ایجاد نشان ملی حمایت از تولید ملی؛ برای مدیران و تولیدکنندگان برتر

رییس جهاددانشگاهی با تاکید بر ضرورت کنترل بر شرکت‌های خارجی در دور زدن ساخت داخل، فروش مستقیم و ایجاد شبه‌تولید گفت:  پیشنهاد می‌کنم در نشان‌های ملی که اهداء می‌شود،«نشان ملی حمایت از تولید ملی» برای مدیران و همچنین «نشان ملی تولید ملی» برای تولیدکنندگان برتر با فناوری پیشرفته ایرانی ایجاد شود.

در ادامه گفت وگو با دکتر طیبی، رییس جهاد دانشگاهی را می‌خوانید:

* شما در مصاحبه‌های قبلی بحث ضرورت انتقال تکنولوژی و حضور شرکت‌های خارجی در ایران را مطرح کردید و از طرفی خود شما در جهاد دانشگاهی نیز به دنبال همکاری با شرکت‌های خارجی در زمینه ساخت داخل تجهیزات پیشرفته هستید. در این زمینه وضعیت در صحنه واقعی چگونه است و آیا توفیقاتی حاصل شده است؟

وضعیت هم امیدوارکننده است و هم در برخی از موارد نگران‌کننده؛ امیدوارکننده از این جهت که علاوه بر مقام معظم رهبری، مسؤولان ارشد اجرایی نظام شامل رییس جمهور، معاون اول و ستاد معاونت اول به اصل موضوع در همه زمینه‌ها اعتقاد جدی داشته و وزیر صنعت نیز در حوزه‌های تحت مسؤولیت خود موضوع انتقال تکنولوژی را کاملا قبول دارد و به صورت موضوعی نیز در زمینه‌های پیشنهادی جهاد دانشگاهی حمایت و نامه‌نگاری‌های خوبی صورت گرفته است؛ ولی نکته مهم مدیریت تجمیع خریدهای خارجی و سرعت بخشیدن به اجرای آن و اجازه ندادن به شنیده شدن صداها و سیاست‌های متناقض از داخل توسط شرکت خارجی است. اگر این تجمیع و اجرا سریعاً صورت نپذیرد، فشار افکار عمومی، استانداران و مسؤولین محلی و نماینده‌ها برای اتمام پروژه‌ها بسیار زیاد شده و امکان کامل خرید خارجی به شدت افزایش می‌یابد. از طرف دیگر بحث انتقال فناوری در حضور شرکت‌های خارجی هنوز به یک رویه ثابت و غیرقابل تغییر برای شرکت‌های خارجی تبدیل نشده است. شرکت‌های خارجی در این زمینه به شدت تابع سیاست‌های دولت‌ها هستند. اشاره من به بحث نگران‌کننده در ابتدای سوال شما به این واقعیت می‌پردازد که برخی از شرکت‌های خارجی که در اثر سیاست‌های قبلی هم همکار داخلی و هم حجم ساخت داخل بسیار خوب داشتند، اکنون باز شدن فضا برای شرکت‌های خارجی را اینگونه تفسیر کرده‌اند که علاقه به حضور آنها در داخل بدون داشتن ساخت داخل است و به فکر ایجاد دفاتر در ایران و حضور مستقیم و بدون حضور همکار داخلی و یا حضور نمایشی همکار داخلی در پروژه‌های ایران هستند و این موضوع بسیار نگران‌کننده است. ایجاد خط تولید نمایشی یا ایجاد شوی ساخت داخل توسط شبه‌تولیدکنندگان که در واقع نمایندگان فروش شرکت‌های خارجی هستند و یا حداکثر داشتن همکاران سازنده داخلی که به فکر انتقال تکنولوژی نباشند و به قول معروف فقط آهنگر خوب باشند که هم بگویند ساخت داخل داریم و هم ابداً انتقال فناوری صورت نپذیرد. این اتفاق در حال افتادن است و باید سریعاً جلوی این تفکر و اقدامات حاصل از آن گرفته شود. تمام شرکت‌های خارجی برای کار در ایران باید همکار داخلی صاحب دانش و فناوری و همچنین قرارداد همکاری برای سطح مناسبی از تولید داخل داشته باشند. حضور شرکت‌های خارجی نیز باید کاملاً انتخاب شده و بر اساس میزان امتیاز آنها در انتقال فناوری و حجم ساخت داخل باشد. البته بدیهی است این شرایط برای شرکت خارجی نیز شرایط برنده برنده‌ای باشد که همان حجم مناسب بازار در مقابل انتقال تکنولوژی است.

