ارزشیابی دانشجو، تنها ابزار نظارت بر استادان

دانشجويان ارتباطاتي دانشگاه علامه اين بار با کمپين اعتراض به افت کيفيت آموزشي، نگراني‌شان را نسبت به آينده علمي دانشکده ابراز کردند که با پاسخ رئیس این دانشکده همراه بود، پاسخی که بیانیه دیگری را از سوی برخی دانشجویان به دنبال داشت.

به گزارش عطنا به نقل از وقایع اتفاقیه، دانشجويان ارتباطاتي دانشگاه علامه اين بار با کمپين اعتراض به افت کيفيت آموزشي، نگراني‌شان را نسبت به آينده علمي دانشکده ابراز کردند؛ کمپيني که در آن به برخي موارد از جمله افزايش ظرفيت پذيرش دانشجو در مقطع کارشناسي و کارشناسي ارشد و تدريس دانشجويان دوره دکتري در مقطع کارشناسي و افت کيفيت آموزش در دانشکده اشاره و موجب واکنش رئيس دانشکده شده بود، تا جايي که او معتقد بود اين اعتراض‌ها با توجه به ارزشيابي دانشجويان از استادان مستند و منطقي نيست و در صورت ارائه مستندات مي‌توان آن را پيگيري کرد؛ مسئله‌اي که بي‌توجهي دانشجويان را در ارزشيابي‌ها نيز به دنبال دارد و بدون دقت يا شايد ترس از استادان براي گرفتن نمره کمتر، امتياز واقعي را براي استاد ثبت نمي‌کنند. هرچند نمي‌توان تنها دانشجو را در‌اين‌زمينه مقصر دانست و بايد سازوکاري چيده شود تا نظارت بر استادان از راه‌هاي ديگري نيز سنجيده شود زيرا طبق هيچ يک از آيين‌نامه‌هاي کلان آموزشي- که براساس قانون دسترسي آزاد به اطلاعات در وبسايت مرکز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي موجود هستند- استفاده از دانشجوي دکتري بدون داشتن حداقل معيارهاي تدريس و سطح علمي، براي مقطع کارشناسي قانوني نيست و تنها يک عرف دانشگاهي براي کاستن از مخارج تدريس رسمي است. همچنين اگر مصوبات داخلي دانشگاه‌ها با اسناد بالادستي مغاير باشند، مصوبات جديد غيرقانوني هستند و حق اعتراض براي دانشجويات محفوظ است. بااين‌حال، رئيس دانشکده ارتباطات اعلام کرده که در صورت داشتن مستندات، اين کاستي‌ها را پيگيري خواهد کرد.

اعتراض به سياست‌هاي نادرست دانشکده

دانشجويان دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه‌طباطبائی در اعتراض به افت کيفيت آموزشي، در نامه‌اي که به رئيس دانشکده‌ نوشتند، خواستار بررسي اين وضعيت شدند. در ابتداي اين نامه آمده بود: «علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی به ‌موازات روند استقلال خود از دانشکده‌ علوم اجتماعي، رويه‌ها و سياست‌هايي را جهت تحکيم هويت تازه‌ خود در پيش گرفت که جنبه‌هاي مثبت و منفي متعددي داشت و اکنون پس از فراز و فرودهاي پياپي، به يک ثبات رويه‌ محسوس رسيده است. چنين به نظر مي‌رسد که اين ثبات رويه، نظرات دانشجويان در جريان سياست‌گذاري و تصميم‌سازي‌هاي دانشکده را در بسياري موارد، ناديده انگاشته و اتاق فکر سياست‌گذاري‌اش در اغلب موارد با خودرأيي و حفظ ترکيب مشترکان منافع، پيشنهادها و انتقادات دانشجويان را برآمده از ناآگاهي، آشنا‌نبودن به امور اداري و بي‌تجربگي دانسته است.» در ادامه اين نامه دانشجويان به برخي سياست‌ها و روندهاي نادرست دانشکده اشاره کرده بودند: «افزايش ظرفيت مقطع کارشناسي و بعضا استفاده از استادان فاقد صلاحيت کافي براي دروس پايه‌ اين مقطع، افزايش جذب دانشجو در مقطع کارشناسي ارشد، توأم با ناکارآمدي و عدم تحقق هدف تحصيلات تکميلي، قبولي رتبه‌هاي پايين در مقطع کارشناسي ارشد (هيچ مؤسسه و دانشگاهي طبق دفترچه آزمون سراسري براي مقطع ارشد در هر گرايش بيش از هفت يا هشت نفر پذيرش ندارد اما دانشکده علوم ارتباطات در هر رشته بيش از ۳۰ نفر را پذيرش مي‌کند)، با توجيه افزايش کلاس‌ها، از برخي مدرسان ناکارآمد استفاده مي‌شود و جاي برخي استادان پيشکسوت و متخصص در اين دانشکده خالي است، در مقطع کارشناسي که پايه تحصيلات تکميلي است از برخي دانشجويان دکتري که تخصص کافي در دروس محوله ندارند- اما ارتباطاتي با برخي استادان ذي‌نفوذ دارند- استفاده مي‌شود؛ اين در صورتي است که در دروسي مثل روش تحقيق، جاي خالي مدرسان قوي و شايسته‌تر احساس مي‌شود.»

