مسیر رانت خواری علمی مسدود شده است/ با تجاری کردن دانشگاه‌های دولتی مخالفم

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه بسته شدن راههای رانت خواری علمی یکی از بزرگترین وعده های محقق شده دولت روحانی است، مخالفتش با تجاری کردن دانشگاه‌های دولتی را اعلام کرد.

به گزارش عطنا، حسین سلیمی؛ رئیس دانشگاه علامه طباطبائی تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا،  درباره تحقق وعده‌های دولتهای یازدهم و دوازهم در حوزه دانشگاه، گفت: وعده‌های داده شده در زمینه آموزش عالی، بسیار وسیع و در حوزه‌هایی چون رشد علمی، حضور دانشمندان و عالمان برای پاسخگویی به نیازهای کشور، بازسازی و تقویت بنیه دانشگاه‌های بزرگ، جلوگیری از رانت خواری، ساختِ فضاهای بهتر، بین المللی شدن آموزش عالی کشور و ... بود که به رغم کمبود شدید بودجه و امکانات مالی،  فکر می‌کنم که در راستای تحقق آنها گامهای بلند و رو به جلو برداشته شده است، بطوری که آموزش عالی، امروز قابل مقایسه با 4 – 5 سال پیش نیست.

رئیس دانشگاه علامه در ادامه با تاکید بر اینکه فضای سیاسی، فقط یکی از کارکردهای دانشگاهها است، اظهار داشت: معتقد هستم نباید تمام دانشگاه را به عملکردهای سیاسی و جناحی تقلیل بدهیم، البته بر این باور هستم که دولت در این زمینه نیز اقدامات موثری انجام داده است.

او با بیان اینکه نباید وعده های دولت در حوزه آموزش عالی را به سطح فعالیت های روزمره و مباحث و انتقادات سیاسی تقلیل داد، گفت: فضای سیاسیِ امروزِ دانشگاه های کشور، اصلاً با چند سال پیش قابل مقایسه نیست. تعداد تشکل ها، کانونهای فرهنگی و انجمن ها بسیار بیشتر شده و نشریات دانشجویی نیز افزایش چندین برابری داشته است. در این رابطه دولت و مدیریت دانشگاه‌ها تمام تلاش خود را برای به حداقل رساندن محدودیتها به کار گرفته اند.البته باید توجه داشت که محدودیتهایی عمومی در سطح خارج از دانشگاه نیز وجود دارد که مدیریت تمام آنها در اختیار دولت نیست.

سلیمی با بیان اینکه هرچند کارنامه عملکرد سیاسی دولت در دانشگاه مطلوب و ایده‌آل نیست، اما می‌توان آن را قابل قبول تلقی کرد، ادامه داد: باید پذیرفت خطوط قرمزی وجود دارد که دولت مقید به آنهاست. در این بین با احترام به آزادی دانشجویان، طبیعی است که اگر این خطوط قرمز زیر پا گذاشته شود، محدودیتهایی بوجود می‌آید، همانگونه که در دانشگاه‌های همه کشورها وجود دارد.

وی درباره مبارزه با رانت خواری در حوزه آموزش عالی نیز عنوان کرد: به نظر من دولت گامهای جدی در این زمینه برداشته است. در گذشته اختیاراتی به روسای دانشگاه‌ها  و حوزه‌های مختلف داده شده بود که بر مبنای آن می توانستند با برگزاری چند جلسه، صدها دانشجو را به عنوان دانشجوی دکتری وارد چرخه آموزش عالی کنند، یا اینکه بدون اطلاع گروه‌ها و  ارزیابی‌های علمیِ جدی، افرادی را بعنوان عضو هیات علمی به کار بگمارند و حتی دانشجویانی که حائز شرایط نبودند را بورسیه کنند.

رئیس دانشگاه علامه افزود: اما خوشبختانه در دولت جدید تقریباً تمام این راهها مسدود شده است و در این میان با مشارکتِ خود روسای دانشگاه ها، قوانینی ایجاد شده است که اگر الان حتی بخواهند هم نمی توانند فردی را را خارج از آزمون سراسری و ضوابط علمی، بعنوان دانشجوی دکتری بپذیرند.

