کوچ یک دانشکده با تمام خاطرات/موزه ارتباطات راه اندازی می شود

برنامه های کوچ ساختار فیزیکی دانشکده علوم ارتباطات دانشکده علامه طباطبایی به پردیس دانشگاه علامه واقع در دهکده المپیک در سال 1383 تدوین و پس از توقیفی اجباری در دولت های نهم و دهم در دولت یازدهم بار دیگر کلید خورد.
شهریور ماه سال 1383 درخواست تاسیس دانشکده علوم ارتباطات در دانشگاه علامه طباطبایی با سه رشته روزنامه نگاری، روابط عمومی، مطالعات ارتباطی و فناوری اطلاعات در مقطع کارشناسی و یک رشته علوم ارتباطی در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری به شورای گسترش آموزش عالی در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری رسید.
سرانجام این دانشکده 18 آذرماه 83 در مراسمی با حضور وزیران وقت علوم و ارشاد در ساختمان دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی گشایش یافت. در واقع دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، نخستین دانشکده علوم ارتباطات کشور پس از انقلاب اسلامی است که از شورای گسترش آموزش عالی مجوز گرفته است.
این دانشکده در طول فعالیت خود شاهد حضور استادان بزرگی بوده که مرحوم دکتر کاظم معتمد نژاد پدر علم ارتباطات ایران از جمله این استادان بوده است.
بسیاری از دانشجویان دانشکده ارتباطات به درجه استادی و استادیاری رسیده اند و اکنون در دانشکده های مختلف کشور مشغول آموزش هستند. شمار زیادی از روزنامه نگارانی که اکنون در عرصه مطبوعات و رسانه های کشور فعال هستند از پرورش یافتگان این دانشکده هستند و ظهور این دانشکده در عرصه علمی کشور تحولات شگرفی در علم روزنامه نگاری پدیده آورده است.
دانشجویان پیشین این دانشکده و همچنین روزنامه نگارانی که از سه راه ضرابخانه، کوچه داوود گل نبی عبور می کنند معمولا به یاد خاطرات درس و کلاس لحظاتی از حرکت باز می ایستند تا به مرور خاطرات آن روزها بپردازند.
محمد مهدی فرقانی که از استادان روزنامه نگاری دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی بوده اکنون افتخار دو دوره حضور در دانشگاه علامه طباطبایی یکی به عنوان ریاست دانشکده علوم اجتماعی ( سال های 82 تا 86) و سپس رییس دانشکده ارتباطات علامه (از سال 93 تاکنون) را در کارنامه خود دارد.
فرقانی که زمانی گزارش نویس یکی از روزنامه های عصر تهران بوده در سال هایی به عنوان استاد این دانشکده در کلاس روزنامه نگاری و گزارش نویسی به دانشجویان آموزش می داد.
انتقال دانشکده ارتباطات از سه راه ضرابخانه به دهکده المپیک بهانه ای شد که به سراغ فرقانی رییس دانشکده ارتباطات برویم تا از او درباره این انتقال و برنامه های دانشکده ارتباطات بپرسیم.
فلسفه این جابجایی چیست؟ چه تغییراتی در ساختار فیزیکی این دانشکده اتفاق خواهد افتاد؟ کدام گروه و رشته های علمی در این دانشکده متولد می شوند؟ چه بر سر دانشکده سابق می آید؟ با معضل انفصال صنعت ارتباطات با آموزش آکادمیک آن چگونه برخورد خواهد شد؟ این پرسش ها را با مهدی فرقانی رئیس این دانشکده تازه استقلال یافته در میان گذاشتیم.

**س : گروه ارتباطات چه هدفی را از تغییر مکان فیزیکی دانشکده علوم ارتباطات دنبال می کند؟
- در واقع ما در حال بازگشت به دهه 40 شمسی هستیم یعنی دهه ای که در آن برای اولین بار در کشور موسسه روابط عمومی شکل گرفت. این موسسه در سال 1350 به دانشکده علوم ارتباطات و مطبوعات تبدیل شد که در زمان خودش حرکت پیشرویی محسوب می شد چرا که تنها دانشکده علوم ارتباطات در خاورمیانه بود.
در این محل رشته های روزنامه نگاری، روابط عمومی، مدیریت تبلیغات و بازاریابی و مترجمی زبان انگلیسی با گرایش ترجمه برای مطبوعات و رادیو و تلویزیون تدریس می شد. بعد از اتفاقاتی که برای این دانشکده افتاد که منجر به تعطیلی آن شد طی 35 سال گذشته آرزوی جامعه رسانه ای و ارتباطی کشور و شخص دکتر معتمدنژاد استقلال این دانشکده بوده است.