بي‌توجهي دانشجويان به ارزشيابي‌هاي استادان

با وجود گلايه‌هاي چندين و چند‌ساله‌ دانشجويان درباره‌ برخي از اعضاي هيئت ‌علمي دانشکده، به نظر مي‌رسد اقدام مؤثري دراين‌باره صورت نگرفته است. در همين ميان محمدمهدي فرقاني، رئيس اين دانشکده، در اين خصوص در گفت‌و‌گو با «وقايع‌اتفاقيه» مي‌گويد: «بسياري از اين استادان هيئت ‌علمي از سال‌هاي گذشته با ما همکاري مي‌کردند و نمي‌توان افت کيفيت آموزشي را به استقلال دانشکده ربط داد؛ هرچند ادعاي اين دانشجويان درباره افت کيفيت آموزشي درست نيست و اگر درباره ادعاي خود مدرکي دارند، آن را به دانشگاه ارائه دهند تا با تعامل آن را برطرف کنيم. نکته مورد توجه اين است که در نيمسال گذشته سال 96-95، دانشکده علوم ارتباطات از نظر ارزشيابي دانشجويان از استادان بين کل دانشکده‌هاي علامه طباطبائی رتبه اول را داشته است.» اين در حالي است که بسياري از دانشجويان ارزشيابي استادان در آخر هر ترم را بدون دقت و صرفا براي بازشدن پروفايلشان انجام مي‌دهند و از ترس اينکه استادي به خاطر ارزشيابي پايين، نمره قابل قبولي را به دانشجو ندهد، معمولا ارزشيابي‌ها غلط و بدون توجه پر مي‌شود؛ درحالي‌که هيچ استادي به ارزشيابي‌ها نظارت ندارد و رئيس دانشکده بر پايه همين ارزشيابي‌ها، از ضعف استادان و مشکلات دانشجويان در طول ترم خبردار مي‌شود. تا جايي که فرقاني در اين خصوص مي‌گويد: «اگر ارزشيابي‌ها نشان‌دهنده اعتراض دانشجويان باشد و مستنداتي را به ما ارائه کنند ما از تعامل با دانشجو گريزان نيستيم. بنده ادعا نمي‌کنم که بهترين کيفيت آموزشي را داريم اما از زمان استقلال دانشکده نه‌تنها افت آموزشي نداشتيم بلکه ارتقای کيفيت نيز داشته‌ايم و به داوري خود دانشجويان دانشکده علوم ارتباطات اين دانشکده، «بهترين» شناخته شده است.»

افزايش ظرفيت به نفع دانشجويان روزانه

فرقاني در ادامه در پاسخ به سؤالي مبني‌بر اينکه سازمان سنجش براي اعلام ظرفيت هر رشته در هر مقطع، استعلام ظرفيت‌هاي ممکن را مي‌کند يا خير، مي‌گويد: «سازمان سنجش هر سال از دانشگاه‌ها استعلام ظرفيت مي‌گيرد و اگر ظرفيت اضافه نشده باشد با همان ظرفيت سال‌هاي قبل دانشجويان را پذيرش مي‌کند. امسال ارشد ارتباطات با 30 نفر و روزنامه با 28 نفر ثبت‌نامي داشت که ظرفيت روزانه را نزديک به سه، چهار نفر افزايش داديم ولي براي شبانه‌ها افزايش ظرفيت نداشتيم. اين افزايش ظرفيت هم در شوراي آموزشي دانشگاه تصويب مي‌شود.» اين در حالي است که دانشگاه‌هاي معتبري چون تهران طبق دفترچه‌ آزمون سراسري براي مقطع ارشد در هر گرايش بيش از هفت يا هشت نفر پذيرش ندارد و اين افزايش ظرفيت ممکن است موجب پايين‌آمدن کيفيت پايان‌نامه‌هاي ارائه‌شده از سوي دانشجويان و در نتيجه افت کيفيت دانشکده شود. رئيس اين دانشکده در ادامه مي‌گويد: «پل ارتباطي ما با دانشجويان، مستقيم و تعاملي بوده و ما هميشه آماده گفت‌وگو هستيم. هنوز چند روز از انتخاب شوراي صنفي نگذشته بود که من آنها را دعوت کردم و با هم جلسه‌اي داشتيم؛ دانشجويان خواسته‌هايشان را مطرح کردند، تعدادي از آنها را برطرف کرديم و تعدادي ديگر را نه. اينکه مي‌گويند بعد از جلسه با ما هيچ‌ کاري نکردند يعني توقع چه کاري را داشتند؟ ما در تلاشيم تا هر کاري بتوانيم اجابت کنيم.»

