امیر زندمقدم در گفتوگو با عطنا:
مرکزی با 33 سال سابقه فعالیت/ اعضای هیئت علمی پای کار بیایند
رئیس مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامهطباطبائی با بیان اینکه در این سال پژوهشی 77 عنوان کتاب منتشر کردهایم گفت: سعی کردیم فرایند انتشار کتاب را آسانتر کنیم و از اعضای هیئت علمی به عنوان بازوهای علمی دانشگاه تقاضا میکنم پای کار بیایند و کار را به بهترین شکل انجام دهند، اگر کسی جلو نیاید ما هرچقدر تسهیلات و امکانات فراهم کنیم فایدهای ندارد، انتظاری که داریم این است که استادها اعتماد کنند و کارهایشان را به انتشارات دانشگاه بیاورند.
به گزارش عطنا، در مراسم اختتامیه هفته پژوهش معاون پژوهشی دانشگاه علامهطباطبائی گزارشی از وضعیت چاپ و انتشارات دانشگاه ارائه داد که ما برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر با امیر زندمقدم، رئیس مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامهطباطبائی به گفتوگو نشستیم و از حال و هوای مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامهطباطبائی پرسیدیم؛
آقای زندمقدم ابتدا مجموعه مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامهطباطبائی را برای مخاطبان ما معرفی کنید؟
مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامهطباطبائی از ابتدای تأسیس دانشگاه تا سال 92 در جایگاه یک گروه به اسم انتشارات، زیرمجموعه مدیریت امور پژوهشی دانشگاه اداره میشد و فعالیت میکرد، این مرکز در سال 92 از مدیریت امور پژوهشی جدا شد و از سال 92 تا 94 فعالیت میکرد اما چارت مصوب نداشت، چارت سازمانی این مرکز دیماه سال 94 در هیئت امنای دانشگاه تصویب شد و از سال 94 به بعد با داشتن چارت سازمانی مشخص و تعریف شده، فعالیت میکند.
بر اساس چارت تصویب شده مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامهطباطبائی دارای زیر مجموعههای «اداره فنی و نظارت بر چاپ»، «اداره توزیع و فروش» و «گروه برنامهریزی و انتشارات» است. وظیفه «گروه برنامهریزی و انتشارات» نظارت علمی بر محتوای آثار و نظارت بر مراحل چاپ اثر از جمله صفحهآرایی و ویراستاری است، این گروه همچنین وظیفه اخذ مجوز و فروش آثار را بر عهده دارد.
مهمترین کار مرکز چاپ و انتشارات چیست و این مرکز بیشتر در چه زمینههایی فعالیت میکند؟
کار اصلی مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامهطباطبائی تولید کتابهای درسی و کمک درسی در حوزه علوم انسانی، علوم اجتماعی و علوم پایه با توجه به وجود دانشکده علوم ریاضی و کار دیگر این مرکز تولید و نظارت بر محتوای نشریات علمی است.
مرکز چاپ و انتشارات یک بخش کتاب و یک بخش نشریههای علمی دارد. نشریههای علمی نسبت به کتابها اولویت دارند، چرا که به روزترین مسائل علمی را در مقالهها میبینیم نه در کتابها؛ این مرکز در حال حاضر 48 نشریه علمی که مصوب ارشاد هستند دارد، از این 48 نشریه، 40 نشریه فعال هستند و مجوز هشت نشریه که بیشترشان به زبان غیرفارسی هستند بهتازگی گرفته شده است.
این نشریات به چه زبانهایی منتشر میشوند و شیوه کار آنها چگونه است؟
یکی از این هشت نشریه به زبان فارسی، یکی به زبان اسپانیایی و یکی به زبان فرانسوی است و پنج نشریه دیگر به زبان انگلیسی هستند.
بیست و شش نشریه از 40 نشریه فعال مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامهطباطبائی علمی-پژوهشی دو نشریه علمی-ترویجی و 12 نشریه دیگر در حال اخذ درجه هستند. یکی از 26 نشریه علمی-پژوهشی ما به زبان انگلیسی است.
سیاستگذاری این نشریهها بر اساس شیوهنامه مصوب دانشگاه و آییننامه کمیسیون نشریات وزارت علوم توسط شورای سردبیران انجام میشود، در واقع تصمیمگیرنده اصلی در حوزه نشریات دانشگاه علامهطباطبائی سه واحد خاص یا دو واحد و یک سند است، که عبارتند از شورای سردبیران، شیوهنامه دانشگاه و آییننامه کمیسیون نشریات وزارت علوم.
