محمد حسین پناهی در همایش تامل درباره انقلاب اسلامی در دانشگاه تربیت مدرس با طرح این سوال که آیا انقلاب اسلامی به پابان رسیده است یا نه؟ گفت: برای اینکه بتوانیم انقلابی را ارزیابی کنیم، ابتدا باید مشخص کنیم آیا انقلاب مدنظر به پایان خود رسیده است یا همچنان در فرایند تکامل خود به سر می برد.
به گزارش عطنا و به نقل از ایرنا، او در ادامه افزود: در مورد پایان یافتن انقلاب ها دو دسته نظریه وجود دارد. دسته اول بر مقطعی بودن انقلاب ها باور دارند و دسته دوم مطرح می کند که انقلاب ها پدیده دائمی و مستمر هستند.
استاد جامعه شناسی سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی اظهار کرد: کسانی که معتقد به مقطعی بودن انقلاب ها هستند، انقلاب ها را به مراحل مختلفی تقسیم بندی می کنند که در این زمینه مرحله بندی کرین برینتون (اندیشمند حوزه انقلاب ها) از همه مشهورتر است. او برای انقلاب ها پنج مرحله را بر شمرده است که عبارتند از؛ پیش از انقلاب، خود انقلاب، حاکمیت میانه روها، حاکمیت تندروها و دوران ترمیدور.
وی افزود: البته در این زمینه اندیشمندان و نظریه پردازان انقلاب ها مراحل مختلفی را مشخص کرده اند و نظر یکسانی در این زمینه وجود ندارد.
پناهی ادامه داد: افرادی که به انقلاب دائمی معتقد هستند مطرح می کنند که انقلاب ها فرایند مستمر دارند. این مفهوم را برای اولین بار کارل مارکس در سال 1850 در یک گردهمایی کارگری مطرح کرد. مارکس معتقد بود که طبقه کارگر با انقلاب مستمر نباید اجازه دهد سرمایه داران حاکم شوند و همه این ها را باید تصفیه کنند. مارکس این ایده را در سطح جهانی هم برای استمرار انقلاب های سوسیالیستی در کشورهای مختلف مطرح می کرد.
وی با بیان اینکه بحث خاتمه یا استمرار انقلاب در انقلاب شوروی بسیار جنجال برانگیز بود، گفت: تروتسکی از رهبران انقلاب 1917 شوروی موافق انقلاب مستمر و دائمی بود؛ در حالی که کسانی مانند استالین مخالف این ایده بودند و این اختلاف نظرها باعث تصفیه هایی در انقلاب شوروی شد.
وی با ذکر این نکته که در انقلاب اسلامی و در حال حاضر هم بین مسئولان و نخبگان جمهوری اسلامی این مسئله مطرح است، بیان کرد: در کشور ما هم یک عده معتقدند انقلاب اسلامی به پایان رسیده است و باید سیاست های هماهنگ با فضای جهانی اتخاذ کنیم، اما در مقابل برخی همچنان معتقدند انقلاب اسلامی در فرایند تکامل خود قرار دارد و به سیاست های انقلابی باید ادامه بدهیم. رهبر انقلاب در بیانیه اخیر خود به انقلاب مستمر اشاره کردند و نشان دادند که معتقد به انقلاب مستمر هستند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه نخبگان و مردم هم قائل به پایان یافتن انقلاب اسلامی هستند، گفت: مردم و نخبگان در آستانه ورود به پنچمین دهه انقلاب اسلامی به دنبال دستاوردهای انقلاب اسلامی هستند.
این جامعه شناس سیاسی در پایان سخنان خود با اشاره به لزوم مشخص شدن مسئله تداوم یا پایان یافتگی انقلاب اسلامی برای جهت گیری های درست در نظام سیاسی گفت: با بحث های ضمنی و محفلی نمی شود این مسئله را حل کرد. من معتقد هستم که باید بحث علنی و گسترده بین مسئولان و نخبگان و مردم در مورد اینکه آیا ما در مسیر انقلاب قرار داریم یا اینکه انقلاب به پایان رسیده است صورت بگیرد تا مشخص شود کشور چه مسیری را می خواهد طی کند.