رسانه‌ها باید بر روی کنترل نگرانی و بهبود سبک زندگی برای ارتقای سلامت باروری متمرکز شوند

عطنا - نشست علمی نقش آموزشی رسانه ها در فرزندآوری با مدیریت دبیر جلسه، دکتر عباس اسدی، عضو هیئت علمی دانشکده علوم ارتباطات و به همت گروه روزنامه نگاری با همکاری قطب علمی ارتباطات دانشکده و سخنرانان این نشست، پریناز تقوی، جامعه شناس و فعال حوزه خانواده و سلامت، فریبا ایلکا، کارشناس ارشد مامایی و زنان و فعال حوزه باربری و بهداشت، علی صادقلو، دانشجوی دکتری جمعیت شناسی دانشگاه تهران روز شنبه ۳۱ اردیبهشت ماه در سالن شورا دانشکده علوم ارتباطات برگزار شد.

فریبا ایلکا در ابتدای این نشست با بیان این که مهم است اصحاب رسانه در رابطه با سلامت باروری همانند مسائل اقتصادی گزارش تهیه کنند و مقاله بنویسند، اظهار کرد: می توان سیاست گذاری های جدید را به صورت قابل پذیرش با مشخص کردن ابعاد، به مردم ارائه کرد. شما باید در فضای مجازی آن قدر تبحر داشته باشید که آن را به دست بگیرید. در یکی از مقالات جدیدی که خواندم و در چین نوشته شده بود، آمده بود که اینترنت در حال حاضر یکی از عواملی است که جلوی اقدام به باروری را می‌گیرد و بر ذهن مادرها و پدرها نفوذ می کند و تاثیر می‌گذارد. اما این‌که شما به عنوان اصحاب رسانه از چه فضایی استفاده کنید بستگی به تحقیقات شما دارد تا خوراک مناسب را به صاحبانش برسانید.

وی در خصوص سخنان رهبر معظم انقلاب اسلامی در ارتباط با موضوع جمعیت گفت: در مراقبت های اولیه اصل مهمی وجود دارد که آن اصل همکاری های بین بخشی است. مسئله جمعیت تنها متوجه حوزه جمعیت شناسی نیست بلکه تمام وزارتخانه ها باید به این قضیه ورود پیدا کرده و همه به صورت میدانی عمل کنند. مسئله بعدی موضوعی به نام پنجره جمعیتی به عنوان یکی از اولویت هایی است که باید در بحث افزایش جمعیت به آن پرداخته شود. سلامت باروری اولویت دوم در افزایش جمعیت باروری است. وقتی بحث افزایش جمعیت مطرح می‌شود ما دو اولویت داریم؛ اولویت اول ما پنجره جمعیتی و اولویت دوم بحث سلامت باروری و افزایش جمعیت است. اولویت مهم سیاست‌گذاری جمعیتی اول مدیریت پنجره جمعیتی است. باید سریع به دنبال اولویت‌ دوم این موضوع برویم به خاطر این‌که بسترسازی باید صورت گیرد. از نظر اقتصادی باید یک پدر و مادر امنیت شغلی داشته باشند،  فضای آموزش کافی در اختیار نسل جدید باشد و رفاه فرزند که به دنیا می آید و در کل تمام این ها باید در پنجره جمعیتی در نظر گرفته شود.پنجره جمعیتی خصوصیتش این بود که از این مواد اولیه که همان نسل جوانمان است، با تحصیلاتی که دارند استفاده کنیم. نیاز داریم که زیرساخت های اقتصادی مناسب و به دنبال آن زیرساخت‌های مناسب بهداشتی را داشته باشیم. مسئله بهداشت کاملاً با توسعه و اقتصاد مثل زنجیره های یک زنجیر هستند؛ با استفاده از شاخص های بهداشتی مثل نوزادان تازه به دنیا آمده، نوزادان زیر ۵ سال، پوشش واکسیناسیون و غیره می توانیم قضاوت کنیم که آیا این جامعه یک جامعه ای است که از نظر توسعه اقتصادی و اجتماعی معقول هست یا خیر. مورد بعدی ارتقای باروری دست‌کم تا سطح جایگزینی است، یعنی یک زن بتواند حداقل ۲/۱ فرزند به دنیا آورد. زمانی که این اتفاق بیفتد یعنی ما رشد مطلوب جمعیتی را داشته ایم. اما این عدد در ایران تبدیل به ۱/۶ شده است و تمام سعی خود را می خواهیم کنیم تا حداقل آن را به ۲/۱ برسانیم. در حال حاضر برای ما افزایش جمعیت و جمعیت خیلی ملموس نیست چون ما جمعیت جوان را داریم که در حال تولید مثل و فرزندآوری هستند و آن حالت پیر شدن جمعیت در چندین سال آینده خود را نشان می دهد.

