اجرای 5 پروژه فضایی و تولید 13 داروی جدید از دستاوردهای وزارت علوم

اجرای 5 پروژه فضایی، ثبت بین‌المللی 3 اختراع در حوزه زیستی، تولید 13 داروی جدید مبتنی بر زیست‌فناوری و راه‌اندازی نسل سوم شبکه علمی کشور با رویکرد خدمت‌گرایی و با هدف ارائه خدمات جدید ارزش افزوده، محتوایی و اطلاعاتی از مهمترین اقدامات وزارت علوم و سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران در 4 سال گذشته بوده است.

به گزارش عطنا به نقل از ایسنا، بررسی عملکرد وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در مدت 4 سال گذشته نشان می‌دهد که حجم  قراردادهای پژوهشی بین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با وزارتخانه‌های دفاع و نفت در دولت یازدهم به حدود 20 هزار میلیارد ریال رسیده است.

از سوی دیگر برای ارتقای کیفیت پژوهشی در کشور، این وزارتخانه پیشنهاد اجرای دو پروژه «طراحی و پیاده‌سازی نظام آمایش آموزش عالی و پژوهش به منظور مأموریت‌گرا کردن فعالیت‌های موسسات آموزش عالی و پژوهش کشور» و «تبدیل 5 دانشگاه و واحد پژوهشی برتر کشور به تراز بین‌المللی» به‌ عنوان پروژه‌های اولویت‌دار در سال 1396 به ستاد اقتصاد مقاومتی ارائه داد که مورد تصویب این ستاد قرار گرفت.

آمارهای مربوط به توسعه فناوری

تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد از 11 شرکت در پایان دولت دهم به 964 شرکت در پایان دولت یازدهم رسید. علاوه بر آن تعداد مراکز کارآفرینی و نوآوری در تمام مراکز آموزشی، پژوهشی و فناوری دولتی از 55 مرکز به 112 مرکز بالغ شد.

افزایش تعداد آزمایشگاه‌های مرکزی از 20 مورد به 120 آزمایشگاه، افزایش تعداد پروژه‌های مشترک جاری بین دانشگاه‌های داخل و خارج از کشور از 17 پروژه در سال 1392 به 235 پروژه، راه‌اندازی تعداد 5 منطقه ویژه علم و فناوری (کریدور) در 5 استان آذربایجان شرقی، اصفهان، یزد، خراسان رضوی و بوشهر و راه‌اندازی 4 دفتر انتقال تکنولوژی (TTO) در 4 دانشگاه بزرگ کشور از دیگر اقدامات وزارت علوم در دولت یازدهم بوده است.

ایجاد بیش از 90 مرکز کارآفرینی و نوآوری در دانشگاه‌های دولتی از دیگر اقدامات این وزارتخانه بوده است. این تعداد در پایان دولت دهم حدود 21 مرکز بوده است.

علاوه بر آن حمایت از پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد، رشد 9 برابری را نشان می‌دهدضمن آنکه رشد چشمگیری در زمینه تعداد اشتغال ایجاد شده در پارک‌های علم و فناوری نسبت به آخر دولت دهم ایجاد شده است.

تعیین تکلیف پژوهشگاه هوافضا

یکی از اقدامات مهم وزارت علوم احیای مجدد پژوهشگاه هوا فضا و تفکیک آن از پژوهشکده سامانه‌های فضانوردی و برگرداندن آن به جایگاه اصلی خود ذیل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بوده و متعاقب آن ردیف اعتباری مستقل از طریق مصوبه هیات وزیران در سال 1394 اختصاص یافت و در قانون بودجه سال 1395 کل کشور درج شد.

رشد اعتباری قابل توجهی که برای این پژوهشگاه در سال 1395 رقم خورد، بودجه این پژوهشگاه را از 13,068 میلیون ریال (1.3 میلیارد تومان) در سال 1394 به 275,758 میلیون ریال (27.5 میلیارد تومان) با رشد بی‌سابقه 2,010 درصدی افزایش داد و این اعتبار به میزان 100 درصد تخصیص یافت.

از اقدامات پژوهشگاه هوافضا در سال 1394 انعقاد 25 تفاهم‌نامه همکاری‌های علمی و امور بین‌الملل با دستگاه‌ها و انجمن‌های مختلف بوده است که تأثیر بسزایی در تسهیل پژوهش‌های هوافضا داشته است.

تأسیس مرکز ملی فضایی ایران، تقویت سازمان فضایی ایران و پژوهشگاه فضایی ایران با توجه به شرایط خاص اقتصادی کشور نشان‌دهنده عزم جدی دولت در توجه به اعتبارات پژوهشی حوزه‌های حیاتی است.

