عرضه بیش از 300 عنوان کتاب در نمایشگاه امسال/ آمار تولید کتاب در انتشارات دانشگاه علامه راضی‌کننده است

عطنا: سی و یکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به صورت رسمی از 12 اردیبهشت‌ماه با شعار «نه به کتاب نخواندن» آغاز به کار کرد و تا ۲۲ اردیبهشت‌ماه از ساعت ۱۰ الی ۲۰ در فضاهای رواق شرق و غرب، شبستان و صحن اصلی مصلای امام خمینی (ره) میزبان بازدیدکنندگان است. سی و یکمین نمایشگاه کتاب تهران در فضایی به مساحت ۱۳۵ هزار متر مربع راه اندازی شده و دو هزار و ۵۰ ناشر داخلی و ۱۳۲ ناشر خارجی کتاب‌های خود را عرضه می‌کنند. یکی از بخش های مهم نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، بخش دانشگاهی است که غرفه مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی در سالن 6، غرفه 177 بخش دانشگاهی با عرضه محصولات با تخفیف 15 درصد برپا شده است. به مناسبت سی و یکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، با دکتر امیر زندمقدم، رئیس مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامه‌طباطبائی، به گفت‌و‌گو نشستیم و از حال و هوای مرکز چاپ و انتشارات این دانشگاه و حضور این مرکز در نمایشگاه امسال پرسیدیم.

آقای زندمقدم امسال مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه در چه سطحی در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران شرکت کرده است؟

همانطور که می‌دانید، نمایشگاه کتاب تهران یکی از معتبرترین نمایشگاه‌های کتاب در سطح منطقه است و به همین دلیل شرکت در چنین رویدادی از اهمیت بالایی برخوردار است. ما با برنامه‌ریزی که داشتیم توانستیم یک غرفه 18 متری را برای انتشارات دانشگاه مهیا کنیم. البته اداره غرفه و فروش را به بخش خصوصی سپرده‌ایم و ما فقط بر کار آنها نظارت و کتاب‌های مورد نیاز را تأمین می‌کنیم. انتشارات دانشگاه علامه‌طباطبائی در نمایشگاه امسال بیش از 300 عنوان کتاب را با حداقل 15درصد تخفیف عرضه می‌کند. البته همزمان با برپایی نمایشگاه کتاب، سامانه آنلاین ما هم کتاب‌ها را با 15 درصد تخفیف ارائه به فروش می‌رساند.

آمار تولید کتاب در انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی بسیار راضی کننده است

چه تعداد از این کتاب‌ها را در سال 96 تولید شده‌اند؟

خوشبختانه آمار تولید کتاب در انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی بسیار راضی کننده است. در سال گذشته 85 عنوان کتاب تولید کردیم که نسبت به سال 95، 10 درصد رشد را نشان می‌دهد. از 85 عنوان کتاب تولید شده، که شامل تألیف، ترجمه، گردآوری و مجموعه مقالات است، 61 عنوان چاپ اول داشته‌ایم.

مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامه‌طباطبائی و بخش‌های مختلف آن را برای مخاطبان ما معرفی کنید؟

مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامه‌طباطبائی از ابتدای تأسیس دانشگاه تا سال 92 در جایگاه یک گروه به نام گروه انتشارات، زیرمجموعه مدیریت امور پژوهشی دانشگاه اداره می‌شد و فعالیت می‌کرد. این مرکز در سال 92 از مدیریت امور پژوهشی جدا شد و به طور مستقل شروع به فعالیت کرد. البته چارت سازمانی‌ این مرکز دی‌ماه سال 94 در هیئت امنای دانشگاه تصویب شد و از سال 94 به بعد با داشتن چارت سازمانی مشخص و تعریف شده، فعالیت می‌کند.