ایلکا با تاکید بر ایده آل هایی که جوان ها در مورد تعداد فرزندان دارند و باروری کلی افزود: باید تعداد فرزندانی که یک خانم در طی دوران باروری به دنیا می آورد را بررسی کنیم. سن دوران باروری ۱۵ تا ۴۹ سال بوده و الان با توجه به شرایط، تا ۵۴ سالگی هم عنوان میشود. اما این به این معنی نیست که یک دختر بچه ۱۵ ساله ازدواج کند و بچه دار شود. ما هیچ وقت نمی خواهیم یک خانم  ۵۴ ساله بچه دار شود بلکه می خواهیم در یک بازه زمانی ۲۰ تا ۳۰ سالگی،خانم ها باردار شوند. زایمان وقتی در سن پایین اتفاق افتد باعث یکسری مشکلات میشود. دختر خانمی مثلاً زیر ۱۸ سال است، ولی هنوز به اندازه کافی رشد نکرده و مشکلات زیادی برای آن مادر به وجود می آید و در این صورت  باید در سازمان بهداشت جهانی پاسخگو باشیم که چرا موارد مرگ مادران هنگام زایمان زیاد است، چرا موارد سقط تکراری زیاد است و غیره. پس با توجه به زمان مشخص، این عمل را از مادر بخواهیم. در این سن ما بیشترین احتمال بارداری را داریم در نتیجه مراجعه به مراکز ناباروری کمتر می‌شود و در هزینه اثربخش است.  در مسئله بهداشت هزینه و اثر بخش بودن برای ما مهم است که این کاری که داریم انجام می‌دهیم بار مالی زیادی به همراه نداشته باشد. کسی که در این فاصله ازدواج کرده باشد اگر متوجه شود که نابارور است فرصت کافی دارد تا زیر ۳۵ سال باردار شود و این استرس را ندارد که زمان کافی ندارد. همکاری نیز خیلی مهم است و در محل تحصیل، دوستان می توانند به یکدیگر کمک کنند.

وی ادامه داد: خانمی متولد ۶۲ در یکی از کارگزاری های بورس کار می‌کرد و همه ی مردانی که با او سر کار آمدند، ازدواج کردند و بچه دارند ولی او هنوز ازدواج نکرده و به خاطر موقعیت های بهتر از زندگی بازمانده است. بحثی در مسائل بهداشت داریم به نام توانمندسازی؛ شخصی توانمند است که بتواند چند کار را با هم انجام دهد. تحصیل کار و باروری در کنار هم می توان انجام داد و باید این توانایی را داشته باشید که بتوانید از محیط اطراف تان هم کمک بگیرید تا باروری سلامتی داشته باشید و در سنین پایین تر بچه دار شوید و قطعاً این گونه می توانید با فرزندتان ارتباط بهتری داشته باشید. بهترین سن برای ازدواج زیر ۳۵ سال است اما با توجه به شرایط بحرانی در حال حاضر و زمان کوتاهی که داریم، گفتیم که این اشکالی ندارد و این سن را بالاتر مشخص کردیم ولی این‌کار بار مالی برای دولت به همراه دارد. وقتی دولت ناباروری را زیر تحت پوشش بیمه قرار می دهد، مثلا  هزینه IDF ۵۰ میلیون تومان شده است که هزینه دارد. داروها و آزمایش‌ها نیز گران شده است. گاهی می‌بینیم که شخص با ناباور است و نیاز است تا آزمایش ژنتیک انجام دهد. همه اینها باید بررسی شوند و بار مالی خیلی زیادی بر عهده بیمه هست در کشورهای اروپایی اگر دقت کنید زیاد شرکت های بیمه گذار خوششان نمی آید که زیر بار مالی بروند. برای جبران، دولت به هر حال تا جایی که می تواند با توجه به وضعیت کشور این را هم متقبل شده و ناباروری را هم زیر پوشش بیمه برده است و وزارت بهداشت این دستور ها را به بیمه گذاران داده است.

