سیدمحمدمهدی خوئی در اکران مستند «اینستاگرامر»:
«اینستاگرامرها» تولیدکننده «پکیجهای سبک زندگی» هستند
دانشآموخته دکتری مطالعات فرهنگی و رسانه دانشگاه سواس لندن با بیان اینکه افراد با مصرف کالا آزادی خود را به نمایش میگذارند، گفت: مصرف، بسیاری از اوقات به شکل کالا نیست بلکه سبکی از زندگی است که در قالب یک پکیج به فروش میرسد. پکیجهای سبک زندگی توسط اینستاگرامرها تولید میشود.
به گزارش عطنا، فیلم مستند «اینستاگرامر» با موضوع «اینستاگرام و نمایش خود» و «ستارههای اینستاگرام چه پروژهای را پیش میبرند» به همت کانون بررسی مسائل اجتماعی بینش با حضور دکتر مسعود کوثری، دانشیار ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران و دکتر سیدمحمدمهدی خویی، دانشآموخته مطالعات فرهنگی و رسانه دانشگاه سواس لندن و مدرس دانشگاه علامهطباطبائی یکشنبه، 2 اردیبهشت در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران اکران، نقد و بررسی شد.
محمدمهدی خویی، جامعهشناس در ابتدای این نشست گفت: سوژه هویتی است که امکان دارد معانی مطلوب یک گفتمان را پیش ببرد، یعنی افرادی که مرجع گفتمان لیبرال هستند.
وی در ادامه به ویژگیهای سوژههای نئولیبرال اشاره کرد و در این خصوص توضیح داد: سوژههای نئولیبرال دو خصلت اصلی دارند، اول اینکه امکان آزادی را فردی میدانند و دومین ویژگی آنها این است که ایده و خواست بازار را در اولویت قرار میدهند.
خوئی در ادامه این مراسم به شرح ویژگی اول پرداخت و اظهار کرد: فرد برای اینکه به گونهای از آزادی و رهایی برسد باید ساختارها را متهم نکند بلکه گوهر وجودی درون خودش را پیدا کند و به حل تناقضهای دورنی خودش بپردازد.
وی سپس به ساختارهای تولید کننده نابرابری در جامعه اشاره کرد و گفت: ساختارهای تولیدکننده نابرابری همه خصلت ثانویه دارند، یعنی افراد ابتدا باید به زیبایی منطق اصلی لیبرالیسم پی ببرند و آن همین جمله معروف آندره ژید است که میگوید: «زیبایی باید در نگاهت باشد، نه در آن چیزی که به آن مینگری»
خویی سپس به جمله معروفی که بر دیوارهای سطح شهر دیده میشود پرداخت و گفت: جمله معروفی از بیل گیتس این است که افراد اگر فقیر به دنیا میآیند مقصر نیستند اما اگر فقیر از دنیا میروند تقصیر خودشان است. بنابراین افراد باید به بازآفرینی شخصی خود بپردازند.
ستارههای اینستاگرام در جستوجوی سوژههای نئولیبرال هستند
این دانشآموخته مطالعات فرهنگی در ادامه سوژه اصلی نئولیبرالها را طبقه متوسط دانست و افزود: سوژه مد نظر نئولیبرالیست به طور کلی میتواند در مصرف کالا آزادی فردی پیدا کند، یعنی افراد با مصرف کالا آزادی خود را به نمایش میگذارند.
این جامعهشناس به بازنمایی سبک زندگی در اینستاگرام و سایر شبکههای مجازی اشاره کرد و گفت: مصرف، بسیاری از اوقات به شکل مصرف کالایی رایج نیست بلکه این سبک زندگی است که در قالب یک پکیج به فروش میرسد. مثلا اینکه فرد چه عینکی میگذارد، موهایش به چه شکل است یا چه لباسی میپوشد. در این سبک زندگی مصرف اهمیت پیدا میکند و وقتی این مصرف با هیچ ساختار سیاسی ارتباط پیدا نمیکند افراد تلاش میکنند تمایز خود را با سایرین با نمایش دادن مصرف اثبات کنند.