ما هر تصمیمی بخواهیم بگیریم باید طبق این سه واحد بگیریم و اینها چیزی نیستند که بخواهیم از اینها تخطی کنیم.
فعالیتهای مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامهطباطبائی در بخش کتاب چگونه است؟
انتشارات دانشگاه علامهطباطبائی را که از سال63 با نام علامهطباطبائی فعالیت میکند بیشتر با کتاب میشناسند، انتشارات دانشگاه علامهطباطبائی از اسفندماه 63 که دانشگاه تصویب شد، در واقع سال 64 آرامآرام کتابهایی را تولید کرده و تا همین امروز که پنجم دیماه 96 است فعالیت این مرکز ادامه داشته است.
مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامهطباطبائی در طول این 33سال فراز و نشیبهای بسیاری در کمیت و کیفیت داشته است.
ما آرشیو کتابهایی که طی این 33 سال توسط مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامهطباطبائی منتشر شده به صورت کامل نداریم اما توانستهایم آرشیوی از 4 سال اخیر که به صورت مستقل فعالیت میکنیم تهیه کنیم.
در نشریات، شورای سردبیران وجود دارد و سردبیر با استناد به رای داورهایی که آن مقاله را داوری کردهاند تصمیم نهایی را میگیرد اما مجوز چاپ کتاب را شورای انتشارات دانشگاه صادر میکند.
هر فردی، هر عضو هیئت علمی، هرکسی در هر دانشگاهی بخواهد اثری را چاپ کند در انتهای فرایند انتشار، این شورای انتشارات دانشگاه است که باید چاپ کتاب را تایید کند؛ اعضای این شورا را نمایندههایی از هر دانشکده که در حوزه تألیف و پژوهش آدمهای برتری هستند، مؤلفین برتر دانشگاه، معاون پژوهشی دانشگاه و رئیس مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه تشکیل میدهند.
معاون پژوهشی دانشگاه در جایگاه رئیس شورا و رئیس مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه در جایگاه دبیر شورای انتشارات دانشگاه هستند.
سال 96 هنوز تمام نشده پس نمیتوانم آمار دقیق امسال را بگویم اما از اول فروردینماه امسال تا به امروز 56 عنوان کتاب توسط مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامهطباطبائی چاپ شده است؛ به صورت متوسط ما در هر سال حداقل 70 عنوان کتاب چاپ میکنیم که چاپ اول یا تجدید چاپ هستند.
اگرچه چاپخانه دانشگاه زیر نظر مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامهطباطبائی اداره میشود اما به کل دانشگاه از جمله معاونت پژوهشی، مرکز بهداشت و درمان و دیگر مراکز دانشگاه سرویس میدهد.
آقای زندممقدم لطفاً درمورد میزان کتابهای چاپ شده از ابتدای تأسیس دانشگاه علامهطباطبائی تاکنون توضیح دهید و بگویید دقیقاً چه میزان کتاب در این دانشگاه چاپ شده است؟
ما قطعاً به 400 کتاب رسیدهایم.
هفته یا بهتر است بگوییم دهه پژوهش را در آذرماه سال جاری پشت سر گذاشتیم، لطفاً درمورد فعالیتهای مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه با توجه به یکسال پژوهشی گذشته بخصوص در زمینه نشریه و کتاب توضیح دهید؟
سال پژوهشی را از آذر سال قبل تا آذر سال بعد در نظر میگیرند اما به خاطر این که ما بتوانیم زودتر آمار تولیداتمان را و کارنامه آماری هرسال را در همه قسمتهای پژوهشی جمع کنیم، از ابتدای آبانماه تا انتهای مهر سال بعد را در نظر میگیریم.
جلسه شورای انتشارات دانشگاه که مجوز نهایی در آن صادر میشود در زمانهایی برگزار میشود که کارها به یک حدی رسیده باشند. برای تشکیل جلسه در کنار به حدنصاب رسیدن کارها، شورای انتشارات دانشکدهها هم باید جمع شده باشند و نتایج را به دست ما برسانند تا ما بتوانیم جلسه را برگزار کنیم.
