رمز موفقیت امام موسی‌صدر توجه به نهادها و تقویت سرمایه اجتماعی بود

استاد اقتصاداسلامی دانشگاه شهید بهشتی تاسیس نهادهای اجتماعی، تقویت سرمایه انسانی و گفت‌وگو با ادیان، احزاب و مذاهب را از فعالیت‌های امام موسی صدر در جهت بهبود وضعیت مردم لبنان عنوان کرد و گفت: امام موسی صدر در تمام سخنرانی‌هایش فرهنگ اسلامی را معرفی می‌كرد؛ ایشان از‌ دانشمندان همه فرقه‌ها و طوایف مختلف دعوت می‌كردند و از آنها می‌خواستند تا نظریات خود را ارائه كنند.

به گزارش عطنا، میزگرد «نسبت اسلام و توسعه اقتصادی از منظر پنج متفکر اسلامی» با حضور دکتر علی مطهری، نایب‌رئیس اول مجلس شورای اسلامی، دکتر علیرضا بهشتی، استاد دانشگاه تربیت مدرس، دکتر یدالله دادگر و دکتر سیدکاظم صدر، استادان دانشگاه شهیدبهشتی، دکتر فرشاد مومنی، استاد دانشگاه علامه طباطبائی، دکتر حسین راغفر، استاد دانشگاه الزهرا، دکتر مصباحی‌مقدم، استاد دانشگاه امام صادق(ع)، دکتر مرتضی عزتی، استاد دانشگاه تربیت مدرس، دکتر کریم اسلاملوئیان، استاد دانشگاه شیراز و دکتر مجید رضایی و دکتر محمدرضا یوسفی، استادان دانشگاه مفید یکشنبه، ۱۰ تیرماه در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.

هر یک از استادان میزگرد به ارائه سخنان خود پیرامون دیدگاه‌های شهید سیدمحمدباقر صدر، اندیشمند و سیاست‌مدار عراقی، شهید مرتضی مطهری، استاد فلسفه و کلام اسلامی و از نظریه‌پردازان جمهوری اسلامی، شهید سیدمحمد بهشتی، سیاست‌مدار و فقیه ایرانی، امام سیدموسی صدر، مجتهد شیعه و مؤسس مجلس اعلای شیعیان لبنان و مرحوم سیدعبدالکریم موسوی‌اردبیلی، مرجع تقلید ایرانی شیعه پرداختند.

سیدكاظم صدر، استاد اقتصاداسلامی دانشگاه شهید بهشتی ضمن متفاوت دانستن اندیشه‌های امام موسی صدر گفت: امام موسی صدر تنها روحانی و عالم حوزه علمیه قم و نجف بودند كه بعدتر وارد دانشگاه شدند و تحصیلات كلاسیك اقتصاد را در دانشگاه تهران ادامه دادند؛ امام موسی صدر فرصت پیدا كردند تا علاوه بر نوشته‌ها و سخنرانی‌ها طرح اقتصادی مدنظر خود را در جامعه لبنان برای شیعیان پیاده كنند.

وی در ادامه در شرح برنامه‌های اقتصادی و نظریه‌های امام موسی صدر گفت: یكی از اقدامات امام موسی صدر پس از طی كردن تمام دروس سخت و همچنین دروس خارج از حوزه علمیه قم و حوزه علمیه‌ نجف، انتشار مجله‌ مكتب اسلام بود؛ اگر فضای حوزه‌ علمیه قم در حدود ٧٠ سال پیش را در نظر بگیریم به اهمیت انتشار این مجله پی می‌بریم.

استاد اقتصاداسلامی دانشگاه شهید بهشتی درباره مهاجرت امام موسی صدر به لبنان، گفت: با توجه به دعوت خانواده‌ مرحوم سیدعبدالحسین شرف‌الدین و بازدیدی كه قبلا امام موسی صدر از لبنان داشتند، ضرورت هجرت به لبنان را تشخیص دادند و در آن زمان فضای لبنان را نسبت به فضای قم برای فعالیت‌های اجتماعی مناسب‌تر دانستند.

سیدكاظم صدر در ادامه به بیان ویژگی‌های كشور لبنان پرداخت و گفت: با توجه به اینكه لبنان جزئی از بلاد شام و زیر سلطه‌ حكومت اسلامی بود و بعدتر تحت سلطه‌ فرانسوی‌ها درآمد، از سال ١٣٢٤ كه استقلال پیدا كرد، لبنان یك كشور طایفه‌ای شد كه دارای ١٧ طایفه مذهبی از قبیل مسیحیت، اسلام و حتی یهودیت بود كه این طوایف هر كدام به یك مذهب و قومیت اختصاص داشتند.