خویی به گفتههای آدرنو در این خصوص پرداخت و توضیح داد: آدرنو این تمایز را یک تمایز دروغین میداند، افرادی که ادعای فردیت دارند در واقع به یکدیگر شبیه هستند بنابراین این ادعا که بعضی افراد حاضر در اینستاگرام دارند و خود را متمایز میدانند اشتباه است.
وی با بیان اینکه پکیج سبک زندگی توسط اینستاگرامرها و فعالان اینستاگرام تولید میشود، گفت: این پکیج توسط اینستاگرامرها و فعالان اینستاگرام تولید و بازنمایی میشود سپس در چرخه اقتصادی قرار میگیرد و سود آن به جیب کسانی میرود که دروغ فردیت را به افراد میگویند و افراد را طبقهبندی میکنند و کالاهای خودشان را از این طریق به فروش میرسانند.
سبک زندگی کارگری در اینستاگرام دیده نمیشود
این پژوهشگر حوزه جامعهشناسی در مورد ورود مصرف به چرخه زندگی افراد هشدار داد و گفت: این مصرف به صورت چرخه وارد حیات یک جامعه میشود و سبک زندگی کارگری در این چرخه دیده نمیشود. تکثیر بیش از حد بازنمایی شده در سبک زندگی بازنمایانده میشود و اینستاگرامرها این پکیج سبک زندگی را بازنمایی میکنند.
دانشآموخته مطالعات فرهنگی و رسانه دانشگاه سواس لندن با اشاره به اینکه تکثیر حقیقت میسازد، گفت: این برساخت به گونهای از حقیقت منجر میشود و حقیقت را میسازد.
وی در ادامه به دومین خصلت سوژههای نئولیبرال پرداخت و گفت: ایده و خواست بازار دومین ویژگی سوژههای نئولیبرال است که به معنی ادغام شدن است و این ادغام در نهایت به نفع بازار است. یعنی در منطق نئولیبرال خواست بازار حرف اول را میزند.
خویی در ادامه به طرح این سوال پرداخت که وقتی ما در کشوری زندگی میکنیم که ادعای ایدئولوژی دارد آیا این خواست بازار است که الویت دارد یا ایدئولوژی؟ و در ادامه گفت: نشانه ایدئولوژیک حفظ میشود ولی در کنار آن منطق بازاری میآید و جای آن را میگیرد. دال ایدئولوژی حفظ میشود ولی منطق متناظر با آن را خواست بازار تعیین میکند.
این استاد علوم اجتماعی با اشاره به ویژگی نظارت شبکههای اجتماعی بیان کرد: در شبکه اجتماعی منطق نظارت بر تمام اعمال و رفتارها انجام میشود. منطق لایک خوردن یعنی افراد تحت نظارتی هستند که از آن خوششان میآید. دیده شدن، ویو خوردن و لایک شدن تاییدی است که از طرف بینندگان به وجود میآید.
خویی سپس به این نکته اشاره کرد که سیاستورزی در این منطق منجر به شکلگیری کمپین میشود و گفت: نوع مطلوب فعالیت سیاسی در فضای اینستاگرام همان کمپین است. بزنگاههای سیاسی که افراد در آن با کمپین وارد امر سیاسی می شوند و در فضای ایجاد شده فردیت از بین میرود و فردیت افراد در دستهبندیهای خاص و شبیه به هم قرار میگیرد.
سیدمحمدمهدی خویی، دانشآموخته مطالعات فرهنگی و رسانه دانشگاه سواس لندن در پایان به تاثیر رسانههای اجتماعی در جامعه اشاره کرد و گفت: عمدهترین سوشال مدیا که اینستاگرام است سازنده طبقه متوسط بازسازی شده است که رابطه خودش را با طبقه فرودست و رابطه طبقه فرودست با سیاست و برگزاری کمپین سیاسی و خیریهها تعریف میکند.
نظر شما :