ایلکا اظهار کرد: در ارتباط با ارتقای باروری دست‌کم تا سطح جایگزینی ما دو مسیر داریم؛ مسیر مستقیم و یک مسیر غیر مستقیم. در مسیر مستقیم ما کلا بر روی افزایش تعداد موالید و در مسیر غیر مستقیم ما روی سیاست‌گذاری های جمعیتی تاکید می کنیم. بر اساس سلامت باروری مستقیم که در ارتباط با سلامت باروری است، یک سری سیاست‌های همسو و یک‌سری سیاست‌های ناهمسو وجود دارد. سیاست‌های همسو سیاست‌هایی هستند که مستقیماً با افزایش جمعیت و با باروری در ارتباط است و سیاست‌های ناهمسو مقداری تناقض دارند. از سیاست‌های همسو ما عوامل ناباروری و فاصله گذاری موالید را داریم. یکی از عواملی که باعث ناباروری در خانم‌ها می‌شود، استرس است. چیزی که خیلی راحت شاید از کنار آن عبور کنیم و به آن فکر نکنیم که با ناباروری و کارکرد تخمدان در ارتباط هستند. شما به عنوان رسانه راهکار دهید که چطور باید یک جوان این استرس ها را مدیریت کند. استرس لازمه زندگی است اما این‌که یک شخص بتواند با آن ابزاری که دارد استرس ها را کنترل کند و نگذارد که بر روی فیزیولوژی بدن او تاثیر گذارد خودش یک نوع توانمندی است. بی خوابی نیر از عکامل دیگر است، مخصوصا برای دانشجویانی که ارشد هستند و بی خوابی های طولانی مدت را تجربه می کند. در خانم هایی که شیفت شب دارند و حتی آقایان، بی خوابی بر روی فیزیولوژی تخمدان ها و غیره تاثیر نامطلوب دارد. بر اساس کاری که در ۲۰۲۱ انجام شده از بین عوامل آلوده کننده هوا، ثابت شده است که دی اکسید گوگرد روی فولیکول های یک خانم و روی ذخیره تخمدانی تاثیر می گذارد و باعث کاهش ذخیره تخمدانی می‌شود. اندومتریوز یک واژه نیست و دنیایی از درد و ناباروری برای یک خانم است. چرا باید خانم های زیر ۳۰ سال ما و دختر خانمی که ازدواج نکرده اند اندومتریوز داشته باشد. جالب است که هم استرس و هم آلودگی روی آن تاثیر می گذارد. در حال حاضر ما در معرض استروژن های محیطی هستیم و همه این‌ها اثرات نامطلوبی دارد و می تواند خوراک ذهنی برای شما اصحاب رسانه باشد.

وی به نقل از یکی از کارشناسان وزارت بهداشت گفت: بچه های رسانه باید بر روی استرس و شرایط و سبک زندگی در تهدید سلامت باروری کار کنند. در سلامت باروری همان‌قدر که یک آقا در امر باروری یک خانم دخیل است، خانم هم به همان اندازه دخیل است. در آن فاصله گذاری موالید من انتقادی دارم؛ سازمان جهانی بهداشت می گوید که فاصله سنی ۳ تا ۵ سال است. مادری که بارور می‌شود بر اساس فیزیولوژی بارداری سه سال طول می کشد تا بدن مادر به حالت اول برگردد و وقتی که شما به موقع اقدام می کنید زمان کافی برای بارداری دارید. اگر ۳۵ سالگی ازدواج کنید و ۴۰ سالگی بخواهید بچه دار شوید زمانی برای فاصله گذاری ندارید و آن وقت تک فرزندی اتفاق می افتد که مشکلاتی هم برای مادر و هم برای آن بچه به ارمغان می آورد. در سیاست های ناهمسان و نقشه های رقیب فرزندآوری می‌بینیم زمانی بود که عروس و مادرشوهر با هم زندگی می‌کردند یا دختر با مادر و پدر خود زندگی می کرد. جامعه گسترده و نقش خانواده ها در کمک کمرنگ تر شده است در نتیجه شغل و تحصیل دارد خودش را بیشتر نشان می‌دهد. این که خانم احساس امنیت شغلی کند باید در آن پنجره جمعیتی رویش کار شده باشد. خانمی که می خواهد باروری داشته باشد باید نگران شغل و تحصیلش نباشد. البته دولت در حال حاضر مشوق هایی در نظر گرفته مثل مرخصی بدون سنوات تحصیلی و ۹ ماه مرخصی اما بعد از آن چه باید کرد. پس مهد کودک باید با قیمت مناسب برای زوج هایی که شاغل هستند در دسترس باشد. تربیت فرزند خودش یک دنیا مسئولیت هست و من از شما می خواهم به عنوان مادران و پدران آینده که خود را در این زمینه توانمند کنید. این خودشناسی را می طلبد و این که توانایی های خود را بشناسید و هیچ وقت نگذارید که نقش های رقیب جای آن باروری در زمان مناسب را از شما بگیرد. ایده‌آل باروری و باروری کلی با هم دیگر مقداری تناقض دارند همین عواملی که گفتم ناباروری هست نقش های رقیب فرزندآوری و فرزند ناخواسته است و این ها باعث می شوند تا تعداد فرزندی که یک خانم در سن باروری به دنیا می آورد و تعداد ایده آل درذهنش، با هم دیگر مقداری تفاوت داشته باشد.

