در رونمایی «سواد رسانه‌ای» مطرح شد: «فرامحلی شدن همزمان» چالش بزرگ قرن۲۱/ بر فرصت‌ها تمرکز کنیم

به گزارش عطنا به نقل از مهر، مراسم رونمایی از این مجموعه ۱۲ جلدی «سواد رسانه‌ای» صبح امروز سه شنبه ۱۵ دی با حضور سعیدرضا عاملی استاد گروه ارتباطات دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و عضو شورای عالی فضای مجازی، حمیدرضا آیت اللهی استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی و همچنین اسماعیل رمضانی سرپرست گروه نویسندگان این مجموعه در محل نگارستان شهر واقع در بوستان گفتگو برگزار شد.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر سعیدرضا عاملی، استاد ارتباطات دانشگاه تهران و عضو شورایعالی فضای مجازی در سخنانی در این برنامه، با بیان اینکه ما ظرفیت‌های بسیار بزرگی در حوزه ارتباطات در کشور داریم که یکی از بهترین این ظرفیت‌ها، فارغ‌التحصیلان این حوزه هستند که دارای ابتکار و خلاقیت هستند و توان تولید محتوا در زمینه سواد رسانه‌ای و ارتقاء آن را دارند، گفت: البته متاسفانه ما با تاخیری ۶۰ ساله وارد حوزه سواد رسانه‌ای شده ایم؛ چراکه غرب از دهه ۵۰ میلادی به طور جدی در این حوزه فعالیت کرده است.

 

تمرکز بر چالش‌های حوزه ارتباطات به جای فرصت‌ها اشتباه است

وی افزود: در حوزه فضای مجازی، متاسفانه برخی از دوستان نگاهشان تنها به تمرکز بر چالش‌ها است و متوجه نیستند که فرصت‌هایی در حوزه ارتباطات وجود دارد که می‌توان از آنها استفاده کرد. هر یک از صنایع ارتباطی دارای یک دوره اوج هستند که چنانچه با رویکردی سالم و به دور از شتاب زدگی در این دوره فعالیت کنیم، می‌توانیم در دوره بلوغ آن صنعت، به طور بهینه از آن استفاده کنیم.

عاملی با تاکید بر اینکه سواد رسانه‌ای در دنیای امروز به معنی بالا بردن سطح فهم و درک مصرف کنندگان وسایل ارتباطی است، ادامه داد: ما امروزه با مفهومی به نام «فرامحلی شدن همزمان» مواجه هستیم به این معنا که تمام دنیا به یکباره در کنار ما قرار گرفته است که این مسئله می‌تواند منجر به تولید یک آشوب شود؛ امروزه شهروندی که در تهران زندگی می‌کند، به طور همزمان با فرهنگ‌های آلمانی، فرانسوی، آمریکایی، هندی، اندونزیایی و... عجین شده و ادامه یک زندگی اصیل و به ویژه دینی برای او به مراتب دشوارتر است.

این عضو شورایعالی فضای مجازی بزرگترین چالش قرن بیست‌ویکم را فرامحلی شدن همزمان دانست و تاکید کرد: امروز ما با هویت‌ها و آدم‌های گم شده در جهان به شدت ارتباط زده، مواجه هستیم. امروز ارتباط ما با خودمان هم دچار بحران و فقدان شده است و راه حل کنار آمدن با این دنیای فرامحلی شده، این نیست که بتوانیم به تنهایی، محیط خودمان را کنترل و آن را سالم‌سازی کنیم. سیاست فیلترینگ باید به گونه ای باشد که آزار و ایذائی برای شهروندان به وجود نیاورد.

 

۶۷ درصد از مردم کشور از فیلترشکن استفاده می‌کنند

این استاد حوزه علوم ارتباطات اجتماعی با بیان اینکه نمی‌توان منکر این شد که ۶۷ درصد از مردم کشور از فیلترشکن استفاده می‌کنند، گفت: سیاستی که در این حوزه جواب می‌دهد به روشنی در فرامین مقام معظم رهبری در احکامشان به اعضای شورایعالی فضای مجازی بازتاب یافته است که همان ارتقاء سواد اینترنتی میان شهروندان است. یعنی به گونه‌ای انجام شود که هر فردی به خودش بگوید که از چه حوزه ارتباطی استفاده کنم و از چه استفاده نکنم.

عاملی که در مراسم رونمایی از مجموعه ۱۰ جلدی سواد رسانه ای سخن می‌گفت، این کتاب‌ها را در پیاده سازی مفاهیم حوزه سواد رسانه ای، موفق دانست و با بیان اینکه سطح کشش این آثار عمدتا در سطوح دبستان، راهنمایی و دبیرستان است، در عین حال نقدی هم بر آنها وارد کرد و افزود: متاسفانه استنادات اندکی در این کتاب‌ها وجود دارد که همین باعث ضعف جدی این آثار شده است. به عبارت دیگر کپی رایت در این کارها رعایت نشده و این در حالی است که از ما دانشگاهیان بیشتر انتظار می‌رود که به کپی رایت احترام بگذاریم.

