محمودضیایی: تا 60 سال آینده اثری از جنگل های ایران باقی نخواهد ماند

همایش بین المللی گردشگری در ششم و هفتم مهرماه 1394 خورشیدی در برج میلاد تهران برگزار می شود، محمود ضیایی عضو شورای سیاستگذاری و دبیر بین الملل این همایش درباره «گردشگری و تقویت بنیان های زیست محیطی» که یکی از محورهای این همایش است، حفظ تنوع زیستی و تضمین بقا و سلامت اکوسیستم های طبیعی را یکی از مهمترین چالش های فرا روی مدیران اجرایی کشور دانست و با استناد به گزارش های منتشر شده بر پایه «شاخص جهانی عملکرد زیست محیطی» (EPI)،دلیل این امر را سقوط 36 پله ای ایران در سال 2012 نسبت به 2 سال پیش از آن و نزول به جایگاه 114 در میان 132 کشور جهان، ذکر کرد.
وی میزان بالای جنگل زدایی را نمونه ای از عملکرد ضعیف زیست محیطی در کشور دانست و اظهار داشت: سرانه ی جنگل های ایران 0.2 هکتار است که در مقایسه با سرانه ی 0.8 هکتاری در جهان رقم پایینی را به خود اختصاص می دهد. با مراجعه به آمارهای ارایه شده درمی یابیم با وجود این سرانه ی کم، نرخ سالیانه جنگل زدایی 1.7 درصد بوده و هر سال 142 هزار هکتار از جنگل ها ی کشور نابود می شود. کارشناسان پیش بینی می کنند چنانچه این روند ادامه یابد تا 60 سال آینده اثری از جنگل های ایران باقی نخواهد ماند و نسل آینده از ارزش های اکولوژیکی عرصه های جنگلی و قابلیت های فراغتی و اکوتوریستی آنها نیز محروم خواهند شد که این امر با اصل توسعه ی پایدار در تعارض قرار دارد.
این استاد دانشگاه، عوامل مختلفی را بر تخریب و عقبگرد کیفیت منابع طبیعی کشور موثر دانست و از آن جمله به توسعه ی گردشگری و فعالیت های فراغتی در عرصه های طبیعی کشور اشاره کرد و گفت: توسعه ی برنامه ریزی نشده ی چنین فعالیت هایی به بر هم زدن توازن رابطه ی انسان با طبیعت و ایجاد پیامدها و عوارض نامطلوب منجر شده است. اگر چه توسعه ی گردشگری می تواند برای کشور مزایا و امتیازهایی مانند درآمد زایی، ارز آوری، تنوع بخشی به اقتصاد، تقویت صلح و تعامل اجتماعی داشته باشد اما چنانچه به درستی مدیریت و هدایت نشود می تواند معایب و مشکلات جدی را نیز به همراه بیاورد.
وی یادآور شد: برخی تحولات در زندگی انسان امروزی بر فراهم سازی زمینه ی الگوهای ناپایدار توسعه موثر است که از آن جمله می توان به گذار از جامعه ی کشاورزی به جامعه شهری و صنعتی و ورود به عصر مدرنیسم و تحولات تکنولوژیکی اشاره کرد که زمینه ساز سلطه ی انسان بر طبیعت شد. به دنبال این تغییر بزرگ انسان خود را جزیی از طبیعت ندانست و با تفکر برتری داشتن بر آن، رابطه ی سلطه جویانه و بهره برداری بی رویه و ناپایدار منابع طبیعی را آغاز کرد و به رابطه ی همزیستی و مسالمت آمیز خود با طبیعت پایان داد.
محمود ضیایی با بیان اینکه در نهایت تغییر نگاه ما انسان ها دگرگونی رفتارمان نسبت به طبیعت را به دنبال داشته است، گفت: چندی پیش مطالعه ای به وسیله ی «مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام» در مورد زمینه های ذهنی و فکری اقشار مختلف جامعه در عمل به تعهدات زیست محیطی شان صورت گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که هر چند در سطوح بالای حاکمیتی سوگیری های مثبتی نسبت به مسایل زیست محیطی وجود دارد، اما بیشتر مدیران اجرایی از جمله استانداران، انجام دادن طرح های اشتغالزایی و زیربنایی را دارای اولویت بالاتری از طرح های زیست محیطی می دانند. همچنین فعالان اقتصادی و کارکنان بخش صنعت، سازمان محیط زیست، برنامه های حفاظتی آن را بازدارنده و سد راه توسعه ذکر کرده اند. در این میان مردم نیز مشکلات زیست محیطی را پس از مسایل اقتصادی و اجتماعی در رده ی سوم اهمیت و اولویت برنامه ریزی دانسته اند. این تحقیق نشان داد که در کشور ما هنوز توسعه ی پایدار در حد یک شعار است و برای تبدیل آن به شعور اجتماعی به زمان لازم داریم.
وی با ارایه ی راه حلی برای سوق دادن الگوی ناپایدار توسعه ی گردشگری کشور به سمت پایداری، تصریح کرد: برای انجام دادن این مهم ابتدا باید نگرش مان نسبت به طبیعت تغییر کند زیرا تنها هنگامی که خود را جزیی از طبیعت و هم عرض آن بدانیم، این نعمت خدادادی را ارزشمند می دانیم و به آن آسیب نخواهیم رساند. البته تغییر در نحوه ی نگرش به تنهایی کافی نیست و نیاز به دانشی داریم که شناخت درست از فرآیندها و چرخه های طبیعی اکوسیستم ها را در اختیار ما بگذارد چرا که با بهره گیری از این دانش می توان تکنولوژی همساز با محیط (تکنولوژی سبز) را بکار گرفت. در نهایت همه ی اینها ممکن نخواهد بود مگر اینکه سازمان، تشکیلات و ساختارهای مدیریتی پایه گذاری شود که تمام این تلاش ها را مورد هدایت و حمایت مالی و قانونی قرار دهد. در یک کلام انجام دادن این مهم نیازمند عزم ملی، مدیریت یکپارچه، بسترسازی و ظرفیت سازی اجتماعی است.
دانشیار گروه مدیریت جهانگردی دانشگاه علامه طباطبایی خاطرنشان کرد: انسان توسعه یافته هیچگاه رفتار ناپایدار از خود بروز نخواهد داد و به مسوولیت اجتماعی خودش عمل خواهد کرد. بنابراین افزایش ظرفیت و مشارکت اجتماعی با هدف توانمندسازی شهروندان را می توان گامی بنیادین در این راستا دانست.
گروه مدیریت جهانگردی دانشگاه علامه طباطبایی به دلیل اهمیت موضوع محیط زیست و رسیدگی به وضعیت آن در جامعه ی امروز، «گردشگری و تقویت بنیان های زیست محیطی» را به عنوان یکی از محورهای اصلی همایش روز جهانی گردشگری برگزیده است و در چارچوب رسالت علمی خود تلاش می کند با دعوت از صاحب نظران برجسته ی بین المللی و ارایه ی مقاله و برگزاری کارگاه های آموزشی در این باره، زمینه را برای تبادل و انتقال تجارب علمی و عملی فراهم آورد.

منبع: ایرنا