ناباروری امری است که هر دو جنس را در بر می‌گیرد/ کلمه نازایی سوگیری دارد و بیشتر زنان را مورد تهاجم قرار می‌دهد

تقوی در قسمت دیگری از نشست با اشاره به این که بارداری و رفتارهای مربوط به آن به عنوان یکی از مؤلفه های اصلی رشد جمعیت مطرح است که توجه بسیاری از محققان علوم اجتماعی و جامعه شناسان را به خود جذب کرده، به روش های علمی مربوط به آن اشاره کرد و گفت: این سطح از جامعه باید با آموزش و آگاهی هایی که می گیرند بتوانند در این امر شرکت کنند و همچنین سطح سواد جامعه را می توانیم از رسانه ها انتظار داشته باشیم تا بالا ببرند. باید حساب رسان بیایند و محاسن و همچنین معایبی که در بارداری در سنین بالا اتفاق می‌افتد را توضیح دهند و برای مردم به صورت بهتر بازگشایی کنند و باعث شوند تا بخش عظیمی این مسئله را بتوانند به عهده بگیرند و حل کنند. ما به عنوان کارشناسان و متخصصین که در این امر دخیل هستیم چه کار باید کنیم و چه راهکارهایی را باید در پیش بگیریم تا راهکار ها برای ما بتوانند جوابگو باشند و بتوانند کارایی داشته باشند. در جامعه ما دو کلمه را به کار می بریم؛ ناباروری و نازایی. وقتی ما کلمه نازایی را می‌شنویم اول از همه ذهن ما به سمت زایش و زایمان مانور می‌دهد وقتی ما می‌گوییم زایش و زایمان یعنی در قبال آن نقش یک خانم است که مشخص می‌شود و این جا یک امر زنانه می شود ولی وقتی ناباروری می‌گوییم. ناباروری هر دو جنس را در بر می‌گیرد و یک امر مشترک است. پس باید سعی کنیم تا  کلمه ناباروری را بیشتر به کار ببریم چون نازایی یک سوگیری دارد که نقش زنان را بیشتر مورد تهاجم قرار می‌دهد. ازمزایای باروری این است که مثلا در مراجعین مشاهده می شود که بیمار ام اس  که به ما مراجعه کرده و در هنگام مراجعه ۱۲ پلاک داشته است، بعد از باردار شدن تعداد پلاک ها به صفر می رسد. از مزایای دیگر آن قدرت بازسازی سلولهای کبدی است که چندین برابر می شود‌ و باعث کاهش سرطان پستان در کشور می شود. در حال حاضر می بینید که در کشور ما آمار سرطان پستان خیلی بالا است. از مزایای دیگر  نیز می توان به جوانسازی سلول‌های پایه و کاهش سرطان تخمدان اشاره کرد. سرطان تخمدان خیلی عوارض زیادی دارد و هزینه بردار است تا فرد آن را درمان کند.