*چه وزارتخانه‌ای باید مدیریت تجمیع خریدهای خارجی و مدیریت انتقال تکنولوژی و نظارت بر حسن اجرای آن را انجام دهد؟

 مسؤولیت سیاست‌گذاری عالی و نظارت عالی بر حُسن اجرا به عهده فرمانده ستاد اقتصاد مقاومتی یعنی معاون اول و یا سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در هماهنگی کامل با معاون اول و بعد با وزارت صنایع، هم در حوزه‌های تحت اختیار خودش و هم حوزه‌های تحت نظر سایر وزارتخانه‌های صنعتی است. البته بخش صنعت وزارت صنعت، معدن و تجارت فعلی اراده و توان اجرای این سیاست را ندارد. مهندس نعمت‌زاده از موثرترین وزراء و مسؤولین در حمایت از ساخت داخل در سمت‌های قبلی خود بوده‌ است و جهاد دانشگاهی نیز از طریق همین حمایت‌ها، فناوری‌های متعددی را تولید و تجاری‌سازی کرده است، ولی بخش صنعت وزارتخانه مناسب برای تصمیمات بزرگ و مدیریت اجرای این ماموریت‌های مهم نیست. این کار نیاز به افراد خودباور و کاربلد دارد تا همه مسؤولیت‌ها برعهده وزیر نیفتاده و کار انجام شود. وزیرصنعت، معدن و تجارت باید بخش صنعت وزارتخانه را متناسب با فضای جدید متحول کند. جدیت وزارت «صمت» در تحقق درست اقتصاد مقاومتی بسیار کارساز و مهم و اثرگذار است.

*شما تحریم را برای توسعه صنعتی کشور مفیدتر می‌دانستید و یا رفع تحریم و تحقق‌پذیری اهداف برجام را؟

من به طور قاطع از رفع تحریم و البته تحقق اهداف برجام حمایت می‌کنم. در تحریم همان وضعیتی بر ما حاکم می‌شود که قبلاً هم حاکم بود. اگرچه توفیقاتی حاصل شد، ولی در مقایسه با فساد به وجود آمده و دور زدن ساخت داخل تحت عنوان دور زدن تحریم مضرات آن قابل مقایسه با منافع نخواهد بود. از طرف دیگر تحقق اهداف برجام به قطع و یقین به میزان اتحاد و همبستگی ما در داخل بستگی دارد. دشمن ما وقتی می‌بیند ما برجام را به ابزاری برای کوبیدن رقیب سیاسی‌مان تبدیل می‌کنیم، یقیناً آن را اجرا نمی‌کند تا کشور ما دچار آسیب جدی در اثر عدم اجرای مفاد برجام و حتی برگشت به دوران تحریم شود. برجام بدون انتقال فناوری تکرار فرصت‌سوزی گذشته است و نباید تکرار شود.

