هدف، «آموزش ترکیبی مدرن و سنتی» برای دانش آموزان در مدارس است

عطنا- نشست «نقش متقابل والدین و معلمان برای هدایت دانش آموزان دوره ابتدایی در آموزش مجازی» با حضور 500 نفر در بستر آنلاین از سوی هسته پژوهشی یادگیری سیار دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.

در ابتدای این مراسم دکتر نیلی احمدآبادی، مدیر نشست، رئیس هسته پژوهشی یادگیری سیار و عضو هیئت علمی گروه تکنولوژی آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی به تشریح سابقۀ همایش یادگیری سیار از نظر تا عمل و نیز پیش همایش آن با عنوان شبکه آموزشی دانش آموزان (شاد)، فرصت ها و چالش ها که در سال 1399 برگزار شد، پرداخت و گفت: امسال دومین همایش یادگیری سیار در اسفندماه 1400 در محورهای مختلف برگزار می شود.

وی در ادامه به علت انتخاب دوکلید واژۀ «دورۀ ابتدایی» و «مشارکت اولیا و معلمان در آموزش مجازی» در عنوان این نشست اشاره کرد و تصریح کرد: حساسیت دورۀ ابتدایی به عنوان دورۀ پایه برای کلیه مراحل تحصیلی و شکل گیری هویت دانش آموز در آن و همچنین گزارشات پژوهشی مبنی بر افت کیفیت در دورۀ ابتدایی و تداخل آموزش با خانه در شرایط بحرانی کرونا باعث شد تا با حضور مدیران و صاحب‌نظران تعلیم و تربیت این جلسات شکل بگیرد.

رئیس هسته پژوهشی یادگیری سیار دانشگاه علامه طباطبائی در پایان خاطرنشان کرد: با توجه به تصمیم مسئولان کشور مبنی بر بازگشایی مدارس که از اردیبهشت ماه سال جاری اعلام شد، لازم است زمینۀ بازگشت از آموزش کاملاً مجازی به حضوری و یا ترکیبی فراهم و راهکارهای این انتقال به بحث گذاشته شود.  در این نشست چهار نفر از دست اندرکاران امر تعلیم و تربیت سخنرانی خواهند کرد.

در ادامه، دکتر حسن ملکی، معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش سخنرانی خود با عنوان «هدایت آموزش والدین و معلمان برای دانش آموزان دوره ابتدایی در آموزش مجازی» را ارئه داد.

وی گفت: تعامل در آموزش مجازی به عنوان یکی از عوامل کارآیی معلم حذف شده در حالی که بسیاری از اهداف تعلیم و تربیت از طریق تعامل مستقیم شاگرد و معلم تحقق می یابد. یادگیری در فضای مجازی به سه انتظام فهم درست هدف های یادگیری و مدیریت و ارزیابی عملکرد رفتارهای شاگردان در فرایند یادگیری نیاز دارد که هر سه در مهارت خود نظم دهی ظاهر می شود.

دکتر ملکی اظهار کرد: کمبود خودنظم دهی، باعث افت تحصیلی نامرئی می شود. در خصوص محورهای خودنظم دهی، می توان به مدیریت زمان، خطرپذیری و مواجهه منطقی با عدم قطعیت ها، مهارت مدیریت تغییر در موقعیت های مختلف، توجه به احساسات و واکنش ها اشاره کرد. لازمۀ آموزش خودنظم دهی در فضای مجازی، کسب صلاحیت در معلمین و خانواده به عنوان رکن دیگر تعلیم و تربیت است. نقش والدین به عنوان همکار معلم در دورۀ ابتدایی بیش از دورۀ متوسطه است. در فضای مجازی، والدین نیازمند ارتقای آگاهی خود و فرزندان در زمینۀ سواد رسانه ای هستند.

معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش در پایان افزود: به طور کلی ما باید مقصدمان را «آموزش های ترکیبی» قرار دهیم. یعنی خود را از شیوه های آموزشی مدرن محروم نکنیم ولی از هویت زدایی از آموزش های سنتی هم باید پرهیز کنیم و چیزی که ما امسال برای مدارس کشور تحت عنوان برنامه درسی ترکیبی ارسال کرده ایم و در مدارس اجرا می شود با همین نگاه تدوین شده است. بنا داریم برای سال های بعدی این رویکرد ترکیبی را تقویت کنیم.