در حوزه فضایی نیز پروژه‌های مرتبط با خوداتکایی در زمینه پرتاب‌کننده و ماهواره‌های سبک تا 200 کیلوگرم و برای مدار تا 1000 کیلومتر و سرویس دادن به سایر کشورها، داشتن 3 پلتفرم ماهواره سبک و 2 پلتفرم ماهواره مخابراتی و سنجشی از راه دور جهت مدار GEO برای رفع نیازهای مخابراتی و تلویزیونی و قراردادن آنها در مدار و کاربری تمام ماهواره‌ها جهت رفع نیازهای کلیه نهادها و دستگاه‌های کشور  آغاز به کار کرده‌اند.

در حوزه هوا و فضا در دولت یازدهم، از 62 پروژه فناوری سیستمی در حوزه هوایی حمایت شده است. همچنین تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان هوایی جهت طراحی و ساخت زیر سیستم‌های هوایی به 375 شرکت رسیده است.

تلاش برای توسعه زیست فناوری

در حوزه زیست‌فناوری نیز در دو سه سال گذشته تلاش‌های گسترده‌ای در راستای تجاری‌سازی و ورود این فناوری به اقتصاد کشور و عرصه صادرات به عنوان یکی از فناوری‌های تحول‌آفرین در حوزه اقتصادی – اجتماعی شده است.

بر اساس هدف‌گذاری‌های انجام شده سهم ایران در بازار زیست‌فناوری بین‌المللی در پنج سال آینده به 1.5 درصد و در افق 10 ساله به 3 درصد خواهد رسید و محصولات ایرانی در حوزه‌های سوخت‌زیستی، زیست‌فناوری کشاورزی، داروهای نوترکیب، پروبیوتیک‌ها در عرصه تجاری‌سازی وارد خواهد شد.

در این راستا در حوزه فناوری‌های زیستی در حال حاضر 13 داروی جدید مبتنی بر زیست‌فناوری، زیست مهارگرها و کودهای زیستی در حوزه کشاورزی در حال تجاری‌سازی و ورود به بازار هستند و در حوزه واکسن‌ها نیز برنامه خودکفایی ملی در دستور کار قرار دارد.

از لحاظ تولیدات علمی و به‌ویژه اختراعات ثبت شده داخلی حوزه زیست‌فناوری در سال 1394 تعداد 93 اختراع در زیربخش‌های پزشکی، مواد و تجهیزات، صنعت، کشاورزی، واکسن، طب ‌بازساختی، محیط زیست‌ و نفت به ثبت رسیده است. از این تعداد اختراع ثبت شده و در بخش دولتی بیشترین اختراع از آن انستیتو پاستور ایران و دانشگاه تربیت مدرس با 6 اختراع و پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک با 5 اختراع است.

در بخش اختراعات جهانی در حوزه زیست‌فناوری نیز سهم جمهوری اسلامی ایران در سال 1394 تعداد 3 اختراع بوده است.

در حوزه مهندسی ژنتیک نیز علاوه بر رونمایی از پنبه مقاوم به آفات، در خصوص از سرگیری آزمایشات برنج تراریخته و حضور گسترده مرجعیت ملی ایمنی زیستی کشور در عرصه‌های بین‌المللی، برگزاری نشست‌های تخصصی بین‌المللی از جمله با مشارکت بنیاد جایزه جهانی غذا و تکمیل زیرساخت‌های لازم و آغاز فرآیند بررسی تخصصی و صدور مجوز کشت محصولات تراریخته و برچسب‌گذاری محصولات وارداتی اقدام شده است.

در دولت یازدهم با تشکیل کمیته صدور مجوز واردات و صادرات محصولات مهندسی ژنتیکی، اولین درخواست تولید انبوه و تجاری‌سازی پنبه تراریخته مقاوم به آفات دریافت شد که مراحل نهایی اخذ مجوز را طی می‌کند.

سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران

سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران به عنوان تنها مرجع اعتبارسنجی اختراعات و تأیید نوآوری‌ها در کشور و در راستای ارزش‌گذاری بر مالکیت فکری، در سال 1395 بیش از 1200 پرونده اختراعی را پذیرش و با توجه به شیوه‌نامه و دستورالعمل‌های مدون در این زمینه بررسی و ارزیابی تخصصی کرده است و 255 گواهی‌نامه اعتبارسنجی برای اختراعات و محصولات ابتکاری صادر کرده است.

