نظرات هادی خانیکی درباره آماده شدن مشهد برای سال 2017/ شهروند مجازی امروز شهروندی منفعل است

یک عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، گم شده زندگی شهری را ارتباطات انسانی دانست.

به گزارش عطنا به نقل از ایسنا، هادی خانیکی در سلسله نشست‌های شهر گفتمان که در پژوهشکده ثامن برگزار شد، با بیان این‌که «درحال حاضر بیشتر به جنبه فیزیکی شهرها توجه می‌شود» اظهار کرد: نقدی که بر مشهد وارد می‌شود، نداشتن فضایی مناسب برای گفت‌وگو و به ویژه گفتمان نقدی است.

وی انتخاب مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام را بهانه مناسبی برای پرداختن به مشهد دانست و افزود: برای این کار باید دو نگاه بیرونی و درونی داشته باشیم، به طوری که در نگاه درونی تمامی جنبه‌های زیستی مشهد را تدوین و پس از آن ارزشیابی کنیم.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به تحقق سریع فعالیت‌ها در مشهد، اظهار کرد: پرداختن به مسئله آماده سازی مشهد برای رویداد بزرگ 2017 تنها وظیفه دولت نیست بلکه ابعادی اجتماعی، فرهنگی و مدنی دارد و در جامعه باید نمود پیدا کند.

وی دغدغه مردم را ارتباطی دانست و گفت: بحران‌های مشهد شامل دو موضوع رشد حاشیه نشینی و تغییرات پرشتاب فیزیکی نامطلوب بافت‌های سنتی شهر است.

وی ضمن اظهار نگرانی در خصوص سیطره پروژه‌های فیزیکی بر شهر مشهد، تصریح کرد: چهره بیرونی شهر بسیار تغییر کرده است و غفلت از تجربه‌های مدنی به یک مسئله جدی تبدیل شده و می‌توان گفت از وجهه تاریخی مشهد غافل شده‌ایم.

وی با بیان این‌که مشهد دومین کلان شهر مذهبی جهان است، خاطرنشان کرد: مشهد در ارتباط با زائران غیرایرانی نوعی از گردشگری متفاوت را نشان می‌دهد.

خانیکی اولین الگو در برخورد با مسئله مشهد 2017 را الگوی آرمان شهری دانست و افزود: با توجه به این‌که مشهد یک شهر مذهبی است غلظت آرمان شهری آن افزایش می‌یابد اما باید گفت در اندیشه ایرانی آرمان شهر تعریف مشخصی ندارد و آرمان‌ها هر لحظه متفاوت می‌شود.

وی ادامه داد: برای تعریف آرمان شهر می‌توانیم به الگوهای جهانی مراجعه کنیم و با توجه به حداقل وجهه اشتراک آرمان شهرها مبنی بر توسعه متوازن و پایدار، تلاش کنیم تا به این سطح برسیم به طوری که توسعه بدون پایداری و یا برعکس را شاهد نباشیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به اینکه در آرمان شهرهای جهانی مسئله عدالت اجتماعی مطرح است، گفت: برابری در فرصت‌ها و عدالت توزیعی، زیست بندی اقتصادی، آزادی و ... دیگر مسائل مطرح شده در این آرمان شهرهاست.

وی بیان کرد: در مشهد باید مسئله ارتباطات و فرهنگ برجسته‌تر باشد نه این‌که شهر را با مجموعه‌ای از ساختمان‌های مرتفع به یاد آوریم این درحالی است که متاسفانه اکنون دچار ابهام و عدم تقارن در بیان تعریف شهر مشهد شده‌ایم.

خانیکی از تعارضات بیرونی و درونی در تعاریف شهر مشهد سخن گفت و ادامه داد: درحال حاضر نمی‌توانیم مشهد را شهری مدرن یا پسامدرن، ایرانی یا جهانی و ... تعریف کنیم.

وی گفت: اگر مجموعه حرم مطهر را نادیده بگیریم دیگر چیزی از مشهد باقی نخواهد ماند، افزود: در مشهد دچار گذشته‌ای که به روز نشده و آینده‌ای که مسدود شده، هستیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به خارج شدن مشهد از فضای دوقطبی، تصریح کرد: زندگی در مشهد چند قطبی و نامنسجم شده است و در آن اشکال کاریکاتوری و مینیاتوری از وجوه سنتی و یا مدرن به چشم می‌خورد.

وی مشهد را دارای ظرفیت‌های متعدد خواند و ادامه داد: بر اساس تجربه مشهد معاصر ظرفیت‌های متنوعی دارد که کمتر به آن توجه شده است.

خانیکی مهم‌ترین مسئله در مشهد را توسعه حرم مطهر دانست و گفت: با وجود همه تغییرات شکل گرفته در کالبد شهر که به وفور وجود دارد، توسعه حرم مطهر رضوی مهم‌ترین مسئله را تشکیل می‌دهد.

وی از فضای گم شده گفت‌وگو خبرداد و تاکید کرد: در گذشته فضاهای عمومی زنده‌ای در مشهد وجود داشت که جایگاه گفتمان بود اما در حال حاضر این اماکن به ندرت وجود دارد و یا اصلا دیده نمی‌شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: نتیجه وجود چنین فضاهای عمومی برای گفتمان پیش بردن فضای غیررسمی در فضای رسمی است.

وی با بیان این‌که در مشهد نیز خرد نگری وجود ندارد، تصریح کرد: در مشهد نیز مانند تمام شهرهای کشور برای توسعه به جهان نگاه می‌شود و استمراری در فعالیت‌ها وجود ندارد.

خانیکی از ضعف وجود فضاهای عمومی گفتمان سخن گفت و ادامه داد: این امر باعث شتاب روزافزون تغییرات فضای کالبدی شهر با محوریت تخریب فضاهای سنتی و فرسوده می‌شود.

وی مسبب حاشیه نشینی را هجوم عوامل مدرن یا شهری شدن دانست و با اشاره به این‌که در مطالعات شهری توجه به عوامل زنده نگه داشتن هویت شهر، امری ضروری است، تاکید کرد: یکی از این عوامل محله‌هاست و اکنون نیز یکی از فعالیت‌های در حال اجرا زنده کردن و زنده نگاه داشتن محله‌هاست.

وی تصریح کرد: زمانی که مسئله‌ای را نقد می‌کنیم صرفا سیاست‌گذاران مدنظر نیستند و نقد کنشگران حوزه عمومی و جامعه مدنی نیز در نظر گرفته می‌شود.

خانیکی ضمن تاسف از عدم توانایی در بازسازی روح قدسی به شکل قدیمی، گفت: سوءتفاهم‌ها در برخورد با دو نوع گردشگری زیارت و فرهنگی از جایی شروع می‌شود که رابطه دیالکتیکی دو نوع گردشگری را نمی‌توانیم مشاهده کنیم.

وی با بیان این‌که باید به دنبال بازتولید محتواها باشیم، عنوان کرد: رسانه‌ای شدن گفت‌وگوها موجب از بین رفتن شکل واقعی آن می‌شود، به طوری که طرفین گفت‌وگو نادیده گرفته می‌شوند و فهم سیاسی مهم تلقی می‌شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به اینکه مشهد ویژگی خاص خود را دارد، تصریح کرد: سعی نکنیم شهر مشهد را به حالت کلیشه‌ای در بیاوریم.