بر اساس چارت تصویب شده، مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامه‌طباطبائی دارای سه بخش «اداره فنی و نظارت بر چاپ»، «اداره توزیع و فروش» و «گروه برنامه‌ریزیِ انتشارات» است. هر کدام از این قسمت‌ها دارای ساختار سازمانی و تخصصی خاصی هستند و وظایف مشخصی را دنبال می‌کنند. چاپخانه دانشگاه هم یکی دیگر از واحدهای انتشارات است که خدمات لیتوگرافی، چاپ و صحافی و نیز چاپ دیجیتال را ارائه می‌کند. می‌توان گفت از لحاظ ساختار سازمانی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی یکی از کامل‌ترین و تخصصی‌ترین ناشران دانشگاهی است.

دانشگاه علامه دارای 48 نشریه علمی مصوب وزارت ارشاد است

مهمترین کار مرکز چاپ و انتشارات چیست و این مرکز بیشتر در چه زمینه‌هایی فعالیت می‌کند؟

کار اصلی مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامه‌طباطبائی تولید کتاب‌های درسی و کمک درسی در حوزه علوم انسانی، علوم اجتماعی و علوم پایه با توجه به وجود دانشکده‌ علوم ریاضی و نیز تولید و نظارت بر محتوای نشریات علمی و تخصصی است. در واقع مرکز چاپ و انتشارات دو حوزه فعالیت کتاب و نشریه‌های علمی را دنبال می‌کند. نشریه‌های علمی نسبت به کتاب‌ها اولویت دارند، چرا که به‌روزترین مسائل علمی را در مقاله‌ها می‌بینیم؛ این مرکز در حال حاضر دارای 48 نشریه علمی مصوب وزارت ارشاد است که از این تعداد، 40 نشریه فعال هستند و مجوز هشت نشریه که بیشترشان به زبان غیرفارسی بوده به‌تازگی گرفته شده است.

این نشریات به چه زبان‌هایی منتشر می‌شوند و شیوه کار آنها چگونه است؟

یکی از این هشت نشریه به زبان فارسی، یکی به زبان اسپانیایی و یکی به زبان فرانسوی است و پنج نشریه دیگر به زبان انگلیسی هستند. 26 نشریه از 40 نشریه فعال مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامه‌طباطبائی علمی-پژوهشی، دو نشریه علمی-ترویجی و 12 نشریه دیگر در حال اخذ درجه هستند. ضمن‌آنکه یکی از 26 نشریه علمی-پژوهشی ما نیز به زبان انگلیسی است.

از سال 96 تولید کتب الکترونیکی را هم آغاز کردیم و در فاز اول تاکنون نزدیک به 50 عنوان از مجموعه مقالات به صورت الکترونیکی و از طریق اپلیکیشن پاتوق تولید و عرضه شده است.

سیاست‌گذاری این نشریه‌ها بر اساس شیوه‌نامه مصوب دانشگاه و آیین‌نامه کمیسیون نشریات وزارت علوم توسط شورای سردبیران نشریات دانشگاه انجام می‌شود. در واقع تصمیم‌گیرنده‌ اصلی در حوزه‌ نشریات دانشگاه علامه‌طباطبائی یک شورا و دو سند است، که عبارتند از شورای سردبیران، شیوه­نامه‌ نشریات علمی دانشگاه و آیین‌نامه‌ کمیسیون نشریات وزارت علوم. ما هر تصمیمی بخواهیم بگیریم باید طبق این سه رکن بگیریم و اینها چیزی نیستند که بخواهیم از اینها تخطی کنیم.

33 سال فراز و نشیب‌ در کمیت و کیفیت مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامه

فعالیت‌های مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامه‌طباطبائی در بخش کتاب را توضیح دهید؟

در اصل انتشارات دانشگاه علامه‌طباطبائی را که از سال 63 با نام علامه ‌طباطبائی فعالیت می‌کند بیشتر با کتاب می‌شناسند. انتشارات دانشگاه علامه‌طباطبائی پس از تأسیس دانشگاه و بنابر مستندات در سال 64 آرام‌آرام کتاب‌هایی را تولید کرده و تا همین امروز فعالیت این مرکز ادامه داشته است. این حوزه در طول این 33 سال، فراز و نشیب‌های بسیاری در کمیت و کیفیت داشته است.

