از روش سه مرحله‌ای مطالعۀ جزوه‌ها تا شیوۀ مدیریت جلسه امتحان

عطنا - دکتر مهدی وجدانی همت، مدیر مرکز مشاوره و بهداشت روان دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با خبرنگار عطنا توصیه های منحصر به فردی را برای موفقیت در امتحانات پایان نیم‌سال ارائه کرد.

وی فضای امتحانات در پایان هر نیمسال تحصیلی را بخش مهمی از فرایند رشد تحصیلی دانشجو دانست و گفت: این امر به معنای طی کردن پله ها و گام هایی است که یک دوره تحصیلی را می سازد. این پله ها و گام های نیمسال های تحصیلی است که دانشجویان پشت سر می گذارند تا بتوانند به پایان یک دوره تحصیلی دست یابند و یکی از ملاک های این انتقال موفق در نیمسال‌های تحصیلی عبور موفق از جریان امتحانات پایان نیمسال تحصیلی است و دانشجویان ما بعد از فروکش کردن دورۀ همه گیری کرونا و بازگشایی دانشگاه ها از آموزش مجازی به آموزش حضوری منتقل شدند.

مدیر مرکز مشاوره و بهداشت روان افزود: حضور در کلاس ها و فضای دانشگاه، بهره گیری حضوری از مطالب و آموزش های اساتید، فرصت متفاوت‌تر و جدیدتری را برای دانشجویان رقم زد که البته ممکن است این فرصت ابهاماتی نیز برای دانشجویان داشته باشد. چرا که در دو سال گذشته، امتحانات، متناسب با شرایط آموزش مجازی به صورت مجازی برگزار شد و الان دانشجویان مخصوصاً کسانی که ورودی سال هایی هستند که طی همه‌گیری ویروس کرونا درس خوانده اند، ممکن است در مورد امتحانات حضوری، نحوۀ اخذ امتحانات و حضور در جلسه امتحانات و نیز مدیریت موفق جلسه امتحان ابهاماتی داشته باشند.

وی ادامه داد: قصد داریم نکاتی را مطرح کنیم تا دانشجویان عزیز بتوانند این دوره انتقال از نیمسال تحصیلی فعلی به نیم سال تحصیلی جدید و عبور موفق از گام های مذکور را به خوبی به سرانجام برسانند.

دکتر وجدانی‌همت اظهار داشت: محتواهای آموزشی که توسط اساتید در طول نیمسال تحصیلی برای یادگیری و امتحان دادن مورد تاکید بوده، یکی از مهمترین ابزارهای یادگیری است که به شما نشان می دهد برای عبور از این نیمسال تحصیلی به چه چیزهایی نیاز دارید. بنابراین تمام منابع تحصیلی و یادگیری که توسط اساتید انتخاب شده، چه در زمان برگزاری کلاس های مجازی و چه حضوری مهم هستند و باید تلاش کنید به این منابع دسترسی داشته باشید. اگر احیاناً در جلساتی در کلاس حضور نداشته اید سعی کنید به محتوای آن جلسه دسترسی یابید. چون این کار به آماده سازی و یادگیری شما برای امتحان کمک می کند.

وی گفت: نکتۀ بعدی اینکه حتماً برای کارهای عملی و تکالیف تکمیلی مربوط به واحدهای عملی و نظری دقت لازم را داشته باشید، چون نمره های اخذ شده از این واحدهای عملی و تکالیف تکمیلی به عنوان نمرۀ مکمل به دروس شما کمک می کند و به نوعی میزان توجه و میزان آمادگی شما را برای گذراندن نیمسال تحصیلی نشان می دهد.

ضرورت توجه به کاربردی‌سازی آموخته‌ها برای ارائۀ پاسخ‌های عمیق/روش سه مرحله‌ای مطالعۀ جزوه

دکتر وجدانی همت ادامه داد: به یافته ها و آموخته های خود در طول ترم اعتماد کنید و مباحثی را که توسط استاد تدریس شده و مطالعات جانبی خود در ارتباط با موضوع و تحلیل های یاد گرفته شده در طول ترم را مورد توجه قرار دهید. کاربردی سازی آموخته های طول نیمسال، همگی در روزهای آخر بسیار ارزشمند بوده و نشان می دهد چقدر با دقت به مباحث توجه کرده اید و چقدر مباحث را به شکل تحلیلی و کاربردی آموخته اید. در بسیاری از امتحانات تشریحی این تحلیل ها و کاربردی سازی مطالب یادگرفته شده می تواند به شما کمک کند پاسخ هایی را به استاد ارائه دهید تا در کنار اشاره به مطالب اصلی کتاب ها و جزوه ها عمق یادگیری شما را نیز به استاد نشان دهد و این برای عبور موفق از جلسه امتحان به شما کمک می کند.