در ادامه، دکتر سعید ربوشه، معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش شهر تهران سخنرانی خود با عنوان «مشکلات دانش آموزان دورۀ ابتدایی در آموزش مجازی» ارائه داد.

وی با اشاره به بیان چالش های دوران کرونایی که گریبانگیر آموزش دانش آموزان و اولیای آنها شده، پرداخت و گفت: به صورت مشخص عوامل دخیل در آموزش مجازی دانش آموزان در دو دستۀ عوامل انسانی شامل دانش آموز، کادر آموزشی، اولیا و عوامل غیرانسانی شامل محیط یادگیری، محتوا و برنامۀ درسی، فناوری و ارزشیابی قرار دارند.

به گفتۀ دکتر ربوشه، دانش آموزان بدون آگاهی، تسلط و مهارت های لازم، وارد دنیای مجازی شدند و همین امر باعث به خطر افتادن هویت فردی و جمعی آنها شد. از آنجایی که دانش آموزان ابتدایی به ویژه در سه پایۀ اول نمی توانند بین تجارب قبلی و تجارب فعلی پیوند برقرار کنند دچار آسیب های جسمی، عاطفی، اجتماعی و مهارتی شده و در نتیجه افت تحصیلی اتفاق می افتد.

معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش شهر تهران تاکید کرد: در این بین کادر آموزشی شامل معلم، مدیر، معاون آموزشی و اولیا نیز منشاء بروز برخی مشکلات در آموزش مجازی شده اند و این مشکلات به دلیل عدم کفایت سواد و تسلط دیجیتال و عدم تغییر نقش و وظایف متناسب با شرایط و اقتضائات کروناست. اولیا مداخلات غیرکارشناسانه در کار معلمان دارند که این نیز به نوبۀ خود مشکلاتی را به همراه دارد. در آموزش های آنلاین با حذف یا تحدید فضاهای آموزشی مانند کلاس، حیاط، آزمایشگاه، نمازخانه و گردش های علمی همگی به نوعی موجب از دست رفتن فرصت های تربیتی می شوند رو به رو هستیم.

از نظر دکتر ربوشه یکی از چالش های اصلی در آموزش های مجازی به محتوا و برنامه درسی برمی‌گردد. فراوانی تولیدات محتوایی بدون توجه به جذابیت های زمینه و برانگیختن حس عاطفی و عدم تناسب حجم محتوا با شرایط مجازی، نمودهایی از این ادعا هستند. کاهش استفاده از بازی های فیزیکی و قصه گویی به عنوان دو بستر مناسب یادگیری در آموزش های حضوری و مشکلات زیرساختی در بخش فناوری مانند سرعت کم اینترنت، مشکلات شاد، وعدم دسترسی به پلتفرم های تعاملی نیز از جمله چالش های آموزش های امروزی به شمار می روند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: نباید از بحث «ارزشیابی» غافل شویم. ابهام در روایی و اعتبار یادگیری دانش آموزان دورۀ ابتدایی، خلاء چارچوب دقيق و مدون برای ارزشیابی های توصیفی در بستر مجازی، پوشه کار و آزمون های مهارت محور، همگی از نگرانی هایی است که در ارزشیابی دانش آموزان در فضای مجازی وجود دارد و باید برای آن تدابیر لازم اندیشیده شود تا از صحت آزمون ها و نمرات اطمینان حاصل شود.

در ادامۀ این مراسم، دکتر برجعلی، رئیس دانشکدۀ روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی سخنرانی خود با عنوان «هدایت تربیتی والدین و معلمان برای دانش آموزان دوره ابتدایی در آموزش مجازی» ارائه کرد.