او ادامه داد: اکنون در تمام دانشگاه‌های کشور ارزیابی‌های علمیِ جدی و چندباره درموردِ ورود اعضای هیات علمی صورت می‌گیرد و آنها صرفاً از طریق فراخوان و پس از بررسی و ارزیابی‌های علمی وارد دانشگاه می‌شوند.

سلیمی اظهار داشت: تعداد بورسیه ها نیز عملاً به حداقل ممکن رسیده است. به این شکل که اصلاً به دانشگاه‌های بزرگ و سطح یک، بورسیه‌ای تعلق نمی‌گیرد که از فارغ‌التحصیلان ممتاز استفاده کنند. اگر هم سهمیه‌ای برای برخی دانشگاه ها درنظر گرفته شده باشد، تعدادش بسیار محدود بوده و در عین حال هیچ فردی خارج از ضوابط علمی بورسیه نشده است که به نظر من این یک گام بزرگ در پالایش آموزش عالی به شمار می‌رود.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا با انتقاد برخی دانشجویان مبنی بر جهت‌گیری آموزش عالی به سوی کالایی‌سازی و پولی شدن موافق است یا خیر؟ گفت: من در این باره با آن گروه از دانشجویان که مخالف پولی کردن آموزش عالیِ دولتی‌اند، هم رای هستم.

سلیمی افزود: درحال حاضر بخش عمده‌ای از آموزش عالی کشور، خصوصی است؛ یه این معنی که  دانشگاه آزاد، پیام نور و علمی کاربردی، تقریباً 75 درصدِ ظرفیتِ آموزش عالی کشور را شامل می‌شوند و تمام هزینه تحصیل را از دانشجو اخذ می‌کنند.

او افزود: در مقابل دانشگاه‌های دولتیِ بزرگ که در سطوح یک، دو و سه طبقه بندی شده‌اند و به اصطلاح هسته مرکزی آموزش عالیِ دولتیِ هستند که طبیعتاً نباید به سمت پولی شدن بروند و هزینه‌های اداره‌شان را از دانشجویان دریافت کنند؛ چراکه تقریباً 90 درصد تولیدات علمی و بخش عمده تولیدات نظریه‌پردازی و اندیشه‌ورزی کشور در این دانشگاه ها صورت می‌گیرد و ما نباید به سمت تجاری کردن این دست از دانشگاه‌های دولتی برویم. لذا معتقدم خدمات رفاه دانشجویی و همچنین خدمات علمی - پژوهشیِ این دانشگاه‌ها باید زیر چتر حمایتِ کامل دولت باشد. بنابراین اگر منظور دانشجویان منتقد نسبت به پولی شدن آموزش عالی این باشد، بنده نیز با آنها هم عقیده هستم.

رئیس دانشگاه علامه گفت: اما اگر منظور این است که این دانشگاه‌های دولتی نباید از ظرفیتِ اضافی خود برای کسب درآمد استفاده کنند، من موافق این مفهوم نیستم. به دلیل اینکه مثلاً ممکن است در دانشگاه‌های دولتی از طرفی به اندازه  لازم دانشجوی روزانه گرفته شود و مخارج تحصیلی و رفاهی آنها نیز توسط دولت پرداخت شود و از طرف دیگر ظرفیت مازادی وجود داشته باشد و بخواهند با گرفتن دانشجوی شبانه، از امکاناتِ خود برای کسب درآمد، بهره ببرند تا وضعیت بهتری پیدا کنند که بنده با این رویه مخالفتی ندارم و اسم آن را پولی‌سازی آموزش عالی نمی‌دانم.