در نشریات، هیئت تحریریه‌ای وجود دارد و سردبیر با استناد به رای داورهایی که آن مقاله را داوری کرده‌اند، تصمیم نهایی را می‌گیرد، اما مجوز چاپ کتاب را شورای انتشارات دانشگاه صادر می‌کند. هر فردی، هر عضو هیئت علمی، هرکسی در هر دانشگاهی بخواهد اثری را چاپ کند، در انتهای فرایند انتشار، این شورای انتشارات دانشگاه است که باید چاپ کتاب او را تایید کند؛ اعضای این شورا را نماینده‌هایی از هر دانشکده که در حوزه‌ تألیف و پژوهش افراد برتری هستند، مؤلفین برتر دانشگاه، معاون پژوهشی دانشگاه و رئیس مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه تشکیل می‌دهند. معاون پژوهشی دانشگاه در جایگاه رئیس شورا و رئیس مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه در جایگاه دبیر شورای انتشارات دانشگاه هستند.

قطعاً به بیش از 400 عنوان کتاب و بیش از 100 عنوان مجموعه مقالات رسیده‌ایم

آقای زندمقدم، لطفاً درمورد میزان کتاب‌های چاپ شده از ابتدای تأسیس دانشگاه علامه‌طباطبائی تاکنون توضیح دهید و بگویید دقیقاً چه میزان کتاب در این دانشگاه چاپ شده است؟

ما قطعاً به بیش از 400 عنوان کتاب و بیش از 100 عنوان مجموعه مقالات رسیده‌ایم. در سه سال گذشته توانستیم آرشیوی درست کنیم از کلیه کتاب‌های تولید شده در دانشگاه از ابتدای تاسیس تاکنون. البته بسیار کار سختی بود و کتابخانه مرکزی دانشگاه و حتی برخی از استادان در این رابطه به ما کمک کردند که تا 97 درصد تکمیل شده است. از سال 96 تولید کتب الکترونیکی را هم آغاز کردیم و در فاز اول تاکنون نزدیک به 50 عنوان از مجموعه مقالات به صورت الکترونیکی و از طریق اپلیکیشن پاتوق تولید و عرضه شده است.

«عملکرد هفته پژوهش از آذر‌ماه 95 تا آذر‌ماه 96»

هفته یا بهتر است بگوییم دهه پژوهش را در آذرماه سال گذشته پشت سر گذاشتیم، لطفاً درمورد فعالیت‌های مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه با توجه به یک‌سال پژوهشی گذشته (آذر‌ماه 95 تا آذر‌ماه 96) بخصوص در زمینه نشریات و کتب توضیح دهید؟

سال پژوهشی را از آذر‌ماه سال قبل تا آذر‌ماه سال بعد از آن در نظر می‌گیرند، اما به خاطر این که ما بتوانیم زودتر آمار تولیدات‌مان و کارنامه‌ آماری هرسال را در همه‌ قسمت‌های پژوهشی جمع کنیم، از ابتدای آبان‌ماه تا انتهای مهر‌ماه سال بعد را در نظر می‌گیریم.

از اول آبان‌ماه سال 94 تا سی‌ام مهر‌ماه سال 95 که یک سال پژوهشی به حساب می‌آید، شورای انتشارات دانشگاه 6 جلسه داشت، اما درسال پژوهشی بعدی یعنی 95 تا 96، هفت جلسه برگزار شده است؛ از 12 ماه سال معمولاً فروردین، مرداد و شهریور را در نظر نگیریم، در 9 ماه، 7 جلسه برگزار کردیم.

از اول آبان سال 95 تا سی‌ام مهر‌ماه 96، یعنی در یک سال پژوهشی، 104 اثر به شورای انتشارات دانشگاه آمده و از بین این 104 اثر، 73 اثر پذیرفته شده است، یعنی 70 درصد پذیرش شده‌اند.

اگر بخواهیم جمع کار را در نظر بگیریم در سال پژوهشی اخیر، یعنی از اول آبان سال 95 تا سی‌ام مهر‌ماه 96، جمعا 77 عنوان کتاب و در سال پژوهشی گذشته 72 عنوان کتاب منتشر کردیم.