وی گفت: موضوع بعدی این است که تمام کتاب ها، جزوه ها و منابع تکمیلی را بر اساس یک روش مناسب مطالعه کنید. مطالعۀ مناسب یعنی اینکه تمام انرژی خودتان را در دور اول مطالعه، صرف نکنید. شما در دور اول باید با کتاب ارتباط برقرار کنید. عناوین و کلیات مباحث مطرح شده را خوب درک کنید و ارتباط بین این عناوین کلی باید برای شما کاملاً مفهوم باشد. دانشجویی که تمام انرژی خود را در دور اول مطالعه صرف کرده و همۀ جزئیات را با دقت مطالعه می کند، انسجام و پیوستگی بین مفاهیم مطرح شده در جزوه را نمی تواند به خوبی درک کند و در پاسخ دادن به سوالات ترکیبی، تحلیلی و کاربردی ارائه شده از محتوای مورد مطالعه به مشکل برمی‌خورد.

دکتر وجدانی همت تاکید کرد: لذا در دور اول، تمام انرژی خود را صرف نکنید و با دقت و تمرکز بالا یک بار به صورت روزنامه وار اما با توجه به جزئیات موجود بدون درجا زدن مطالب را بخوانید، نکات مهم را علامت گذاری کنید. اما قرار نیست تمام مطالب جزوه و کتاب را در دور اول یاد بگیرید. زمانی که هر بخش یا فصل را به پایان رساندید، برگردید و مطالعه دور دوم را شروع کنید. در مطالعه دور دوم به یک انسجام و کلیتی از مطالب دست یافته اید و می توانید در حد چند دقیقه آن فصل و بخش را برای کسی که به آن آشنایی ندارد، توضیح دهید. اما هنوز جزئیاتی در محتوای یادگیری وجود دارد که به آنها تسلط ندارید. در دور دوم جزئیات، نکات مهم، واژه های نامانوس، مثال های مهم و مباحثی که اساتید در طول ترم، بر آنها تاکید کرده اند را با دقت و ظرافت بالا مطالعه می کنید. نکات هم را به شیوه مورد پسند خود علامت گذاری می کنید یا در گوشه کتاب خلاصه نویسی می کنید یا آنها را برجسته سازی می کنید یا از هر روش دیگری استفاده می کنید که تا به حال از آن طریق مطالب اصلی را مشخص می کردید.

وی ادامه داد: بنابراین دور دوم یادگیری شامل توجه به نکات و جزئیاتی است که در هر محتوای مورد مطالعه وجود دارد. در دور سوم باید بتوانید تمامی این نکات علامت گذاری شده را مرور کنید. لذا مطالعه ما سه گام یا سه مرحله دارد. در پایان مرحله سوم شما توانسته اید محتوای یادگرفته شده را در ذهن خودتان طبقه بندی شده و با توجه به جزئیات دسته بندی کنید. در پایان مطالعۀ هر فصل و هر بخش، اگر نمونه سوالی دارید می توانید آنها را مرور کنید. در غیر این صورت شما طراح سوال کتاب یا جزوه خودتان شده و حداقل سه یا چهار سوال از هر فصل یا بخش طرح کنید. ببینید اگر شما جای طراح سوالات آن بخش بودید چه سوالاتی را طرح می کردید. سعی کنید سوالات زیاد، عمیق و ترکیبی را از هر بخش طرح کنید و توانایی شما در این زمینه نشان دهندۀ سطح بالای یادگیری و به یاد داشتن مطلبی است که در آن محتوای مورد یادگیری وجود داشته و سپس شما می توانید به سراغ فصل یا بخش بعدی بروید.

مدیر مرکز مشاوره و بهداشت روان دانشگاه گفت: در حین مطالعه جرقه هایی در ذهن شما زده شده و نکات یا تحلیل های جدیدی به ذهن شما می آید. حتماً این نکات را در پایان هر بخش، یادداشت کنید. اینها اندیشه های تولید شده و خلاقیت های یادگیری شماست که نشان می دهد محتوا را فراتر از واژه ها و کلمات موجود آموخته اید و اگر این تحلیل ها در پاسخ به سوالات اساتید مطرح شود کسب نمره خیلی خوب و بازدهی مناسب از یادگیری را منجر می شود.