 

با نوعی رسانه هراسی در جامعه روبرو هستیم

در این نشست همچنین حمیدرضا آیت‌اللهی، مدیر موسسه فرهنگ و هنر هدایت میزان (فهم) که انتشار این آثار را برعهده داشته است، در سخنانی با تاکید بر ضرورت آموزش و ارتقاء سواد رسانه ای در جامعه ایران با توجه به چالش‌هایی که در کشور با رسانه‌ها در سطوح مختلف وجود دارد، یادآور شد: ما با نوعی رسانه هراسی در جامعه روبرو هستیم. اگرچه رسانه‌ها مشکلاتی دارند، اما گفتن اینکه رسانه غولی است که باید از آن پرهیز کرد، دردی از کسی دوا نمی‌کند.

آیت‌اللهی ادامه داد: متاسفانه ما همیشه اولین تصمیمی که به ذهن‌مان می‌رسد این است که جلوی این قبیل رسانه‌ها را بگیریم، اما تجربه ممنوعیت ویدئو در سال‌های ۶۰ اشتباه بودن این ذهنیت را ثابت کرده است، طوری که ما الان به آن تفکر می‌خندیم. بهترین راه استفاده از اهرم‌های دیگر است و جای تاسف است که بعضی از کشورهای آسیایی در این زمینه از ما جلوتر هستند. تفاوت سواد رسانه ای با دیگر انواع سواد این است که به دنبال ارتقاء آموزش نیست بلکه هدفش افزایش مهارت‌ها در مواجهه با رسانه‌ها است.

ناشر مجموعه کتاب‌های سواد رسانه ای، چاپ و عرضه ۱۰ جلد کتاب اخیر را در این زمینه تنها یک اقدام اولیه خواند و تشکیل کارگاه‌ها و میزگردهای مختلف را در ارتقاء سواد رسانه ای در جامعه موثر خواند و از اینکه این آثار بدون هیچ گونه حمایت دولتی منتشر شده اند، ابراز خوشحالی کرد و گفت: سپردن این قبیل کارها به موسسات دولتی تنها اتلاف وقت است.

 

افزودن درس «سواد رسانه‌ای» به کتاب‌های درسی، بی‌فایده است

وی همچنین در پاسخ به سوال یکی از حاضرین در خصوص لزوم ورود این قبیل متون آموزشی و مهارتی به نظام آموزشی کشور به خصوص در مقاطع پایه، ضمن مخالفت با این پیشنهاد گفت: سواد رسانه ای باید به یک نهضت تبدیل شود نه اینکه بر دروس فعلی دانش‌آموزان در مقاطع مختلف تحصیلی، باری اضافه کند.

در این نشست همچنین اسماعیل رمضانی، سرپرست گروه نویسندگان مجموعه ۱۰ جلدی سواد رسانه ای با بیان اینکه این مجموعه یک‌سال و نیم پیش و توسط جمعی از کارشناسان حوزه ارتباطات تولید شده است، خاطرنشان کرد: خلع جدی که در حوزه مواجهه با رسانه‌ها در کشور وجود دارد، ناشی از برخی نگاه‌های سلبی به رسانه‌ها است؛ برخی معتقدند اساسا باید جلوی برخی رسانه‌ها گرفته شود. بعضی دیگر هم بر این نظرند که به جای محدود کردن گسترده رسانه‌ها، باید سطح درک و فهم مخاطب را ارتقاء دهیم تا برخی فعالیت‌های مخربی که در برخی رسانه‌ها وجود دارد، نتواند روی ذهنیت و نگرش مخاطبان تاثیر منفی بگذارد.

وی افزود: در حوزه سواد رسانه ای، کتاب‌های محدودی وجود دارد که عمدتا هدفشان بیان مثبت بودن ارتقاء سواد رسانه ای است، اما متونی که بتواند الفبای سواد رسانه ای را آموزش دهد، کمیاب و شاید نایاب است و متاسفانه هیچ محتوای جامعی برای آموزش سواد رسانه ای به عموم مخاطبان تاکنون وجود نداشته است.

 

کتاب‌های «سواد رسانه‌ای» با اهداف آکادمیک تولید نشده‌اند

به گفته سرپرست گروه نویسندگان مجموعه ۱۰ جلدی سواد رسانه ای، هر کدام از کتاب‌های این مجموعه به یک گونه از رسانه‌ها پرداخته و در هر یک هم ۳ محور کلی مورد واکاوی قرار گرفته است: شناخت کلی از آن رسانه، نحوه تحلیل پیام‌های آن و نحوه مصرف و کاربردهای رسانه در فضای عمومی.

رمضانی در پایان اظهار کرد: قرار نبوده و نیست که این کتاب‌ها آثاری آکادمیک و علمی باشد و عمدتا با هدفی مشابه کتاب‌های درسی تولید شده اند که علاوه بر افزایش مهارت‌های مواجهه با رسانه‌ها در میان شهروندان، جذابیت‌های لازم را هم برای آنها داشته باشند.