**س : چه فعالیت های برای استقلال دانشکده انجام شد؟
- سال 80 فعالیت هایی را برای جداسازی دانشکده علوم ارتباطات آغاز کردیم که سال 81 مسئولیت راه اندازی آن به بنده واگذار شد. برای راه اندازی دانشکده به سه رشته در مقطع کارشناسی احتیاج داشتیم برای همین رشته های مطالعات ارتباطی و فناوری های اطلاعات را به روزنامه نگاری و روابط عمومی اضافه کردیم. آذرماه سال 83این دانشکده را به شکل نمادین با حضور وزرای علوم و ارشاد افتتاح کردیم که مصادف با همایش بزرگداشت دکتر معتمدنژاد بود . در همان همایش حکم سرپرستی دانشکده علوم ارتباطات علامه طباطبایی به من واگذار شد با این هدف که ظرف یک سال دانشکده را راه اندازی کنیم. اما متعاقب با تغییر فضای اجتماعی و سیاسی کشور در اواخر همان سال نگاه مسولین متوجه انتخابات ریاست جمهوری شد که پس از روی کار آمدن دولت جدید و تغییر رئیس دانشگاه استقلال دانشکده علوم ارتباطات رسما از دستور کار دانشگاه خارج شد.
اما با روی کار آمدن دولت یازدهم امید به استقلال دانشکده بار دیگر در ذهن اساتید این رشته متبلور شد و دکتر سلیمی ریاست جدید دانشگاه نیز موضوع را در اولویت کاری خود قرار داد.

**س : این استقلال چه محاسنی را در پی خواهد داشت؟
- ما در طول همه این سال ها به عنوان یک گروه آموزشی در کنار سایر گروه ها مطرح بودیم . از این رو هر اقدام جدیدی در معبر بوروکراسی آنقدر با تاخیر و تعویق مواجه می شد که از حیز انتفاع خارج می شد. بنابراین در درجه اول این استقلال برای ما یک استقلال هویتی است.
دوم اینکه ما می توانیم بهتر و سریعتر و خلاقانه تر برای توسعه علمی این رشته فعالیت کنیم. برای نمونه به چند اتفاقی که در ماه های اخیر افتاده اشاره می کنم. ما رشته مطالعات ارتباطی را در مقطع کارشناسی بعد از 6 سال از انحلال آن دوباره احیا کردیم که از ابتدای سال جاری در دو نوبت روزانه و شبانه دانشجو می پذیرد. همچنین رشته مدیریت رسانه را که برای اولین بار ما برنامه اش را نوشته بودیم و سپس توسط ریاست دانشگاه به دانشکده مدیریت داده شده بود به دانشکده ارتباطات برگرداندیم. رشته کارشناسی ارشد روابط عمومی را هم از سال آینده افتتاح خواهیم کرد.
در دانشکده جدید به جای یک گروه قبلی سه گروه آموزشی روزنامه نگاری، روابط عمومی و ارتباطات اجتماعی با سه مدیر گروه متفاوت داریم که هر کدام به طور مستقل درباره گروهشان برنامه ریزی خواهند کرد.
از سویی راه اندازی رشته های ارتباطات سلامت، ارتباطات محیط زیست، ارتباطات توسعه، روزنامه نگاری توسعه و ...را در مقطع کارشناسی ارشد و رشته دکتری روزنامه نگاری را در دستور کار داریم.
در کنار این گشایش کمی ما کیفی سازی را چه در مرحله آزمون و پذیرش دانشجو در صدر برنامه ها قرار داده ایم.