سلیمی فضای کنونی سیاسی دانشگاه‌ها را فضای مثبت ارزیابی کرد و در واکنش به انتقاد برخی دانشجویان که معتقد هستند، هنوز در برخی دانشگاه‌ها فضای امنیتی و به نوعی پادگانی حکمفرماست، گفت: من این رویکردِ انتقادی دانشجویان را که تلاش می‌کنند تا هرچه بیشتر، اندیشه ها، نقدها و عتاب های خود را به گوش مسئولان برسانند، مثبت می‌دانم و آن را نشانه‌ای از زنده بودن دانشگاه تلقی می‌کنم.

او افزود: من در شرایط فعلی این گزاره را که برخی دانشگاه‌ها فضای امنیتی دارند، نمی پذیرم، چراکه امروز می‌بینیم دانشجویان در سطوح مختلف و با اندیشه‌های مختلف، حرفهایشان را حتی به تندی بیان و جلسات خود را برگزار می‌کنند، اما در این بین ممکن است؛ دانشجویان به برخی مسائل و موارد انتقادهایی داشته باشند که در اینجا نکته این است؛ طبیعتاً نهادهای مختلفِ پاسدارِ امنیت در کشور، یک منع‌هایی را در زمینه‌های مختلف ایجاد می‌کنند که این منع ها باید توسط همه رعایت شود.

وی ادامه داد: حال اگر منظور عزیزان از امنیتی شدن چنین مواردی است که باید توجه داشت به هرحال همیشه در فضای دانشگاه یک ممنوعیت‌هایی وجود دارد. مثلاً  ممکن است برخی، کنترل کردن حجاب دانشجویان را در مبادی ورودی دانشگاه‌ها، نماد امنیتی بودنِ دانشگاه بدانند که من در این زمینه با نظر دانشجویان مخالف هستم.

رئیس دانشگاه علامه گفت: با این حال، من نمی‌گویم که دانشجویان به لحاظ آزادیِ فضای سیاسی، در آزادی مطلق به سر می‌برند و هر کاری بخواهند، می‌توانند کنند. ما تا فضای مطلوبِ سیاسی در دانشگاه‌ها و تا گریز از فضای امنیتی و به تعبیرِ رئیس جمهور "فضای امن سیاسی" هنوز فاصله داریم و به نقطه مطلوب نرسیده‌ایم، اما با این وجود همانطور که اشاره کردم، گامهای جدیِ رو به جلو برداشته شده و لازم است که با هم کمک کنیم تا به تدریج و گام به گام، فضای بهتری ایجاد شود.

وی در پاسخ به این سوال که در زمانِ ریاستش در دانشگاه علامه وضع دانشجویان ستاره‌دار و احضار شده، چگونه بوده است، گفت: دانشجوی ستاره دار در واقع به این معناست؛ کسانی که در آزمون ورودی دانشگاه و کنکور قبول می شوند، به دلیل پاره ای از سوابق، به دانشگاه راه پیدا نمی کنند که این مسئله در دولت جدید، بطور کامل حل و ترتیبی اتخاذ شده است که اگر هم کسانی سوابقی داشتند، از آنها تعهدی گرفته شود تا بتوانند به تحصیل ادامه دهند.

سلیمی اظهار کرد: عده‌ای هم وجود داشتند که با احکام کمیته انضباطی مواجه و به نوعی از تحصیل تعلیق شده بوند که خوشبختانه در دانشگاه علامه، بجز 2 – 3 نفر که در تلاش برای برطرف ساختن موانع ادامه تحصیلشان هستیم،  مشکل سایرین حل شده است و در عین حال هیچ فرد جدیدی هم دچار مورد مشابهی نشده است.

وی با بیان اینکه حتی یک مورد احضار به دلایل مسائل سیاسی در دانشگاه علامه صورت نگرفته است، افزود: تعداد احکام کمیته انضباطی ما، به کمتر از یک پنجمِ دوران مشابه گذشته رسیده که 95 درصد همین احکام نیز مربوط به تخلفات آموزشی و 5 درصد مابقی هم در ارتباط با مسائل اخلاقی؛ مثل درگیری و رعایت نکردن برخی شئونات بوده است.