وی در بیان شرایط و موقعیت حاكم بر لبنانِ آن زمان گفت: در یک سرشماری كه در آن زمان فرانسوی‌ها انجام دادند، ادعا كردند كه مارونی‌ها اكثریت جمعیت را دارند بنابراین تمام مزایا و مناصب اصلی حكومتی، از جمله ریاست جمهوری، ریاست ارتش، ریاست بانك مركزی، و ریاست گمركات و بندرها به مارونی‌ها اختصاص پیدا كرد؛ سنی ها نیز به خاطر ارتباط با سایر كشورهای عربی و هم مذهب خود در همسایگی توانستند پست نخست وزیری را احراز كنند و شیعه‌ها نیز تنها پست پارلمان لبنان را بر عهده گرفتند.

استاد اقتصاداسلامی دانشگاه شهید بهشتی در بیان نظریه‌ای كه فعالیت های امام موسی صدر در لبنان را توضیح دهد، گفت: مناسب‌ترین نظریه، تلفیقی از نظریه سرمایه‌ی اجتماعی و اقتصاد نهادی است؛ سرمایه اجتماعی بر سرمایه‌ انسانی مبتنی است و منظور از سرمایه منبعی است كه یك جریان درآمدی در طول زمان ایجاد كند.

برادرزاده امام موسی صدر در ادامه گفت: جامعه لبنان در زمان ورود امام موسی صدر جامعه‌ای فقیر و عقب افتاده بود و از آنجایی كه فقر و بیكاری ناشی از فقدان سرمایه انسانی است، ضرورت اول از دیدگاه امام موسی صدر ایجاد سرمایه‌ انسانی در لبنان بود.

سیدكاظم صدر در ادامه گفت: برای اینكه یك بازار كارآمد باشد، نخست باید حقوق و مقررات در بازار جامع باشد، دوم اینكه در بازار برای سرمایه‌گذاران امنیت برقرار شود، سوم اینكه ثروتی كه به دست می‌آید به سهولت قابل انتقال باشد؛ لذا برای رونق یك بازار زیربناهای آن باید تكمیل شوند.

وی افزود: امام موسی صدر با نهادهایی كه در لبنان ایجاد كردند و ارتباطات و تعاونی كه با سایر طوایف مذهبی و مسئولین دولتی در داخل و خارج از لبنان برقرار كردند، در جهت توسعه‌ سرمایه‌ی انسانی گام برداشتند.

استاد اقتصاداسلامی دانشگاه شهید بهشتی گفت: برخی از این نهادهای ایجاد شده محلی و برخی منطقه‌ای و برخی دیگر همگانی بودند؛ این نهادها شامل بخش‌های مختلف از قبیل نهادهای آموزشی، حمایتی، عمرانی، سازمان‌دهنده، و نهاد دفاعی بودند.

سید كاظم صدر در ارتباط با نهاد آموزش گفت: وقتی ایشان به شهر سور لبنان می‌روند با موسسه‌ای مواجه شدند كه شكوفایی و فعالیت خود را از دست داده بود، لذا تصمیم به احیا و سازمان‌دهی مجدد آن موسسه می‌گیرند.

وی در ذكر اقدامات محلی امام موسی صدر در شهر سور گفت: از جمله اقدامات محلی امام موسی صدر در شهر سور مبارزه با تكدی‌گری، تاسیس دارالایتام، تاسیس مدرسه برای دختران، تاسیس مدرسه‌ پرستاری، تاسیس كودكستان مخصوص دختران، تاسیس هنرستان و مدرسه‌ فنی‌و‌حرفه‌ای، تاسیس باشگاه تفریحی-فرهنگی برای جوانان و تاسیس مدرسه‌ای با تعلیمات و آموزه‌های حوزوی برای طلاب بود.

استاد اقتصاداسلامی دانشگاه شهیدبهشتی تاثیر سخنرانی‌های امام موسی صدر در موفقیتش را بسیار زیاد دانست و گفت: امام موسی صدر در تمام سخنرانی‌هایش فرهنگ اسلامی را معرفی می‌كرد؛ ایشان از‌ دانشمندان همه فرقه‌ها و طوایف مختلف دعوت می‌كردند و از آنها می‌خواستند تا نظریات خود را ارائه كنند؛ لذا سرمایه‌ اجتماعی نیاز به ایجاد هماهنگی، ارتباط، تعاون، و اعتماد دارد.

سید كاظم صدر در پایان گفت: امام موسی صدر در وهله‌ اول سعی كردند با استفاده از نهادهای گوناگون، سرمایه انسانی را توسعه دهند؛ هرچند ایشان در پرده‌ غیبت رفتند اما جامعه‌ شیعه در لبنان از جمله حزب‌الله نمونه و ثمره‌ این فعالیت‌ها است.