**س : دانشکده جدید از چه امکانات سخت افزاری و نرم افزاری بیشتر و تازه ای برخوردار است؟
- ببینید ما 6 هزار متر مربع فضا در اختیار داریم و به لحاظ مدیریت، برنامه ریزی و سیاست گذاری کار دست خودمان بوده و در گرو موافقت مراجع دیگر نیست که این کار ما را تسریع و تسهیل می کند. ضمن اینکه به دور از چرب زبانی باید عرض کنم که ریاست فعلی دانشگاه دکتر سلیمی نهایت همکاری و همراهی را با ما داشته و دارد.
از طرفی پژوهشکده فرهنگ پژوهی هم به دانشکده ما منتقل شده که پژوهشکده ارتباطات را هم در کنار آن خواهیم داشت.استودیوی مجهز ضبط صدا و تصویر و تدوین را هم در این دانشکده آماده بهره برداری است.
همچنین در ساختمان جدید ما نوستالژی دکتر معتمدنژاد را احیا کردیم. در ورودی دانشکده تصویر برنزی ایشان را برپا کرده ایم و در طیقه چهارم و اتاقهای اساتید یک اتاق را به طور دائمی به زنده یاد دکتر معتمدنژآد اختصاص داده ایم که یادداشت ها، عینک، برخی وسایل شخصی و همچنین تندیس وی برای نسل آینده در معرض دید قرار دارد تا روح و روان آن بزرگوار در کنارمان حاضر و ناظر باشد. هر چند اتاق وی در دانشگاه در زمان زندگی اش با ناسپاسی تمام از وی گرفته شد. علاوه بر این ما اینجا امکان ارتباط بیشتری با انجمن ها، نهادهای مردم نهاد، روزنامه ها و سایر رسانه ها خواهیم داشت.

**س : یکی از انتقاداتی که همواره به دانشکده علوم ارتباطات وارد بوده و است ارتباط ضعیف آموزش دیدگان این مرکز با صنایع روزنامه نگاری و روابط عمومی است. آیا می توان گفت استقلال آغازی بر پایان این اشکال بزرگ است؟
- یکی از اولویت های ما برقراری ارتباط با صنعت است که البته تاکید می کنم باید این ارتباط دو سویه باشد یعنی اگر قرار است ما برای این مملکت روزنامه نگار و کارشناس روابط عمومی و کارشناس ارتباطات تربیت کنیم باید مصرف کنندگان محصول دانشگاه یعنی صنایعی که ذکر کردید در این تربیت و آموزش مشارکت داشته باشند. دیگر اینکه بایستی همه موسسات ارتباطی با قبول کارآموز، نشست های مشترک، دادن امکانات و ...در فرایند آموزش همکاری کنند تا دانشجو صرفا 4 سال پشت میز کلاس ننشیند.
یکی از دلایلی که ما در تمام این سال های گذشته توفیق مورد نظر را نداشتیم مسدود بودن راه ارتباط با صنعت بوده است چرا که برای انجام یک کار باید از یک بوروکراسی دست و پا گیر گذر می کردیم ولی اکنون دست ما باز شده است و خودمان برای خودمان تصمیم می گیریم.
از این رو ما تحریریه خبری عطنا(باشگاه خبری دانشگاه علامه طباطبایی) که فعلا در معاونت فرهنگی دانشگاه است را به دانشکده علوم ارتباطات منتقل می کنیم تا دانشجویان بتوانند در آن کارآموزی کنند .
ضمن اینکه همین الان هم یکی از بانک ها از ما خواسته کارآموزان خود را به آنجا بفرستیم حتی پیشنهاداتی از سوی برخی موسسات داریم تا کارکنان روابط عمومی آنها را آموزش دهیم.

**س : برای ارتقای دانشکده برنامه ای برای جذب هیات علمی خواهید داشت؟
- در حال حاضر و برای راه اندازی دانشکده 20 عضو هیات علمی داریم که از اساتید مدعو هم استفاده خواهیم کرد. برای 3هر گروه آموزشی 7 پست تعریف شده که این برای شروع خوب است ولی روند جذب هیئت علمی هم در آینده متناسب با پیشرفت کار، توسعه می یابد.

**س : تجمیع دانشکده های مختلف دانشگاه علامه از نظر جغرافیایی چه مزایایی می تواند داشته باشد؟
- خوشبختانه چون ارتباطات یک علم میان رشته ای است می توان گفت بیشترین بهره را از تجمیع خواهد برد. چون دانشکده های حقوق، علوم سیاسی، روانشناسی در کنار این دانشکده هستند امکان تعامل علمی بیشتر بین دانشجویان ارتباطات و اساتید این دانشکده با دانشکده های همسایه فراهم است و به طور مثال دانشجو مجبور نیست برای شرکت در یک میزگرد از این سوی تهران به سوی دیگر آن برود یا اینکه استفاده از اساتید مدعو به شکل دوطرفه تسهیل خواهد شد که انشاءالله یک هم افزایی علمی را به دنبال خواهد داشت.