معرفی مخترعان واجد شرایط به درگاه تجاری‌سازی فناوری سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران برای تجاری‌سازی، معرفی به مرکز رشد واحدهای فناور به منظور تشکیل شرکت‌های دانش بنیان، معرفی به بنیاد ملی نخبگان برای استفاده از تسهیلات حمایتی و معرفی به سایر ارگان‌ها از جمله مزایای دریافت این گواهی‌نامه است.

در سال 1395 به منظور تقویت نظام مالکیت فکری در کشور «سامانه ملی ارزیابی اختراعات و نوآوری‌ها» افتتاح شد. با افتتاح این سامانه ارتباط بین متقاضیان، کارشناسان و داوران به صورت کاملا الکترونیکی درآمده است و تاکنون، بیش از 4 هزار کاربر در حال استفاده از امکانات آن هستند و در حال حاضر بیش از 300 داور واجد شرایط در حال همکاری با این سامانه هستند.

به منظور ارتقای سطح کیفی نشریات علمی- پژوهشی سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران شناسه دیجیتال معتبر بین‌المللی  (Digital Object Identifier) DOI    برای مقالات این نشریات اخذ شد. در حال حاضر تمامی مقالات نشریات علمی – پژوهشی سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران از ابتدای 2016 و نشریات علمی – پژوهشی فارسی زبان از ابتدای 1395 دارای این شناسه هستند و به‌ زودی این کد به آرشیو مقالات این نشریات نیز اختصاص خواهد یافت.

نسل سوم شبکه علمی کشور با رویکرد خدمت‌گرایی و با هدف ارائه خدمت‌های جدید ارزش افزوده، محتوایی و اطلاعاتی از دیگر اقدامات سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی است که با مشارکت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران در تیرماه 1396 به بهره‌برداری رسید.

سرعت اتصال در هسته شبکه این نسل 10 گیگابیت بر ثانیه و گستره اجرای این نسل از شبکه شهر تهران است. مشترکان این نسل از شبکه علمی کشور دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و پژوهشکده‌ها، مراکز درمانی و آموزش پزشکی، حوزه‌های علمیه و کتابخانه‌ها هستند.

سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران به توسعه مرکز رشد واحدهای فناور، ایجاد مجتمع واحدهای فناور با تاکید بر جذب و پذیرش شرکت‌های دانش‌بنیان در فناوری‌های پیشرفته اقدام کرده و درحال حاضر 86 شرکت در مرکز رشد سازمان مستقر هستند که از این تعداد 40 شرکت دانش‌بنیان و یک شرکت در مرحله پسا رشد و 4 شرکت در مرحله پیش رشد قرار دارند.

این سازمان نسبت به شناسایی و جذب سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در جهت فروش دانش فنی و توسعه سرمایه‌گذاری در فناوری‌های حاصل شده اقدام کرده و در این خصوص به انعقاد تفاهم‌نامه سرمایه‌گذاری با شرکت‌های تأمین سرمایه از جمله شناسا (بانک پاسارگاد)، بانک ملت، شرکت تأمین سرمایه امید و مرکز جهاد دانشگاهی اصفهان همت گمارده است.

واگذاری دانش فنی تولید گلدان‌های سلولزی، تولید صنعتی افزودنی‌های غذایی و دارویی پیشگیری کننده از بیماری‌های دوران کهولت، تولید حشره مفید باتوری، تولید و پرورش لارو استریل و طرح دیالیز از اقدامات این سازمان در این زمینه است.

انجام 17 تفاهم‌نامه در بخش پژوهشی و ارتباط با صنعت در دولت یازدهم، اجرای 6 تفاهم‌نامه با کشورهای خارجی برای افزایش تعاملات علمی و فناوری، برگزاری اجلاس وزرای علوم و فناوری کشورهای عضو جنبش عدم تعهد در تهران با حضور وزرا و معاونین وزرای مربوط،‌ اجرای تفاهم‌نامه با وزارت صنعت، معدن و تجارت و انجام طرح فرصت مطالعاتی صنعتی و پسا دکترای صنعتی (جهت استفاده اعضای هیأت علمی) و اجرای اولین دوره‌ آن با مشارکت بیش از 350 عضو هیات علمی در سراسر کشور از دیگر فعالیت‌های این سازمان در سال 1395 بوده است.

در سال گذشته این سازمان اقدام به گسترش ارتباطات و همکاری‌های بین‌المللی در عرصه علوم، تحقیقات و فناوری کرد، به نحوی که تعداد 6 کارگاه بین‌المللی، 6 نشست همکاری با مجامع علمی و پژوهشی معتبر بین‌المللی و 5 نشست تخصصی توسط سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران برگزار شده است.