آمار مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامه‌طباطبائی نشان می‌دهد تعداد کتاب‌های تألیفی که برای اولین بار چاپ می‌شوند در حال افزایش است و تعداد کتاب‌هایی که در این مرکز تجدید چاپ می‌شوند تقریباً ثابت و مداوم است.

در حال حاضر 50 عنوان کتاب در دست چاپ داریم که 23 جلد آن تألیفی، 19 جلد آن ترجمه، 4 اثر گردآوری و 4 عنوان مجموعه مقالات است؛ این 50 اثر مجوز گرفته‌ و در فرآیند چاپ قرار گرفته‌اند. ضمن‌آنکه به جز این 50 اثر، تعدادی از آثار در مرحله داوری و تعدادی دیگر در مرحله اصلاح است.

استادتمام‌ها و دانشیارها می‌توانند آثارشان را مستقیم به شورای انتشارات دانشگاه بفرستند، اما آثار دیگر افراد ابتدا در شورای انتشارات دانشکده داوری می‌شود و پس از تایید به شورای انتشارات دانشگاه می‌آید.

فروش آنلاین از طریق سامانه book.atu.ac.ir اولویت اصلی ماست

نحوه فروش کتاب‌های شما چگونه است و به چه صورتی آثار خود را به دست مخاطبان می‌رسانید؟

در پردیس مرکزی دانشگاه و پردیس دانشکده اقتصاد فروشگاه خرید حضوری داریم که توسط بخش خصوصی اداره می‌شوند، یک مغازه‌ ثابت در خیابان انقلاب داشتیم که دست خودمان بود اما به علت مشکل تأمین نیروی انسانی و مشکلات دیگر فعالیت این مغازه متوقف شد و نماینگی را به انتشارات سیمای دانش واگذارکردیم که لوگوی ما را به شیشه زده است و همه‌ کتاب‌های انتشارات دانشگاه علامه‌طباطبائی را به‌روز از ما می‌گیرد و توزیع می‌کند.

فروش آنلاین از طریق سامانه book.atu.ac.ir اولویت اصلی ماست که کتاب‌ها را پس از سفارش به صورت پستی به سراسر کشور ارسال می‌کند. یک کانال اطلاع‌رسانی هم راه‌اندازی کردیم و رباتی روی آن طراحی شده که این امکان را می‌دهد تا علاقمندان از طریق آن وارد همین سامانه شوند. سفارش افراد اگر مشکلی پیش نیاید طی سه تا پنج روز به دست‌شان می‌رسد. کتاب‌های الکترونیکی ما هم از طریق اپلیکیشن پاتوق کتاب (patogh.mobi) قابل دسترسی است.

شرکت‌های پخش کتاب نیز از ما  کتاب می‎گیرند و در سراسر  کشور توزیع می‌کنند. ما چهار  شرکت پخش اصلی داریم که معمولاً هرکدام از اینها ماهانه تعداد زیادی از ما خرید دارند، به‌خصوص وقت امتحانات و اول ترم که می‌شود سفارش‌ها افزایش پیدا می‌کند.

اعضای هیئت علمی به عنوان بازوهای علمی دانشگاه به ما کمک کنند

بخش‌های مختلف دانشگاه و استادان در چه زمینه‌هایی می‌توانند به پیشرفت مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه کمک کنند؟

من فکر می‌کنم  در چند سال گذشته اعتمادسازی خوبی کرده‌ایم، اما هنوز به سطح ایده‌آل نرسیده‌ایم. از اعضای هیئت علمی به عنوان بازوهای علمی دانشگاه تقاضا می‌کنم تا ما را یاری کنند. اگر کسی جلو نیاید ما هرچقدر تسهیلات و امکانات فراهم کنیم فایده‌ای ندارد. سعی کردیم  فرآیند‌ها را کمی کوتاه و آسان کنیم و انتظاری که داریم این است که اعتماد کنند و کارهایشان را به انتشارات دانشگاه بیاورند.

نسبت به ناشرین معتبر خصوصی و دولتی ما در فرآیندهای خیلی کوتاه‌تری جواب می‌گیریم. بله، ناشرانی هستند که شاید یک هفته‌ای کتاب چاپ کنند، اما در مقایسه با بسیاری از ناشران خصوصی و دولتی، فرآیند ما خیلی جلوتر است.