**س : برنامه ای هم برای آموزش از راه دور علاقمندان در نظر گرفته اید؟
- با توجه به امکانات سخت افزاری دانشکده تولید محتوای آموزش مجازی فراهم شده و آموزش مجازی یکی از برنامه های میان مدت ما خواهد بود.

**س : به عنوان شخصی که تجربه مدیریت این دانشکده را در دوره های عدالت خواهی و اعتدال دارید فضای این دانشکده در مقایسه با سالهای 84 تا 92 تغییری کرده است؟
- تفاوت را هر کسی که در این دانشگاه حضور دارد حس می کند. البته من نمی گویم فضای فعلی خیلی مطلوب است اما از فضای امنیتی گذشته بسیار فاصله گرفته ایم. به نظر من مهمترین نکته در یک دانشگاه این است که دانشجو و اساتید احساس نکنند مدام در حال پایش و زیر نظر هستند و باید به خاطر اقدامات قانونی خود حساب پس دهد. پیش از این فضای پلیسی و رعب و وحشتی حاکم شده و نگاه توسعه ای به دانشگاه از بین رفته بود.
طوری که ما در اتاقمان که نشسته بودیم مدام تحت نظر بودیم و مراقب بودیم که کسی به ما تهمتی نزده و خبری را علیه ما جعل نکند. استاد و دانشجو حرمتی نداشته و دانشگاه از دست متولیان اصلی آن یعنی دانشجویان و اساتید خارج شده بود.
اما اکنون فضا متقاوت شده و کارها با تعامل و گفت و گو پیش می رود که البته باز هم جای پیشرفت دارد. فضای خفقان هم تغییر اساسی کرده است.
فقط یک مثال بزنم که ما سال گذشته تحصیلی چندین عضو هیات علمی جذب کردیم که کار بررسی صلاحیت علمی آنها توسط خود گروه انجام شد در حالیکه در دولت گذشته استخدام ، و حتی ترفیع و تبدیل و بدون اطلاع گروه ارتباطات و در جاهای دیگر انجام می شد.
البته تازه دو سال از کار دولت جدید گذشته و راه پیشرفت باز است.

**س : برخی دانشجویان که تعداد آنها کم هم نیست از انتقال این دانشکده به محل جدید واقع در دهکده المپیک انتقاد کرده و دوری آنرا از مرکز شهر مورد سوال قرار می دهند.چه پاسخی برای این دانشجویان دارید؟
- به نظر من دور شدن دانشکده از مرکز فرع قضیه است. اصلی که همه ما بر آن اتفاق نظر داریم ضرورت مستقل شدن برای توسعه است. دانشکده نمی تواند استقلال خود را فدای نزدیکی به مرکز شهر کند. ضمن اینکه هر اقدام مثبتی نقاط ضعفی هم دارد. تحولاتی که در این دانشکده اتفاق افتاده به احتمال قوی منتقدین تغییر مکان دانشکده را راضی خواهد کرد.

**س : بودجه دانشکده چه مبلغی است و چه تغییری کرده است؟
- قطعا افزایش پیدا کرده و می کند. ولی این دانشکده ردیف بودجه خاصی ندارد و از کل بودجه دانشگاه متناسب با نیاز هر دانشکده پول تزریق می شود.

**س : سخن آخر؟
- من به این استقلال خوشبینم . ما بعد از 35 سال در کشور دارای دانشکده ای می شویم که ادبیات روزنامه نگاری کشور از آنجا به جامعه تراوش کرده است. این دانشکده با میراث سنگینی که از گذشته دارد به سمت یک آینده باشکوه حرکت می کند تا رویای دکتر معتمد نژاد محقق شود. ضمن اینکه نباید نگران نوستالژی دانشکده علوم ارتباطات واقع در سه راه ضرابخانه بود زیرا این مکان طی دانشکده فعلی نیز بعد از انتفال تمام دانشکده ها ظرف دو سال آینده به پردیس دانشگاه علامه طباطبایی، تبدیل به 'موزه ارتباطات و بنیاد تحقیقات ارتباطی' می شود تا ساختار فیزیکی این نهاد ارتباطی پربرکت همچنان پابرجا بماند.