وی در خصوص مشکلات باروری در سن بالا بیان کرد: وقتی سن بالا می رود، با توجه به سبک زندگی که داریم، فشار خون و چربی خون اضافه می شود و مادری که در سنین بالا باردار است، فشار خونش افزایش پیدا می کند و باعث زایمان زودرس می‌شود. همچنین ممکن است وزن نوزاد هنگام تولد کاهش پیدا کند و یا بالعکس دیابت باعث بزرگی جنین می شود‌. خودش دردسرهایی برای مادر در هنگام زایمان خواهد داشت که این گونه آمار سقط جنین ها افزایش پیدا می‌کند و یا خطرات ژنتیکی و نقایص مادرزادی را به همراه دارد. همه این ها طبق تحقیقات و آمارها نشان می‌دهد که این موارد افزایش پیدا می‌کند. با توجه به دلایل به تعویق انداختن باروری باید گفت که طبق تحقیقاتی که انجام شده یکی از مسائل خیلی مهم این است که خانم ها تمایل دارند که به تحصیلات عالیه برسند و به هر صورت این امر در جامعه ما بسیار پسندیده است ولی در اینجا این پرانتز را باید باز کنم که وقتی خانم ها تمایل دارند تحصیلات عالیه داشته باشند ما و دولت باید چه کنیم و سیاست مدارها و سیاست‌گذار ها باید چه کاری انجام دهند. باید بستری را فراهم کند تا مادران هم بتوانند تحصیلات خود را ادامه دهند و در کنار تحصیلات امکاناتی برای آنها آماده کنند تا بتوانند به فرزندآوری خود بپردازند. یکی دیگر از دلایلی به تعویق انداختن باروری ایجاد شغل است. فردی را می بینید که با خود قرار می گذارند که باید حتماً به این مقطع از زندگیم برسم و موفقیت را پیدا کنم تا بتوانم بعدها ازدواج کنم یا حتی بچه دار شوم. مورد بعدی در حال حاضر با توجه به فناوری‌های مختلف که پیش آمده اسن است که این فناوری ها وقتی خانم ها و آقایون در زمان خودشان نخواهد که فرزند بیاورند و بچه دار شوند می آیند و از روش‌های پیشگیری استفاده می کنند. خود روش های پیشگیری پروسه زمان بچه دار شدن را طولانی می‌کند. مسئله بعدی تغییرات اجتماعی و فرهنگی باعث می شود که زن ها احساس عدم آمادگی داشته باشند. شما خودتان هم می‌دانید که اگر در حال حاضر با خانم هایی که در اطراف هستند صحبت کنند، همه آنها احساسی دارند مبنی بر اینکه آمادگی بچه دار شدن ندارند و فکر می کنند که کار سخت و مشکلی است. مسئله بعدی سیاست‌های غیر قابل انعطاف در محل کار است؛ یعنی خانمی باردار می شود و اولین کاری که می‌کنند قبل از هرچیز عذرش را می‌خواهند و هیچ پشتیبانی ندارد تا بتواند کار را ادامه دهد و ممکن است ماه های زیادی این مسئله را پنهان کند و به کار خود ادامه دهد که خطرات زیادی به همراه دارد.

تقوی افزود: وضعیت اقتصادی مسکن و بیکاری نیز از عواملی است که بارداری را به تعویق می‌اندازد. بر اساس تحقیقات، مادران مسن‌تر تحصیلات بهتر و درآمد بیشتری دارند و این خود باعث می‌شود تا شرایط را نسبت به مادران نوجوانی که در حال حاضر هستند، بهتر کند تا وقت بیشتری دارند تا برای بچه های خود بگذارند. در جامعه می بینیم مادرانی که سطح تحصیلات بالایی دارند یا از نظر شغلی اتکایی دارند، معمولاً حوصله بیشتری برای فرزندان خود دارند، خیلی منطقی تر با بچه ها صحبت می کنند و صبورتر هستند. بارداری باعث افزایش ضریب هوشی مادران نیز می شود. البته ضریب هوشی چندین فاکتور دارد یکی از این فاکتورها این است که فرد بتواند با شرایط کنار بیاید و سازگاری داشته باشد این تحقیقات در کشورهای دیگر نیز انجام شده و آنها نتایج زیادی از این مسائل گرفتند. باروری در زمان خودش قرار است اتفاق بیفتد ولی خوب شرایط به ما اجازه نمی دهد که این اتفاق رخ دهد. راهکار برای فردی که زمان مناسب بارداری اش را از دست داده این است که براساس مسائل مختلف نقش فناوری باروری مشخص می شود. فناوری باروری به ما کمک می کند که آن زمان طلایی که داشته‌ایم را بتوانیم احیا کنیم. درست است که زمان بر و اساس هزینه بر است ولی به هر صورت می تواند هر فرد را به خواسته خودش که تنازع بقا و به جا گذاشتن نسل از خودش از است برساند.

