 45 هزار تومان برای عده ای علاوه بر از بین بردن حس عزت نفس در جامعه ،خانوارهای روستایی را از تولید محوری و خودمصرفی دور نموده است. در گذشته خانوارهای روستایی با داشتن زمین و دام خانواده خود را اداره می نمودند، اما امروزه چیزی ندارند. وی افزود:در صورتی که با همین یارانه ها می شد زیر ساخت های فراوانی در اقصی نقاط کشور ایجاد نمود تا علاوه بر جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها، جلوی خیلی از نابسامانی را گرفت.

او گفت:به دلیل نداشتن نظام حزبی به معنای واقعی، هیچ گروهی مسئولیت وضعیت پیش آمده را به گردن نمی گیرد. نظام اداره کشور در اختیار تعداد کمی از افراد است و به نظر من تنها راه خروج از بحران فعلی این است که فضا را برای استفاده از نظرات نخبگان و دلسوزان کشور باز کنیم و اجازه ندهیم هر دولتی دولت قبل را به عنوان بانیان وضوع موجود معرفی نماید. در حالیکه همه این افراد خودشان نیز از مسئولین رده بالای این نظام هستند.

وی ادامه داد: در علم اقتصاد برای تمامی مشکلاتی که ما درحال‌حاضر با آنها روبه‌رو هستیم راهکار وجود دارد؛ مساله‌ای که می‌ماند این است که مقامات مسئول فضا را برای استفاده از نیروهای متخصص بیشتر باز کنند. متخصصان خود می‌دانند چگونه با بحران کم‌آبی مقابله کنند و رشد اقتصادی را افزایش و نرخ بیکاری را کاهش دهند. باید صنایعی را که در وضعیت نامناسبی هستند، احیا کرد. باید برنامه‌ای برای خروج از بحران فعلی وجود داشته باشد؛ زیرا نرخ بیکاری، نرخ بالای تورم و کاهش قدرت خرید مردم شرایطی را به‌وجود آورده که نه‌تنها زندگی را برای مردم سخت کرده بلکه ساختار اجتماعی را نیز دچار آسیب کرده است.

او گفت: امروز عدم تمایل خانواده‌ها به داشتن فرزند، متاثر از مسائل اقتصادی است. در شرایطی هستیم که سن ازدواج به‌شدت بالا رفته و امکان ازدواج عملا برای بسیاری از مردم وجود ندارد. البته سیاست خارجی جز لاینفک نظام و دولت محسوب می شود و در برنامه ریزی ها و سیاست گذاری اقتصادی دولت تاثیر بسزایی دارد.اگرهدف دولت و نظام ارتقای رفاه شهروندی هست پس هر شخص و مسئولی که با تصمیمات خود در جهت مخالفت با این هدف قدم  می دارد باید  پاسخگو باشد.