دانشجویان این امکان را دارند که با استادان‌شان کتاب‌هایی را به صورت تألیف و گردآوری  تدوین کنند و از طریق استادان برای طی فرآیند که عنوان شد به انتشارات دانشگاه بفرستند. حالا نمی‌گویم ترجمه چون ترجمه یک مقداری حساسیت دارد و طبق آیین‌نامه‌های ما محدودیت چاپ ترجمه دانشجو داریم.

انتظاری که داریم این است که اعضای هیئت علمی جلو بیایند و هرکاری که فکر می‌کنند ارزش  دارد ارائه کنند. کار علمی ممکن است پذیرفته شود و ممکن است پذیرفته نشود، ممکن است یک داور رد کند، در هر صورت باید فرآیند را گذراند. ما حتی برای اینکه بتوانیم جذب بیشتری داشته باشیم سعی کردیم فرآیند داوری را بازنگری کنیم، کیفیت کار را بالا ببریم و در زمان کمتری کار را انجام دهیم.

برای دانشجویان گردآوری و تألیف خیلی از کارها در قالب کتاب ممکن است

شرایط برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی چگونه است و شما چه برنامه‌ خاصی برای آنها دارید؟

دانشجویان این امکان را دارند که با استادان‌شان کتاب‌هایی را به صورت تألیف و گردآوری  تدوین کنند و از طریق استادان برای طی فرآیند که عنوان شد به انتشارات دانشگاه بفرستند. حالا نمی‌گویم ترجمه چون ترجمه یک مقداری حساسیت دارد و طبق آیین‌نامه‌های ما محدودیت چاپ ترجمه دانشجو داریم اما گردآوری و تألیف خیلی از کارها ممکن است. نمونه کار مشترک دانشجوها و استادان در این مرکز وجود دارد و با مشارکت معاونت فرهنگی و اجتماعی در حال طراحی کارویژه‌ای برای آثار دانشجویی هستیم.

بر کیفیت علمی و فرآیند فنی تولید آثار تاکید و نظارت داریم

شما چقدر روی رعایت فرآیند فنی تدوین کتاب‌ها و کیفیت علمی آنها دقت می‌کنید، شورای انتشارات دانشگاه چقدر تخصصی عمل می‌کند؟

فرآیند ما به این صورت هست که اولین بار که یک کتاب می‌رسد به شورا، اول بررسی می‌شود که استانداردهای لازم را دارد یا ندارد، اصلاً متن پیش رو کتاب محسوب می‌شود یا خیر، اگر نباشد همانجا برگردانده می‌شود و یا درخواست می‌شود که نقایص برطرف شود. اگر استانداردهای لازم  را داشت تازه تعیین داور می‌شود. تعیین داور از طریق افرادی که متخصص آن حوزه‌ خاص هستند صورت می‌گیرد. ترجیحاً از صاحب‌نظران خارج از دانشگاه هم استفاده می‌کنیم، بعد که ارسال شد و جواب داوری‌ها آمد، جواب آن داوری‌ها در شورای انتشارات دانشگاه بررسی می‌شود که آیا این داور اصلاً درست داوری کرده یا نکرده است.

در کنار نظر داوران هر یک از اعضای شورا که افراد متخصصی هستند، سال‌ها کتاب نوشته‌اند و برنده جایزه کتاب سال شده‌اند، یک بخش کتاب را بررسی می‌کند، این بررسی‌ها شامل بررسی منابع کتاب، بررسی فرمت کتاب، تطبیق کتاب، بررسی مفهومی کتاب و دیگر موضوع‌ها می‌شود.

در کنار این بررسی‌ها، استعلامی از کتابخانه‌ی ملی، از نرم‌افزارهایی مانند همانندجو و از کتابخانه‌ مرکزی دانشگاه می‌گیریم و بررسی می‌کنیم که در حوزه‌ای که کتاب پیش روی ما نوشته شده است، چند کتاب در بازار وجود دارد و چه کسانی در این حوزه کار کرده‌اند.

گزارش و عکس: شکیبا شیرازی‌تهرانی-عطنا