وی در خصوص روش های باروری با استفاده از فناوری گفت: یکی از ساده ترین روش هایی که در حال حاضر کاربرد دارد، منجمد کردن تخمک است. منجمد کردن تخمک یعنی تخمک گرفته می شود و در طی فرایندی هر زمان که مادر بخواهد باردار شود. مادر می‌تواند تخمک را استخراج کند و باروری اتفاق بیفتد. بحث بعدی در زمینه فناوری باروری IUI است. یکی از روش‌هایی است که ملاقات اسپرم و تخمک را آسان تر می کندروش داخل رحمی و جز روش های ساده است. روش بعدی روش IVF است. در این روش و روش بعد بیشتر اسپرم دخالت دارد و جدیدا بیمه ها این روش های ناباروری را تحت پوشش خود قرار داده اند. روش ایکسی( ICSI)  نیز یکی از روشهایی است که اسپرم را وارد سیتوپلاسم تخمک می کند و میزان شکست آن خیلی پایین است ولی هزینه بسیار زیادی دارد.  روش دیگر نیز یعنی ‏prp زمینه سازی می‌کند برای اینکه روش های دیگر ناباروری بهتر بتواند پاسخ دهند. خون رسانی بهتری صورت گیرد تا سلول تخم  بتواند رشد پیدا کند. در خصوص فاکتور سن در خانم ها گفتیم مهم است اما سن آقایان نیز در باروری دخالت دارد. علی‌رغم باور های غلطی که در جامعه وجود دارد، مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که اکثر ناباروری در کشور ما ناشی از مشکلات باروری در آقایان است. شرایط محیطی و مسائل که وجود دارد هم بی تاثیر نیست و سن آقایان در قدرت باروری و  روی حجم و تعداد اسپرم آن ها اثر می گذارد. مساله دیگر این که پیشگیری از ناباروری ممکن است. چیزهای زیادی وجود دارد که خودمان ایجاد می کنیم مثل جراحی های بی مورد که انجام می دهیم و مواردی هستند که باعث می‌شود از خود اثر و زخمی بر جای گذارد. جراحی به صورت اورژانسی گاهی انجام می‌شود و ما دخالتی در این زمینه نمی توانیم داشته باشیم؛ مثلا کسی عمل جراحی آپاندیس انجام می دهد و این عوامل می تواند روی باروری تاثیر بگذارد. تغذیه مناسب، دوری از استرس ها و یکسری از عواملی که ما درگیر آن هستیم و آلودگی هوا می تواند در باروری تاثیر گذارد.

درک نادرست مفهوم مضیقه ازدواج باعث درک اشتباه از جامعه و سیاست گذاری اشتباه می‌شود

صادقلو در قسمت دیگری از نشست با بیان این که سیاست گذاری در مورد جمعیت مقوله ای است که همواره برای کنترل جمعیت وجود داشته، خاطرنشان کرد: تا دوره صنعتی شدن این گونه بوده که جمعیت را افزایش دهند، البته با توجه به این‌که درصد مرگ و میر مردم خیلی بالا بوده و همیشه انسان ها درگیر جنگ ها بوده اند این سیاست ها به گونه‌ای بوده که باروری زیاد باشد تا بتوانیم مرگ هایی که اتفاق می‌افتد را جبران کنیم. بعد از دوران رنسانس به ویژه بعد از صنعتی شدن اتفاقاتی افتاد که رشد جمعیت جهان شتاب گرفت و در اروپا این مسئله را می ببینم هرچند که درگیر بیماری های مهلک بوده‌اند و حجم بسیار زیادی از جمعیت خودشان را از دست دادند. رشد جمعیت از ابتدا در اروپا اتفاق افتاد که موجب کشف قاعده های دیگر هم شد که شاید اگر رشد جمعیت اتفاق نمی‌افتاد این امر ممکن بود خیلی سخت اتفاق افتد. در کشور خودمان نیز استحضار دارید که مسئله جمعیت همیشه موضوعیت داشته است. ایران جزوه امپراتوری‌هایی بوده که در جنگ با امپراتوری های دیگر بوده و طبیعی است که جمعیت یک موضوع خیلی اساسی بوده باشد. بعد از جنگ جهانی دوم با توجه به دستاوردهای پزشکی که وارد کشور می‌شود، رشد جمعیت در ایران نیز رشد شتابانی را پیش می گیرد. می بینیم که در سال ۱۳۳۵ رشد جمعیت خیلی ناچیز بوده است. در سال ۸۵ به حدود ۷۰ میلیون می رسد، در سال ۹۰ به ۷۵ میلیون و الان که در  سال ۱۴۰۱ هستیم، بيشتر از  ۸۵ میلیون جمعیت داریم. در سال ۱۳۵۷ با توجه به این‌که قبل از انقلاب هم سیاست‌گذاری جمعیتی در دوره پهلوی اعلام شد و جمعیت، کاهشی را به خودش دید اما بعد از سال ۱۳۵۷ با توجه به اتفاقاتی که در حوزه سیاسی و اجتماعی افتاد، مجدداً رشد جمعیت شتاب بسیار زیادی گرفت و همان‌طور که می دانید در سال ۱۳۶۵ به حدود ۳/۹ رسید. کماکان همانطور که می دانید مسئله جمعیت در سخنان معظم رهبری همواره یکی از پایه‌های اساسی برنامه ریزی بوده و بعد از بیان ایشان در سال ۱۳۹۳ و ابلاغ سیاستهای جمعیتی که چند وقت پیش نیز مجدداً اهمیت آن مطرح شد، خواسته شده که سیاست های جمعیتی با دقت و دانش علمی مورد تحقیق قرار بگیرند.