نياز دانشجويان به مهارت‌هاي عملي

او در پاسخ به پرسشي مبني‌بر اينکه از زمان مستقل‌شدن دانشکده ارتباطات از علوم اجتماعي، اين دانشکده چه دستاوردهاي علمي‌‌ای داشته است، به «وقايع‌اتفاقيه» مي‌گويد: «هنوز دو سال از استقلال دانشکده ارتباطات نگذشته و انتظار نمي‌رود که يک‌شبه تحول آن‌چناني رخ دهد ولي در همين دو سال رشته مديريت رسانه به دانشکده منتقل شد، کرسي ارتباطات علم با همکاري يونسکو اجرايي شد، در کارشناسي ارشد روزنامه‌نگاري و کارشناسي مطالعات ارتباطي بازنگري صورت گرفت و ديگر رشته‌ها نيز در دست بازنگري قرار دارد. علاوه‌براين چند رشته جديد ارتباطات سلامت و ارتباطات محيط‌زيست براي کارهاي مطالعاتي شروع شده تا بتوانيم اين رشته‌ها را در ارشد و دکتري راه‌اندازي کنيم.» فرقاني درباره انتقال کتابخانه مرکزي به محل جديد، ادامه مي‌دهد: «فضاي کتابخانه مرکزي به سالن مطالعه تبديل خواهد شد و قطعا کتابخانه مجهزي را در اين مکان تأسيس خواهيم کرد. هرچند در اين دو سال براي فضاي کتابخانه محدوديت داشتيم ولي در تلاشيم تا بهترين امکانات را براي دانشجويان در نظر بگيريم.» علاوه‌براين موارد به‌دليل نياز دانشجويان ارتباطات به فراگيري دروس عملي مانند صفحه‌آرايي و گرافيک، بسياري از اين دروس طبق روش‌هاي سنتي و به صورت تئوري تدريس مي‌شود که مهارت کافي دانشجويان را تحت‌الشعاع قرار مي‌دهد. فرقاني در اين ميان مي‌گويد: «اين مبحث بستگي به استاد دارد، وگرنه ما کلاس‌هاي کامپيوتر و ساير امکانات را مهيا کرده‌ايم.» اين درحالي است که در کنار استادان پيشکسوت و باسابقه مي‌توان از استادان به‌روز و مطابق با اصول مدرن استفاده کرد تا دانشجويان مهارت لازم را داشته باشند.

مستندات آماده ارائه هستند!

پس از واکنش رئيس دانشکده به کمپين اعتراضي افت کيفيت آموزشي، دانشجويان نامه ديگري خطاب به فرقاني نوشتند. در بخشي از اين نامه آمده است: «در آن نامه به مسائل مهمي مثل سوءاستفاده علمي استادان از دانشجويان (مانند ترجمه‌هايي که توسط دانشجويان انجام شود ولي استادان به نام خودشان چاپ کنند؛ مقالاتي که دانشجويان بنويسند اما استادان به نام خودشان چاپ کنند؛ کارهاي پژوهشي خارج از دانشگاه استادان که به نام کار عملي به دانشجو تکليف شود و...) اشاره‌اي نشد. همان‌طور که مستحضريد بهبود مستمر کيفيت در گروی کالبد‌شکافي، نقد و به چالش‌کشيدن مشکلات و معضلات موجود در سيستم است و اين اتفاق ممکن نيست مگر با پذيرش نقاط ضعف از جانب مسئولان و از همه مهم‌تر حضور دانشجو به‌عنوان محور اساسي ريشه‌يابي مشکلات جامعه. جنبش‌هاي دانشجويي و کمپين‌هاي دانشجويي جزء بديهيات فضاي دانشگاه محسوب مي‌شود و در هيچ جاي دنيا حذف‌شدني نيست. آنچه در نامه قبل ذکر شد حقيقت محض بود و طبق خواسته شما مستندات آماده ارائه هستند. منتظر برخورد شايسته با دانشجويان و همچنين اقدامات حضرتعالي در راستاي رفع هرچه سريع‌تر معضلات موجود و رسيدگي به مطالبات دانشجويان هستيم.»

گزارش: فاطيما فردوس- وقایع اتفاقیه