نکاتی برای مدیریت جلسه امتحان

دکتر وجدانی همت به نکاتی هم برای مدیریت جلسه امتحان اشاره کرد و گفت: حتماً در مورد خواب کافی، تغذیه مناسب، به همراه داشتن لوازمی که برای اداره یک جلسه نیاز است، دقت کنید. در سر جلسه امتحان با حفظ آرامش، نگاهی کلی به سوالات داشته باشید. بسیاری از دانشجویان ترجیح می دهند ابتدا زمان خود را به سوالاتی اختصاص دهند که روی آنها تسلط دارند و در انتهای جلسه آزمون سراغ سوالاتی بروند که بر آنها تسلط ندارند. گاهی با مطالعه همه پرسش ها و سوالاتی که برای شما آشنا هستند و تلاش فکری که برای پاسخ به این سوالات می کنید، کمک می کند تا بتوانید به سوالاتی که در ذهن ندارید هم پاسخ دهید. پاسخ های مشابه دادن به تمام سوالات آسیبی است که گاهی دانشجویان با آن مواجه می شوند. لذا باید به سوال دقت کنید و ببینید از شما چه می خواهد و اگر تحلیل و توضیحی در پاسخ به آن سوال دارید در پایان جواب آن سوال قید کنید.

وی افزود: شمارۀ سوالات را با شماره پاسخ هایی که در برگه پاسخ ها می نویسید مطابقت دهید. به خصوص اگر از دانشجویانی هستید که به سوالات به صورت پشت سر هم پاسخ نمی دهید.  نکته بعدی اینکه در پاسخ به سوالات تشریحی سعی کنید هیچ سوالی را بدون پاسخ نگذارید، اما پاسخ های بی ربط هم ندهید. اگر اصل پاسخ و موضوع را در ذهن ندارید، اما مثالی از آن مبحث و توضیحی و نکته ای در ذهنتان هست، سعی کنید از مثال ها و توضیحات برای اشاره به مفهوم اصلی اشاره کنید. اینها می تواند بخشی از پاسخ ها را برای شما فراهم کند تا به میزانی از موفقیت در پاسخ به آن سوال دست یابید.

او اظهار داشت: اگر در ابتدای سوالات قید شده بود که پاسخ های شما دارای نمره منفی است که معمولاً در آزمون های چهارگزینه ای چنین اتفاقی می افتد، حتماً باید دقت کنید که بهترین پاسخ را انتخاب کنید و اگر از پاسخی مطمئن نیستید در نظر داشته باشید که پاسخ غلط نمره شما را کاهش می دهد. اما در اکثر پرسش های پایان نیمسال که نمره منفی وجود ندارد، ترجیحاً سعی کنید به تمام سوالات پاسخ دهید. در سوالات چهار گزینه ای سعی کنید ابتدا گزینه های غلط را با دلایلی که در ذهنتان دارید، رد کنید و به این شکل راحت‌تر می توانید به پاسخ صحیح دست یابید. در سوالات تشریحی قبل از نوشتن پاسخ ها ابتدا آنها را در ذهنتان مرور کرده و انسجامی در ذهنتان برای پاسخ به وجود آورید و بدانید جواب را با چه واژه ها و توضیحاتی شروع کرده، ادامه دهید و به پایان برسانید. چرا که هر شخصی که قرار است سوالات شما را تصحیح کند باید این انسجام و پیوستگی در پاسخ های ارائه شده را دریافت کند و این انسجام زمانی دریافت می شود که شما به عنوان پاسخ دهنده ابتدا انسجام مطالب را در ذهنتان حفظ کنید و سپس شروع به پاسخ دادن کنید.

مدیر مرکز مشاوره و بهداشت روان دانشگاه در پایان گفت: دانشجویان عزیز در فشردگی ایام امتحانات و زمان هایی که سرعت می گذرد، باید حجم بالایی از کتاب ها و جزوه ها را مطالعه کرده و با آمادگی حداکثری در جلسه امتحان حاضر شوند. آنان در حین مطالعۀ محتواها با موضوعات، مفاهیم، نظریه ها و واژه های جدیدی آشنا می شوند که این مفاهیم و موضوعات برایشان جذاب بوده و می توانند در آینده این افراد را از سایر فارغ التحصیلان رشته‌شان متمایز کنند. چون آنها مفاهیمی هستند که می توانید با علاقه دنبال کرده و در آنها توانمند شوید. پس به زمان آماده شدن برای امتحانات به عنوان فرصتی نگاه کنید که موضوعات و مفاهیم جذاب و مورد علاقه رشته تحصیلی خود را پیدا کرده و بعد از ایام امتحانات در مورد این موضوعات، نظریه ها و مفاهیم جستجو کرده، با اساتید صحبت کرده، کتب هایی را پیدا می کنید و برای خودتان این فرصت را ایجاد می کنید که بتوانید این مفاهیم را یادگرفته و در ایام بعد از امتحانات در مورد این موضوعات اندوخته ها و آموخته های بیشتری را کسب کنید.