وی تاکید کرد: نگرانی وجود دارد از این‌که مبادا ما دچار وضعیتی شویم که جمعیت کاهش پیدا کند و در واقع شاید جامعه به سقوط افتد. درک درستی از مقوله جمعیت و ادبیات جمعیت شناسی باید وجود داشته باشد. بر اساس مرکز آمار ایران فقط در این حد بگویم که در سال ۱۴۱۰ با رشد 1.8 درصد، جمعیت ما به حدود ۸۸ میلیون خواهد رسید و باید کمی نگرانی ها را کم کنیم. در خصوص بحث پنجره جمعیتی اصحاب رسانه باید علاقه مند باشند که ورود پیدا کنند. چون با توجه به تغییراتی که ما اوایل دهه۶۰ داشتیم و جمعیت زیادی را تجربه کردیم و با این حال افراد در آن زمان طی چرخه زندگی که داشتند، در مسیر حرکت کردند ولی می دانید که در بحث تحصیلات یه سری مشکلات به وجود آمد و در بحث اشتغال نیز کماکان وجود داشت. بحث نگرانی دیگر مربوط به آینده است که سالمندی ممکن است گریبان‌گیر جامعه و به ویژه افراد دهه ۶۰ شود. منتها در عین حال بسیاری از نظریه پردازان آمدند و وقتی جمعیت متوسطه متولدین اوایل دهه ۶۰ را به چنین کار و فعالیت رسیدند عنوان کردند که نباید از مخاطرات این حجم جمعیت بترسیم و باید از این جمعیت حداکثر استفاده را برای کشور کنیم. از اصطلاح پنجره جمعیتی و  اطلاعاتی از این دست استفاده کردند برای این‌که بتوانیم از این جمعیتی که در حال حاضر وجود دارد، استفاده کنیم و جالب این‌که چنین اتفاقی هم در رژیم جمعیتی هر کشور یک اجرا می شود و خیلی از کشورهای اروپایی این دوره را سپری کردند اما در حال سپری کردن دوره ای هستیم که از سال ۱۳۸۰ باز شده و در سال ۱۴۳۰ هم ادامه خواهد داشت و خیلی مهم است که به این مسئله پرداخته شود.

صادقلو با تاکید بر این که بحث رسانه چقدر در سیاست گذاری های جمعیتی موثر است، گفت: مسئله مضیقه ازدواج است که جزو اصطلاحاتی است که درک نادرست از آن می تواند موجب تغییر درک ما از جامعه و درک ما از سیاست هایی که باید اتخاذ کنیم، شود. بحث مضیقه ازدواج در ادبیات جمعیت شناسی یک مفهوم کاملاً آماری و ریاضی است. در واقع من از متولدین دهه ۶۰ می خواهم به عنوان مثال استفاده کنم؛ همان طور که می دانید نسبت جنسی در بدو تولد ۱۰۵ است یعنی به ازای هر ۱۰۵ پسر، ۱۰۵ دختر متولد می‌شود و به صورت بیولوژیک ما در هر جامعه این را انتظار داریم‌ و تعادل بین دو جنس باید وجود داشته باشد مگر اینکه اتفاقات خاصی مانند مرگ و میر و جنگ های جهانی یا مهاجرت اتفاق بیفتد. آن چیزی که چند سال پیش به ویژه در فضای کشور شاهدش بودیم این بود که عنوان می شد خانم ها نسبت به پسر ها بیشتر هستند و به خاطر تعداد بیشترشان شانس کمتری را در ازدواج کردن داشتند، در حالی که کاملاً گزاره غلطی بود. عامه مردم چنین ادعایی داشتند ولی مضیقه ازدواج توضیح می‌دهد که یکی از دلایل عدم تناسب بین تعداد دختر و پسر به خاطر این بود که معمولاً در بازار ازدواج، پسرها این گرایش را دارند که با کسانی که چند سال از خودشان کوچکتر هستند ازدواج کنند. متولدین دختر و خانم های دهه ۶۰ با پسرهای دهه ۵۰ و اوایل دهه ۵۰ ازدواج می کردند. عدم تعادلی که بین این دو وجود داشت ناخواسته در تعدادی از خانم‌های متولد دهه ۶۰ اتفاق افتاد و همین اتفاق برای آقایانی که متولد اواخر دهه هفتاد هستند تا حدودی و به شدت خیلی زیاد در خانم ها افتاد و این نشان می‌دهد برای این‌که ما بتوانیم درک درستی از سیاست گذاری داشته باشیم، باید با یک سری از اصطلاحات آشنا شویم. عدد ۲/۱ در ارتباط با پیوند جنسی قرار دارد. یعنی اگر ما قبول کنیم که نسبت جنسی در جامعه ۱۰۵ است، برای این‌که باروری ما در حد جانشینی قرار بگیرد و بتوانند آن روندی که در جامعه وجود دارد را طی کنیم بایستی که تعداد فرزندانی که هر مادر جایگزین خودش می کند ۲/۱ باشد. پس هر مادری می بایست یک دختر را جانشین خودش کند برای این‌که جامعه ما روندی که دارد را حفظ کند.

