برای حل مشکلات علوم انسانی باید میراث تاریخی‌مان را بازخوانی کنیم

به گزارش عطنا و به نقل از مهر، سومین شب علوم انسانی با موضوع «ناکارآمدی علوم انسانی در ایران» با سخنرانی و بزرگداشت مهدی گلشنی شب گذشته ۳۰ دی ماه، در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد.

قاسم پورحسن استادیار گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبائی به عنوان یکی از سخنرانان میزگرد این مراسم درباره موضوع «ناکارآمدی علوم انسانی در ایران» گفت: تلقی من از موضوع ناکارآمدی علوم انسانی در ایران این است که ما سه معضل اساسی در این حوزه داریم؛ معضل معرفت شناسانه، نسبیت تاریخی و افق آینده.

وی افزود: ما هنوز هیچ فهمی درباره علوم انسانی نداریم در حالی که معرفت شناسی علوم انسانی یعنی فهم مسئله اصلی وقلب علوم انسانی. ما باید خاستگاه معرفتی علوم انسانی را تغییر دهیم در این رابطه هم مقصران ما فقط اساتید و دانشجویان نیستند بلکه مقصران بزرگتر این مشکل نهادهای ما هستند که نگاهشان به علوم انسانی فرودستانه است.

پورحسن ادامه داد: ما در حوزه علوم انسانی مقالات زیادی نوشتیم ولی هنوز نتوانستیم یک نظریه تولید کنیم؛ مجموعه ای پراکنده از نظریات داریم ولی هنوز هیچ نظریه واحدی نداریم. یکی دیگر از معضلات ما این است که ما فکر می کنیم قراراست از تجربه عقل جمعی ۴۰۰ ساله بیرون بیائیم ویکسری تجربیات و نظریات جدید جایگزین آن کنیم در حالی که اینطور نیست، تجربیات و نظریات آن زمان مربوط به شرایط و موقعیت آن دوره بوده و امروزه شرایط فرق کرده است. علاوه براین تا زمانی که در علوم انسانی پرسشی طرح نشود نیازهای ما در این حوزه رفع نمی شود.

استادیار گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی اضافه کرد: دومین معضل ما همانطور که اشاره کردم نسبیت تاریخی است به این معنا که ما فهم نادرستی از میراثمان داریم این فهم نادرست فقط هم مربوط به هزار سال پیش نمی شود، ما حتی از ۱۰۰ سال گذشته مان هم فهم نادرست داریم و این سال ها را نمی شناسیم ما می ترسیم به ابن سینا برگردیم ولی هانری کربن نترسید وبرگشت. نباید گذشته را به عنوان یک امر سپری شده نگاه کنیم که رفته و تمام شده است چون گذشته همیشه هست. به عقیده بنده تا زمانی که برنگردیم، میراثمان را بخوانیم و بازخوانی درستی از تاریخ نداشته باشیم نمی توانیم مشکلات علوم انسانی را حل کنیم.به قول هایدگر فهم غلط ما نسبت به گذشته باعث شده که ما به گذشته برنگردیم.

وی در پایان گفت: ما نسبت به آینده هیچ افق تدوین شده و روشنی نداریم. به قول این ضرب المثل که منتسب به یکی از ایرانیان است و بیشتر اوقات به اشتباه به فرد خارجی نسبت داده می شود: اگر نتیجه یک ساله می خواهید برنج بکارید، اگرنتیجه ۱۰ساله می خواهید درخت بکارید اما اگر نتیجه صد ساله دارید، آدم تربیت کنید.