وی گفت: هدف آموزش و پرورش، تربیت جامعه است. در چالش‌های امروزه، دو نوع مسئله داریم. مسائل مزمنی که از قبل وجود داشته و دوم مسائل جدیدی که بعد از کرونا به وجود آمده است. فناوری های نوین و ثروت اطلاعات علیرغم فرصت های ارزشمند ولی فقر توجه، ایجاد شده اند. از چالش های مهم یادگیری کم رنگ شدن اقتصاد توجه است. سوال این است که چگونه می‌توانیم در دانش آموزان انگیزه، خوش بینی و استقلال در یادگیری را ایجاد کنیم.

این استاد دانشگاه اظهار کرد: امروز توجه به نیازهای عاطفی ذهنی و روانی دانش آموزان لازم است. معلم باید امید و اعتماد به نفس بدهد. تدابیر باید به گونه ای باشد که جایگاه معلمان در جامعه از بین نرود. ما باید در شرایط کرونایی و پس از کرونا هم از آموزش تلفیقی بهره بریم. باید آموزش خوش بینی را رواج دهیم تا فضیلت بیاید و ذوق خوب کار کردن را به جامعه هدیه دهد.

دکتر برجعلی اظهار کرد: معلم باید به بچه ها کارهای گروهی کوچک بدهد تا آنها بتوانند تعامل و اجتماعی بودن را یاد بگیرند. استادان باید روحیۀ اعتماد اجتماعی ایجاد کنند. متاسفانه در دوره های آنلاین امتحانات دانش آموزان نیابتی شده و از طرف پدر و مادر به دانش آموزان کمک می‌شود در نتیجه افزایش نمرات در همه سطوح ایجاد شده و این مطلب، مشکل وابستگی به والدین را ایجاد می‌کند که در آینده عواقب بد و خطرناک آن‌را خواهیم دید. به طور مثال مادرها وقتی به فرزندان کمک می‌کنند معدل آنها بیست می شود ولی کودک حس خوبی ندارد زیرا فکر می‌کند خودش نمره را به تنهایی کسب نکرده پس ضعف دارد. این امر «شخصیت وابسته» ایجاد خواهد کرد.

دکتر برجعلی در پایان تصریح کرد: می‌بایست نظم یادگیری را رعایت کنیم و والدین نباید به بچه ها یاد بدهند بلکه باید درک مطلب از مطالب فرا گرفته شده را بالا ببرند. معلم ستون فقرات انگیزه دادن به شاگردان است. باید معلمان را حمایت کنیم و متناسب با ظرفیتشان از آنها انتظار داشته باشیم. دو نکته اهمیت دارد یکی انگیزه دادن به فرزندان و دیگر امیدواری به آینده.

در ادامۀ این مراسم، دکتر نراقی، دبیر شورای مرکزی انجمن اولیا و مربیان نیز سخنرانی خود با عنوان «راهکارهای هم‌سویی خانه و مدرسه در آموزش های مجازی» ارائه داد.

از نظر وی کرونا برای همه کشورها فرصت و چالش های زیادی ایجاد کرد. به عنوان مثال درِ کلاس‌ها را به روی خانه ها باز و باعث پیوند و همسویی خانه و مدرسه شد.

دبیر شورای مرکزی انجمن اولیا و مربیان اظهار کرد: در مقابل، پنج تله در تعامل بین مدرسه و خانه وجود دارد. تلۀ محتوا یعنی ضرورت تمایز بین محتوای مدرسه و خانه، تلۀ چگونگی انتقال مطالب درسی از سوی والدین در مقایسه با معلم، تلۀ خشک بودن یادگیری الکترونیکی، تلۀ انزوا و تلۀ یک نسخه برای همه شاگردان علیرغم سبک زندگی متفاوت و بنابراین نظام آموزشی و معلمان باید از ابزارهای متنوع تدریس بهره بگیرند.

دکتر نراقی در پایان به راهکارهایی برای همسویی خانه و مدرسه اشاره کرد که عدالت دیجیتالی، زیرساخت مناسب برای معلم و شاگرد و خانواده، تمرین مداوم، شفاف سازی انتظارات کادر مدرسه و خانواده برای همدیگر، برنامه ریزی تحصیلی با توافق خانواده و مدرسه از جمله آنهاست.

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام