۹۰درصد پرونده‌های کشف شده از متخلفان علمی به دانشگاه‌های غیر دولتی مربوط می‌شود/ ابطال ۵۲۴ مورد از مقالات غیرمجاز

به گزارش عطنا و به نقل از روابط عمومی وزارت علوم، دکتر سیمایی صراف در میزگرد تخصصی «تبیین قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی و آیین نامه اجرایی آن» از کشف تعدادی از پرونده‌های تخلف علمی در دانشگاهها خبر داد و گفت: پایان نامه‌های دوره کارشناسی ارشد بیشترین تخلفات علمی را دارند.
دکتر سیمایی صراف افزود: معتقد هستیم باید خود وزارت علوم به عنوان ضابط بتواند موسسات متخلف در حوزه علمی را تعطیل کند و پرونده آنها را به منظور تصمیم گیری به دادگاه ارسال کند. اما فرایندی که قانون در نظر گرفته است برعکس می‌باشد چرا که دادگاه باید مجوز لازم را برای برخورد به این موسسات به وزارت علوم ارائه دهد.
وی همچنین از کشف اسامی تعدادی از متخلفان علمی توسط وزارت علوم خبر داد و گفت: ما این اسامی را به دانشگاهها فرستادیم و از آنها درخواست کردیم برای آنها پرونده‌ای تشکیل دهند و پرونده آنها در هیات‌های تخلفات مورد بررسی قرار بگیرد تا در صورت اثبات بر حسب مورد با آنها برخورد شود.

ابطال ۵۲۴ مورد از مقالات غیرمجاز

مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری امور پژوهشی وزارت علوم گفت: از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹، حدود ۲۵ هزار مقاله در جهان باطل شده است که ۵۲۴ مورد از آن مقالات، ایرانی بوده است.
وی با تاکید بر اهمیت اخلاق در حوزه علمی گفت: اعتبار و جایگاه علمی کشور، این تکلیف را ایجاب می‌کند که از تضعیف آن جلوگیری کنیم و آنچه به عنوان اصول اخلاقی و علمی وجود دارد را ارج دهیم زیرا این امر سبب ارتقای علم در کشور می‌شود.
دکتر شریفی با بیان اینکه از قدیم نیز اسناد بالادستی بر اهمیت اخلاق در علم تاکید داشته‌اند، افزود: از جمله این اسناد می‌توان به قانون مقررات انتظامی هیأت علمی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی و آیین نامه انضباطی دانشجویان جمهوری اسلامی ایران مصوبه جلسه ۳۵۸ شورای عالی انقلاب فرهنگی اشاره کرد.
وی در ادامه به وضعیت مقالات باطل شده یا بازپس داده شده در دنیا و ایران اشاره کرد و افزود: از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹، حدود ۲۵ هزار مقاله در جهان باطل شده است که ۵۲۴ مورد از آن مقالات ایرانی بوده است.
دکتر شریفی همچنین در خصوص وضعیت شکایات و تخلفات در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در سال ۹۶ و ۹۷ اظهارداشت: به طور کلی ۲۵۰ پرونده مرتبط با هیأت علمی در کارگروه تخصصی تخلفات پژوهشی مرتبط با اعضای هیئت علمی، و ۱۷۳ مورد مرتبط با دانشجویان بررسی شده است. همچنین ۶۷ پرونده به هیئت انتظامی اعضای هیئت علمی و ۳۵ پرونده به کمیته انضباطی دانشجویان ارجاع داده شد. همچنین ۹۸ پرونده هیئت علمی و ۶۱ پرونده دانشجویان طی این مدت تعیین تکلیف شده است.
دکتر شریفی همچنین درخصوص شکایت واصل شده به معاونت پژوهش و فناوری وزارت عتف از ابتدای سال ۹۷ تا شهریور ماه ۹۸ گفت: به طور کلی ۸۲ پرونده دریافت ۳۷ مورد خاتمه و ۴۵ پرونده دیگر نیز توسط کارگروه دانشگاه‌ها و موسسات در حال بررسی هستند.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری امور پژوهشی وزارت علوم در رابطه با اقدامات فرهنگی و پیشگیرانه در زمینه تقلبات علمی در وزارت عتف، افزود: دبیر کمیته تخصصی اخلاق پژوهش در معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم، تدوین کتابچه منشور و موازین اخلاق پژوهش و درستکاری علمی و اطلاع رسانی و ارسال به کلیه مراکز آموزش عالی وابسته به وزارت، پیشنهاد تصویب واحد آموزشی برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی و کارگاه برای اعضای هیئت علمی و گردآوری و انتشار کتاب گزارش مقابله با تخلفات علمی از اقداماتی است که انجام شده است.
دکتر شریفی در رابطه با اقدامات حقوقی وزارت عتف در رابطه با تخلفات علمی مطرح کرد: در همین راستا دستورالعمل نحوه بررسی تخلفات پژوهشی تدوین شد و پس از تایید وزیر علوم در تاریخ ۲۳/‏۰۲/‏۹۳‬ ابلاغ شد. این دستورالعمل شامل تهیه کلیه تعاریف و مصادیق تخلفات علمی، تعیین مرجع بررسی تخلفات علمی در دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی و پژوهشی، تعیین مراحل اجرایی رسیدگی و بررسی تخلفات علمی در دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی و پژوهشی است.
وی همچنین در رابطه با مصادیق تخلفات پژوهشی عنوان کرد مصادیق تخلفات پژوهشی در ۵۷ بند با امضای مقام عالی وزارت به همراه دستورالعمل در سال ۹۳ جهت اجرا به کلیه دانشگاه موسسات آموزش و پژوهش ابلاغ شد که سرفصل‌های آن مشتمل بر سوء رفتارهای پژوهشی، عدم تعهد و مسئولیت نسبت به ذینفعان، عدم رعایت حقوق آزمودنی‌ها، جعل، داده‌ها، تحریف داده‌ها، سرقت علمی، اجاره علمی، عدم رعایت حقوق مالکیت معنوی مسئولیت پژوهش انجام شده، انتشار مجدد، همپوشانی انتشارات، خرید و فروش آثار پژوهشی و جعل هویت است.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری امور پژوهشی وزارت علوم در ادامه با اشاره به اقدامات انجام شده در حوزه جلوگیری از تخلفات در پایان‌نامه‌ها اظهار داشت: در این زمینه آیین‌نامه ثبت و اشاعه پیشنهادها پایان‌نامه‌ها و رساله‌های تحصیلات تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها ابلاغ شد. همچنین نرم‌افزارهای مشابهت‌یاب برای بررسی پایان‌نامه‌ها جهت جلوگیری از بروز تخلفات توسعه یافت و و پروپوزال‌ها و پایان‌نامه‌ها در سامانه ایرانداک نیز ملزم به ثبت شد.
دکتر شریفی همچنین در رابطه با اقدامات انجام شده در حوزه جلوگیری از تخلفات نشریات علمی گفت: تهیه لیست سیاه نشریات و ثبت در سامانه وزارت عتف اطلاع رسانی آن به دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی، ارزیابی نشریات داخلی و لغو اعتبار نشریات در صورت مشاهده تخلف، ایجاد نظام ارزیابی و داوری مجلات ایندکس شده در ISC و شناسایی مجلات نامعتبر و اطلاع رسانی آن بر روی سایت ISC، الزام استفاده از نرم‌افزارهای تشابه‌یاب در تدوین مقالات و مجلات تدوین و تصویب آیین‌نامه نشریات علمی از جمله این اقدامات است.
وی تصویب آیین‌نامه همایش‌های علمی، الزام به ثبت همایش‌ها و مقالات آن در پایگاه ISC، شناسایی همایش های نامعتبر و اطلاع رسانی آن در پایگاه ISC و اعلام به مراجع قانونی، تاکید بر تخصیص هم امتیاز صرفاً به مقالات کنفرانسی ثبت شده در ISC را به عنوان اقدامات دیگر وزارت علوم در حوزه جلوگیری از تخلفات همایش‌ها نام برد.
دکتر شریفی در ادامه به اقدامات حوزه حقوقی نیز اشاره کرد و گفت: تصویب قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی در ۲۱ مرداد ماه سال ۱۳۹۶ توسط مجلس شورای اسلامی، تهیه و تدوین پیش‌نویس آیین‌نامه اجرایی به صورت مشترک با وزارت بهداشت و وزارت دادگستری در شهریورماه سال ۹۷ و ارائه آن به کمیسیون علمی تحقیقاتی هیئت دولت و تصویب آیین‌نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی مورخ ۳۰ مرداد سال ۹۷ در هیئت وزیران از جمله اقدامات حقوقی است.
دکتر شریفی اعلام کرد: پیش‌نویس دستورالعمل آیین‌نامه اجرایی و چگونگی تشکیل و فعالیت کارگروه‌ها توسط کمیته‌ای در وزارت علوم در دست تدوین است. انتظار داریم روسای محترم دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی نسبت به تشکیل کارگروه‌ها اقدامات لازم را به عمل آورند و بین کارگروه موسسه و هیئت‌های انتظامی و کمیته انضباطی و هیئت رسیدگی به تخلفات کارکنان نیز هماهنگی‌های لازم صورت گیرد.