حمایت از علم و فناوری در ایران

علم و فناوری در ایران اگر چه با حمایت جریان رسمی اجرایی به صورت جدی دنبال می‌شود اما همچنان با چالش‌ها و کاستی‌هایی روبه‌روست.

حمایت از علم و فناوری در ایران

به گزارش عطنا، محمدحسین امید، مدیرعامل بنیاد حامیان علم و فناوری (لینک) در نشست خبری که در ساختمان این بنیاد برگزار شد، اظهار کرد: هدف از برگزاری این جلسه اطلاع‌رسانی درباره فعالیت‌های بنیادی است که برای حمایت از علم و فناوری تشکیل شده است. در تمام دنیا حمایت از دانشگاه‌ها و موسسه‌های پژوهشی، بیش از آنکه توسط دولت‌ها باشد، توسط مردم، موقوفات و بنیادهای خیریه صورت می‌گیرد.

دانشگاه هاروارد با آن عظمت و تاثیرگذاری که در جهان علم و فناوری دارد، پایه و اساس آن بر نیت خیر فردی بوده که تمام املاک زندگیش را وقف آن دانشگاه کرده است. یا مثلا در آلمان بخش زیادی از موقوفات اختصاص به مؤسسات علم و فناوری دارد.

وی در ادامه گفت: اما در ایران اوضاع کمی متفاوت است و در گذشته وضعیت بهتری داشتیم. شاید بتوان گفت در ایران، قدمت امور خیریه در حوزه آموزش و پژوهش بیشتر از سایر نقاط دنیا باشد. در این زمینه می‌توان به ربع رشیدی اشاره کرد که ۷۰۰ سال پیش این مجموعه عظیم ساخته شد و با موقوفات اداره می‌شد و در آن زمان از سراسر دنیا دانشجو و محقق داشت.

مصداق‌های این‌چنینی زیاد هستند. ما حتی قبل از اسلام هم موقوفات داشتیم، در آیین زرتشت وقف برای کارهای آموزشی و علمی مرسوم بود که بعد از اسلام این موضوع تثبیت و تقویت شد.

کم توجهی به وقف در زمینه علم و فناوری در ایران

امید با اشاره به کم توجهی به وقف در زمینه‌های علمی در روران معاصر در اظهار کرد: شاید در این زمینه فقط بتوان به دانشگاه تهران به عنوان یک مورد خاص اشاره کرد. خوشبختانه دانشگاه تهران از سال ۱۳۱۳ که تاسیس شد، هم دولت‌ها و مهم‌تر از آن مردم به آن توجه زیادی داشتند. مثلا مرحوم جمالزاده قبل از فوتش تمام زندگی خود را وقف دانشگاه تهران کرد.

وی افزود: عمده فعالیت‌ها در حوزه موقوفات قبل از پیروزی انقلاب اسلامی مربوط به دانشگاه تهران بود و بعد از آن تعداد اندکی از دانشگاه‌ها در حوزه وقف کار کردند از جمله دانشگاه فردوسی مشهد.

مدیرعامل بنیاد حامیان علم و فناوری در ادامه خاطرنشان کرد: اکنون خلاء حضور خیران در آموزش عالی حس می‌شود، البته این به معنای کمرنگ شدن موضوع وقف و خیران در کشور نیست بلکه تمرکز خیران بیشتر در حوزه‌هایی بجز آموزش عالی مثل آموزش و پرورش و بهداشت بوده است. همانطور که می‌دانید بخش عمده مدارس کشور توسط خیران ساخته شده است. ولی در حوزه آموزش عالی کار خیلی زیادی صورت نگرفته بود.

لزوم تقویت علم و فناوری در ایران

امید با اشاره به ابلاغ سیاست‌های کلی علم و فناوری در سال ۹۳ توسط رهبر انقلاب در خصوص لزوم تقویت وقف و حمایت از آموزش عالی تصریح کرد: پس از ابلاغ آن سیاست‌ها در وزارت علوم نهضتی برای احیای سنت حسنه‌ی وقف. ایجاد بنیادهای حامی علم و فناوری در دستور کار قرار گرفت و در ‌مدت دو سال نزدیک به ۶۰ بنیاد در سراسر کشور ایجاد شد که این بنیادها حمایت از دانشگاه‌ها را برعهده داشتند.

وی افزود: بنیاد حامیان علم و فناوری ایران به عنوان مجموعه‌‌ای که فعالیت‌های آن در سطح ملی باشد شکل گرفت، سایر بنیادها بطور خاص روی یک دانشگاه یا پارک علم و فناوری تمرکز دارند ولی این بنیاد نقش ملی دارد و در  قدم اول از بنیادهای دانشگاهی حمایت می‌کند و پیگیری رفع مشکلات آن‌ها را در ارتباط با وزارت علوم و دولت انجام می‌دهد.

بنیاد حامیان علم و فناوری ایران در سال ۹۵ تشکیل شد و همواره در هر دوره‌ای، وزیر وقت علوم از اعضای هیئت امنای بنیاد شناخته می‌شود. از سال ۹۵ تا کنون شاید حدود هزار میلیارد تومان به آموزش عالی کمک کرده‌اند که این کمک‌ها به ساخت و ساز، ایجاد دانشکده‌های جدید، کمک به پژوهشگاه‌ها و آزمایشگاه‌ها مربوط می‌شود.

یکی از مصادیق کمک به آموزش عالی کشور مربوط به دانشگاه شهید باهنر کرمان می‌شود. این دانشگاه کاملا توسط یک خانواده خیر پایه‌گذاری شده است. مرحوم مهندس افضلی‌پور و همسر ایشان خانم صبا، دارایی خود را باوجود اینکه اهل کرمان هم نیستند و به دلیل اینکه در جنوب کشور و شرق کشور آموزش عالی وجود نداشت، کرمان را انتخاب و مجموعه عظیم دانشگاه شهید باهنر را تأسیس کردند.

ساختار بنیاد حامیان علم و فناوری در ایران

وی در خصوص ساختار بنیاد حامیان علم و فناوری ایران گفت: اعضای هیئت موسس به عنوان اعضای دائم هیئت امنا حضور دارند و هر سال ازبین نمایندگان بنیادهای دانشگاه‌ها افرادی انتخاب شده و به این جمع می‌پیوندند.

امید با اشاره به شرایط کرونایی کشور و تاثیر آن بر آموزش عالی، گفت: اکنون به دلیل شیوع بیماری کووید۱۹، بسیاری از دانشجویان به وسایل ارتباطی دسترسی ندارند. از این رو و طی جلسه‌ای در بنیاد حامیان علم و فناوری و رایزنی با بانک‌های مختلف، بنا شد تا به ۱۱۰ دانشجوی کمتربرخوردار از ۱۱۰ دانشگاه، مجموعاً ۱۲ هزار و ۱۰۰ دستگاه گوشی هوشمند و تبلت اهدا شود.

در پایان این نشست، مدیرعامل بنیاد حامیان علم و فناوری ایران از روند روبه‌رشد این بنیاد ابراز امیدوری کرد و گفت: امیدواریم با متمايل شدن تعداد بیشتری از خیران، دانشجویان، پژوهشکده‌ها و دانشگاه‌های بیشتری از موهبت‌های علمی برخوردار شوند.