تاثیر مقاله ای که باعث تغییر باور شود، کمتر از یک پزشک متخصص ناباروری نیست

در ادامه نشست ایلکا در ارتباط با ابزارهای درمان ناباروری، تخمک اهدایی رحم اهدایی و غیره بیان کرد: به نظر من یک خبرنگار باید یک اقتصاددان، سیاستمدار، کارشناس و یک روانشناس در زمینه بهداشت باشد. صرف خبر نیست و شما باید بتوانید  مقاله ی درست را ارائه دهید‌. مقاله ای که بتواند تغییر باور به وجود آورد، تأثیرش کمتر از یک پزشک در زمینه ناباروری نیست. در ارتباط با تأثیر بر باروری در سنین ۲۸ سال ثابت شده که سرطان سینه را کاهش می دهد پس باید بتوانید این باور را به وجود آورید. در آموزش بهداشت باید بتوانیم در قالب مدل کار کنیم واگر دو مدل را بخواهیم اعمال کنیم، اول حساسیت درک شده است. این که من حس کنم خطر سرطان سینه وجود دارد و این را هم بر اساس آمار جهانی بدانید که اگر ۸ زن در کنار هم دیگر بشینند، قطعا یکی از آن ها سرطان سینه خواهد گرفت. این که چطور می توانیم جلوی این بیماری را که روی اقتصاد و ساختار خانواده تاثیر منفی میگذارد، بگیریم، باید گفت بارداری در زیر سن ۲۸ سالگی تأثیر مثبت در عدم ابتلا به سرطان سینه دارد. اگر زیر ۲۸ سال را از دست دهید و وارد سن ۳۰ سالگی شوید، این پوئن مثبت را از دست خواهید داد. اما به وجود آوردن این باور که بدانم سلامتی من تضمین می شود، کار شما اصحاب رسانه است و این که ببینید در رابطه با تخمک های اهدایی، وضعیت روانشناسی و برخورد یک مادر که تخمک اهدایی گرفته و پدر نسبت به این قضیه چه گاردی دارد، چیست.

وی در پایان افزود: این‌ها موضوعات روز هستند و وقتی پای تخمک اهدایی، اسپرم اهدایی، رحم جایگزین و جنین اهدایی پیش می آید می‌گوییم ناباروری درمان شده است در غیر این صورت همه این روش هایی که قبل تر مطرح شد، شکست را نیز به همراه دارد. درحال حاضر داروها به اندازه کافی در دسترس نیست و شکستش مقداری بیشتر هم شده است و این استرس ها باعث می شود که میزان شکست ها افزایش پیدا کند. اما می توانم مثال بزنم که خانمی در سن ۴۰ سالگی رفته و تخمک خود را اهدا کرده و در ۵۰ سالگی براساس رحم جایگزین بچه دار شده است. پس باید روی این جنبه های اجتماعی قضیه بیشتر کار کنید و تغییر در باورها به وجود آورید. در حالی که خانم دیگری را می‌شناسم که تحصیل کرده است و می گوید نمی تواند گرفتن تخمک اهدایی را قبول کند و این تغییر باور کار شما است. در ارتباط با سیاست هایی که وزارت بهداشت در ارتباط با باروری دارد نیز باید گفت خانمی که اقدام به بارداری می کند و دیابت دارد، باید کنترل شود. ما نمی خواهیم صرف این‌که جامعه به جمعیت مطلوب برسد، بی گدار به آب بزنیم. در حال حاضر چاقی نیز تبدیل به معضل شده است. در رابطه با دیابت بارداری، ۵۰ درصد خانم هایی که دوران بارداری دیابت بارداری را تجربه می کنند، بعد از بارداری مبتلا به دیابت تیپ ۲ می شوند و باید دارو یا انسولین مصرف کنند و پذیرش این قضیه گاهی برای مادر خیلی سخت است.

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام