گزارش نشست «پهلوانان اساطیری در ایران و اوستیا»

عطنا - نخستین نشست از سلسله برنامه «شبهای فرهنگ و هنر ایران» با عنوان «پهلوانان اساطیری در ایران و اوستیا» به همراه رونمایی از ترجمه  فارسی کتاب نارت نامه و اجرای موسیقی گروه سنتی «آیین» (اعزامی از سوی اداره کل همكاریهای فرهنگی و امور ایرانیان خارج از کشور)، به همت رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه، دوشنبه چهاردهم تیرماه در کتابخانه ادبیات خارجی مسكو برگزار شد.
 
این برنامه به علت شرایط کرونایی با دعوت از تعداد محدودی از علاقمندان به فرهنگ و هنر ایرانی و سخنرانی مجازی مقامات و اساتید دانشگاه از ایران و اوستیا با مشارکت دولت جمهوری اوستیای شمالی، دانشگاه دولتی این جمهوری و دانشگاه علامه طباطبائی برپا و به صورت آنلاین از شبكه های اجتماعی مختلف مانند کانال یوتیوب کتابخانه ادبیات خارجی مسكو پخش شد.
 
در ابتدای برنامه سرپرست کتابخانه دولتی ادبیات خارجی مسكو و میزبان این برنامه به تاریخ، فرهنگ و ادبیات و هنر غنی دو ملت اشاره و اظهار امیدواری کرد ترجمه نارت نامه به تعامل میان فرهنگها و درک دو کشور از هم   کمک کند. وی گفت: امیدواریم همكاری برای چنین طرحهای فرهنگی میان دو کشور ادامه پیدا کند و مرحله  جدیدی از گسترش همكاری های فرهنگی و دیپلماتیک دوجانبه شود.
 
پهلوانی از خودگذشتگی و جلب رضایت خالق است
کاظم جلالی سفیر جمهوری اسلامی در فدراسیون روسیه سخنران بعدی این مراسم بود که به تفاهم نامه چند  سال پیش میان دانشگاه اوستیای شمالی و دانشگاه علامه طباطبایی اشاره کرد و گفت: ترجمه این اثر در راستای همان تفاهم نامه انجام شده است. وی گفت نارت نامه مصداقی از نزدیكی فرهنگ ایران و روسیه است.
جلالی با اشاره به حماسه سرایی نارت نامه و شاهنامه به ویژگیهای پهلوان و قهرمان راستین پرداخت و افزود:  پهلوانان و قهرمانان یكی از  عناصر بزرگ قابل احترام در هر فرهنگ و تمدنی هستند. البته قهرمانی و پهلوانی در  نارت نامه و شاهنامه از مولفه ها و ویژگی های ممتازی برخوردارند.
 
سفیر ایران در روسیه گفت: به هر کسی که از قدرت خاص جسمی برخوردار باشد نمی توان عنوان پهلوانی داد بلكه در فرهنگ قهرمانی و پهلوانی نوعی جوانمردی نهفته است که از روحیه مردمگرایی و در خدمت  مردم بودن  برخوردار است و یک نوع رویكرد عرفانی و نزدیكی به خدا بودن در این قهرمانان و پهلوانان نهفته است.
 
وی فرهنگ و تمدن ایران را مملو از این نوع جوانمردی و پهلوانی برشمرد. جلالی، پوریایولی را نمونه ای از اسطوره جوانمردی و از خودگذشتگی یاد کرد و گفت: او با از خود گذشتن و برای خدمت به مردم و رضایت خالق، فرهنگ پهلوانی را نشان داد.
 
وی گفت: لازم است که دو اثر بزرگ شاهنامه و نارت نامه را با این رویكرد درک کنیم.
 
سفیر جمهوری اسلامی ایران تصریح کرد: امروزه فرهنگ بشریت به این نوع پهلوانی سخت محتاج است.
 
جلالی گفت: فراموش نمی کنیم کشورهایی که سال گذشته با وجود همه گیری کرونا ماسک را از هم می دزدیدند و آن کشورها نشان دادند از فرهنگ پهلوانی تهی هستند.
 
ایران و اوستیا روابطی تاریخی دارند
باریس باریسوویچ جانایِف معاون رئیس دولت جمهوری اوستیایشمالی هم در این مراسم گفت: ایران و اوستیا  روابطی تاریخی و بیش  از چند قرن دارند و ترجمه نارت نامه تصدیقی است بر این روابط   تاریخی. 
 
وی  گفت: این اثر می تواند منبع تحقیقی مهمی برای حیطه گسترده ای از محققان ایران و روسیه برای سالهای طولانی باشد.
 
ترجمه شاهنامه به زبان آسی به زودی در اوستیای شمالی
آسالن «آرکادیِویچ تسوسییِ» وزیر روابط ملی جمهوری اوستیای شمالی نیز اظهار داشت: امروزبرنامه های آموزشی  زیادی بین دانشگاه دولتی اوستیایی شمالی و دانشگاه علامه طباطبایی در جریان است و ترجمه این اثر یكی از  این همكاری هاست. 
 
وی تصریح کرد: روابط دو دانشگاه روز به روز در حال گسترش است. وی اظهار کرد: ما در مورد همكاریهای  اقتصادی و تجاری بین ایران و اوستیای شمالی ابزارهایی داریم که می تواند چشم انداز خوبی برای دو طرف باشد.
 
وی گفت: نارت نامه می تواند نخی باشد که دو ملت را به هم متصل کند.
 
تسوسییِ تصریح  کرد: تردیدی ندارم که ترجمه فارسی نارت  نامه، مشتاقان خودش را پیدا خواهد کرد و ما هم در سال جاری ترجمه شاهنامه را به زبان اوستایی شمالی آغاز خواهیم کرد.
 
دانشگاهها پیشقدم در پیوند فرهنگی و علمی ایران و روسیه
حسین سلیمی رئیس دانشگاه علامه طباطبائی نیز گفت: هرچقدر هم که تعاملات اقتصادی، فنی و سیاسی میان ایران و روسیه افزایش پیدا کند اما تا زمانی که روح و اندیشه فرهنگی دو ملت به هم نزدیک نشود روابط دو کشور پایدار نخواهد ماند.
 
وی گفت: روشنفكران ما کمتر پیوندهای لازم بین دو  کشور را برقرار کرده  بودند. بر همین اساس همكاران من  در دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاههای روسیه از جمله اوستیای شمالی عزمشان را برای یک رابطه نزدیكی فرهنگی و دانشگاهی جزم کرده اند.
 
سلیمی گفت: با وجود اینكه از چند سال پیش هنوز توافقات دو کشور در زمینه تكنولوری، فنی و اقتصادی به  نتیجه  نرسیده  بود اما دانشگاههای دو کشور همكاری خودشان را آغاز کردند و برای مثال یک هیات از دانشگاه  اوستیای شمالی چند سال پیش به ایران آمد و ما به یک توافق پایدار رسیدیم.
 
وی ترجمه این اثر را نقطه اوج این همكاری میان این دو دانشگاه دانست و گفت: یكی  از متون تاریخی  ادبیات جهان به فارسی ترجمه شده است.  
 
رئیس دانشگاه علامه طباطبائی اظهار داشت: برای ما متون نارت نامه و شاهنامه فقط داستانهای پهلوانان نیستند  بلكه برای ما اسطوره هایی هستند که گویی وجدان نهفته در تمدن بشری و نوعی لایه پنهان درون فرهنگ ملتهاست.
 
وی گفت: این اثر فقط ترجمه یک کتاب نیست بلكه نشاندهنده پیوند تدریجی بین دو ملت است.
 
سلیمی اظهار امیدواری کرد: با ادامه چنین کارهای ارزشمندی عامل هرچه بیشتر پیوند فكری دانشمندان ایران و روسیه بخصوص در اوستیایی شمالی باشیم.
 
در جستجوی ریشه های حماسه ملی ایران
قهرمان سلیمانی رایزن پیشین فرهنگی ایران در روسیه نیز به بررسی علمی و تحقیقی نارت نامه و شاهنامه پرداخت  و گفت: شاهنامه و نارت نامه اثری ارزشمند برای محققان هر دو کشور است که می تواند به پژوهشگران در یافتن ریشه های داستانهای حماسی ملتها یاری رساند.
 
وی با اشاره به سرچشمه های داستانهای اساطیری، ویژگی های مشترک این آثار از جمله توجه به آغاز شكل گیری ملتها را برشمرد و تصریح کرد نارت نامه اثری است که بسیار دیر به رشته تحریر درآمده لیكن بن مایه های تاریخی در روایت آن محفوظ مانده است.
 
در ادامه دکتر تامِرالن تایمورازوویچ کامبولوف مدیر گروه یونِسكو در دانشكده دولتی تربیت معلم اوستیا نیز گفت با جرات میگویم مردم مناطق زاگرس ایران و مرکزی قفقاز قدمتی چند هزار ساله در تاریخ بشریت دارند.
 
وی با بیان اینكه  نیاکان ما در صدها سال گذشته روابط دیرینه فرهنگی و اقتصادی داشتند افزود: ترجمه نارت نامه از چندین سال پیش شروع شد و انتشار این کتاب بسیار ارزشمند است و برای ترجمه این اثر مشكلات  بسیار  زیادی  وجود  داشت که توانستیم آنها را با همكاری با مترجمان ایرانی پشت سربگذاریم.
 
در انتهای مراسم نیز مترجمان ایرانی این اثر که عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی هستند درباره ویژگی های ترجمه نارت نامه سخن گفتند و پس از آن اعضای گروه موسیقی سنتی «آئین» استان همدان که به منظور  شرکت در نهمین جشنواره بین المللی موسیقی فولكلور داغستان به روسیه سفر کرده اند به اجرای قطعاتی از خیام، حافظ و مولوی پرداختند.
 
کتاب «نارت نامه» دربردارنده روایت های اساطیری و افسانه ها و حماسه های قوم نارت است که توسط دکتر  موسی عبدالهی و دکتر مریم مرادی از اعضای هیأت علمی دانشگاه طباطبائی و با همكاری دانشگاه دولتی اوستیای  شمالی از زبان آسی به زبان فارسی ترجمه  شده  است.
 
حماسه نارت، اساسی ترین حماسه اسطوره آمیز مردم اوستیاست که ریشه ایرانی دارند، اسطورهایی که با نشانه های فولكلور در هم آمیخته است.