*چقدر در توسعه صنعتی کشور باید متکی به اجرای برجام و چقدر باید متکی بر توان داخل باشیم؟

در هر کجا توان داخلی پیشرفته و استاندارد داریم، باید از توان داخل استفاده کنیم و هر کجا نداریم باید شرایط را برای دستیابی به توان داخل فراهم کنیم، به ویژه از طریق حضور شرکت‌های خارجی. البته اینقدر هم استاندارد را نباید به داخلی‌ها سخت گرفت که نتوانند حضور پیدا کنند. پیشرفت باید تدریجی و با شیب مناسب انجام شود. ولی هم حمایت از ساخت داخل و هم استفاده دولت از برجام نیاز به دو ویژگی اساسی دارد: اول ثبات و وفاق بین سیاسیون و دوم وجود مدیران خودباور و کاربلد. اینکه هر روز دولت را به مسائل حاشیه‌ای مشغول کنیم و از اصل موضوع که برنامه‌ریزی دولت برای پیشرفت کشور است غافل شویم، این به ضرر همه است. نتیجه به دست گرفتن قدرت با تخریب رقیب سیاسی، توسعه فساد است و ما این را در کشورمان به خوبی تجربه کرده‌ایم و نباید از یک سوراخ چندین بار گزیده شویم.

*تا چه حد فناوری‌ها در داخل قابل تولید هستند؟

به عنوان یک مهندس می‌گویم هر فناوری که به وسیله دیگران در دنیا تولید شده باشد، یقیناً به وسیله متخصصین ما در زمینه‌های مختلف قابل تولید است. البته نیاز به برنامه‌ریزی، بودجه و زمان دارد. اما ما فرصت نداریم که پروژه‌های کشور را متوقف به تولید فناوری در داخل کنیم. در زمینه‌ای که فناوری قابل استفاده نداریم، باید از خارجی استفاده کنیم. البته باید برنامه‌ریزی درست برای انتقال فناوری، جذب و استفاده از آن در تامین نیازهای جامعه و صنعت و سپس ارتقای آن را داشته باشیم. تاکید بر داشتن مدیران کاربلد مرتبط به همین موضوع است. ما باید هم بجا از داخل حمایت کنیم و هم بجا خارجی را بیاوریم که سرعت برنامه پیشرفت کشور کُند نشود و هم درست برنامه انتقال فناوری داشته باشیم. ان شاءالله با ایجاد همدلی به دولت تدبیر و امید کمک کنیم تا این اهداف مقدس در کشور تحقق یابد.

*چه پیشنهاد عملی برای تحقق اقتصاد مقاومتی دارید؟

 در کوتاه‌مدت ارتقاء و تشویق معنوی و مادی مدیران باید متکی بر میزان حمایت آنها از توسعه تولید ملی و استفاده از تولید ملی باشد و همچنین در صورت اثبات وجود توانمندی استاندارد ملی و عدم استفاده از آن تنبیه و مجازات شوند. سازمان‌های نظارتی ما هم اجرای این مهم را در دستور کار خود قرار دهند. بسیار خجالت‌آور است که مدیران یکی از دلایل انجام خرید خارجی را سختگیری سازمان‌های نظارتی در استفاده از تولید داخل گرانتر از خارجی بدانند. وقتی برای سازمان نظارتی ما فرقی بین استفاده از ساخت داخل و خارجی نباشد، علاقه‌مندان به خرید خارجی، شرایط را برای انجام خرید خارجی و برنده شدن شرکت خارجی به بهانه غیرواقعی گران‌بودن تولید داخل فراهم می‌کنند. پیشنهاد می‌کنم در نشان‌های ملی که اهداء می‌شود "نشان ملی حمایت ازتولید ملی" برای مدیران و همچنین "نشان ملی تولید ملی" برای تولیدکنندگان برتر با فناوری پیشرفته ایرانی ایجاد شود.

مطلب بسیار مهم دیگر که همزمان با اقدامات کوتاه‌مدت باید اتفاق بیفتد، تصمیم سران سه قوه بر گماردن تیمی متعهد و متخصص برای عارضه‌یابی موانع عدم تحقق اقتصاد مقاومتی دانش‌بنیان و مقاومتی است. این عارضه‌یابی باید از نظام ملی نوآوری کشور شروع شود که برنامه‌ریزی تولید علم تا تبدیل شدن به ثروت را به عهده دارد و دارای کارکرد بسیار نامناسب است.

منبع: ایسنا