از اول آبان سال 94 تا سیام مهر سال 95 که یک سال پژوهشی به حساب میآید شورای انتشارات دانشگاه 6 جلسه و درسال پژوهشی بعد 7 جلسه برگزار کرده است؛ از 12 ماه سال معمولاً فروردین و مرداد که هیچ، شهریور که معمولا استادها نیستند؛ در 9 ماه 7 جلسه برگزار کردهایم.
از اول آبان سال 95 تا سیام مهر 96، یعنی در یک سال پژوهشی، 104 اثر به به شورای انتشارات دانشگاه آمده و از بین این 104 اثر، 73 اثر پذیرفته شده است، یعنی 70درصد پذیرش شده است که همه اینها کتاب تألیفی و نشریه نبوده و مجموعه مقالات را نیز شامل میشود. مجموعه مقالات یک مقدار پروسه اش ساده تر از کتاب است. چون مجموعه مقالات قبلا در همایشها داوری شده است و دیگر گیر خاصی در شورای انتشارات دانشگاه ندارد.
اگر بخواهیم جمع کار را در نظر بگیریم در سال پژوهشی اخیر، یعنی از اول آبان سال 95 تا سیام مهر 96، 77 عنوان کتاب و در سال پژوهشی گذشته 72 عنوان کتاب منتشر کردهایم که تعداد دقیق کتابهای تألیفی، تعداد چاپها و تعداد ترجمهها را خواهم گفت.
آمار مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامهطباطبائی نشان میدهد تعداد کتابهای تالیفی که برای اولین بار چاپ میشوند در حال افزایش هستند و تعداد کتابهایی که در این مرکز تجدید چاپ میشوند تقریباً ثابت و مداوم است.
در حال حاضر 59 کتاب در دست چاپ داریم که 26 عدد آن چاپ اول و تالیفی، 21 عدد آن ترجمه، دو اثر گردآوری و 10 اثر مجموعه مقاله است؛ این 59 اثر مجوز گرفته و به شورا رفتهاند.
به جز این 59 اثر تعدادی از آثار در مرحله داوری و تعدادی دیگر در مرحله اصلاح است که داور این آثار را بررسی کرده و تشخیص داده که نیاز به اصلاح دارند بنابراین این آثار را به نویسندههایشان برگرداندهایم تا اصلاح شوند و دوباره بفرستند.
استادتمامها و دانشیارها میتوانند آثارشان را مستقیم به شورای انتشارات دانشگاه بفرستند اما آثار دیگر افراد ابتدا در شورای انتشارات دانشکده داوری میشود و پس از تایید به شورای انتشارات دانشگاه میآید.
لطفا درباره نشریات مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی در سال پژوهشی هم یک گزارش بدهید.
در سال پژوهشی 1395 مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامهطباطبائی 25 نشریه علمی-پژوهشی داشت که در سال پژوهشی 1396 یک عدد به آن اضافه شد.
به سامانه نشریات دانشگاه علامهطباطبائی از مناطق مختلف ایران و جهان مقاله ارسال میشود که بیشترشان به زبان فارسی هستند. در سال پژوهشی جدید 7789 مقاله دریافت کردیم که نسبت به سال پژوهشی گذشته حدود 700 عدد بیشتر بود.
چه تعداد از 7789 مقاله دریافتی توسط سامانه نشریات دانشگاه علامهطباطبائی در شورای انتشارات دانشگاه تایید شدند؟
1415 عدد پذیرش شده و برای چاپ رفته است. البته بنا به صلاح دید دبیرها در نشریهها و شمارههای مختلف چاپ میشوند.
درصد پذیرش مقالهها در دنیا یکی از شاخصهای اصلی است. از کل مقالاتی که در سال پژوهشی گذشته به ما رسید 13درصد پذیرش شد در حالی که در سال پژوهشی قبل 15درصد مقالههای دریافتی پذیرش شد که این موضوع نشاندهنده بالا رفتن تمرکز دبیران و نظارت هیئت تحلیل نشریات بر کیفیت مقالهها است.
ما به سمت نمایه کردن نشریات میرویم، در سال پژوهشی گذشته 16 نشریه را در «دوج»، اولین پایگاه بینالمللی ثبت کردیم و 11 مورد دیگر نیز در حال بررسی است. ثبت نشریات دانشگاه علامهطباطبائی در این پایگاه بینالمللی اولین قدم ما برای ورود به ایندکسهای بینالمللی بود؛ همچنین در حال استاندارد کردن پنج نشریه دیگر برای ثبت آنها در پایگاههای معتبر بینالمللی هستیم.
از دیگر فعالیتهای این مرکز بگویید.
برای ارتقای کار مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامهطباطبائی در حال برنامهریزی برای کار با ناشرهای بینالمللی هستیم.
همچنین در حوزه زبانشناسی فعالیت داریم که در این راستا کتابهای «گام اول» و «سلام فارسی» را چاپ کردهایم و تمرکزمان بر حوزه آوانویسی و واجنویسی به صورت مجموعه است که در حال حاضر برای شش مجموعه کتاب قرارداد بستهایم و در حال فعالیت در این زمینهها هستیم و که نام اولین آن «مجموعه مطالعات ترجمه» است.
مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامهطباطبائی دقیقا با چه سازمانها و نهادهایی در حوزه چاپ کتاب فعالیت میکند؟
با یکی از اساتید شاخص به عنوان مدیر پروژه برای تالیف مجموعه شش جلدی «مطالعات ترجمه» قرارداد بستهایم؛ هر جلد از این مجموعه را یک استاد مینویسد، به عنوان مثال اولین مجموعه مطالعات ترجمه را یکی از اساتید دانشگاه فردوسی مشهد تألیف کرد.
مجموعه دوم در حوزه زبانشناسی با نام «تک نگاشتههای زبانشناسی» 10 جلدی است و مجموعه سوم «مجموعه کتب تخصصی آزفا» برای دانشجویانی است که میخواهند معلم آموزش زبان فارسی شوند.
مجموعه چهارم «مجموعه کتب آموزش زبانفارسی به غیر فارسیزبانان» است که مانند کتاب «گام اول» به صورت مشترک با نهادهایی مانند بنیاد سعدی تهیه میشود.
مجموعه پنجم «مجموعه کتب آموزش زبان فارسی» است که مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامهطباطبائی به صورت مستقل تهیه کرده است.
بنابراین همزمان یک 10 جلدی با نهادهای مختلف و یک 10 جلدی به صورت مستقل در دست تهیه داریم.
با توجه به اینکه رشته زبان روسی در دانشگاه علامهطباطبائی تازه تاسیس است «مجموعه کتب زبان و ادبیات روسی» را هم سفارش دادهایم و در حال تالیف است.
کمیتهای تخصصی از استادهای سراسر کشور تشکیل دادهایم تا کتابهای مورد نیاز را شناسایی و یا تالیف کنند.
برای تدوین مجموعه حسابداری، مجموعه حقوق، مجموعه علوم سیاسی، مجموعه مدیریت صنعتی، مجموعه آمار و مجموعه علوم ارتباطات تا قبل از سال با استادهای متخصص قرارداد میبندیم؛ این مجموعهها با شکل و قطع استاندارد دانشگاه علامهطباطبائی چاپ میشوند.
طرح کلان دیگری که داریم و منتظر تایید مالی آن هستیم، فروش کتب منتخب در سایت آمازون است چرا که مشتریهای ما در سراسر دنیا میتوانند به راحتی کتابهایی را که میخواهند سفارش دهند و دریافت کنند.
نحوه فروش کتابهای شما چگونه است و به چه صورتی آثار خود را به دست مخاطبان میرسانید؟
در پردیس مرکزی دانشگاه و پردیس دانشکده اقتصاد فروشگاه خرید حضوری داریم که توسط بخش خصوصی اداره میشوند، یک مغازه ثابت در خیابان انقلاب داشتیم که دست خودمان بود اما به علت مشکل تامین نیروی انسانی و مشکلات دیگر این مغازه را به انتشارات سیمای دانش واگذارکردیم که لوگوی ما را به شیشه زده است و همه کتابهای انتشارات دانشگاه علامهطباطبائی را بهروز از ما میگیرد و توزیع میکند.
اصلیترین هدف ما در فروش آنلاین سامانه book.ir.ac.ir است که کتابها را پس از سفارش به صورت پستی به سراسر کشور ارسال میکند. یک کانال تلگرام هم راه انداختیم و رباتی روی آن طراحی کردیم که این امکان را میدهد که از طریق کانال تلگرام وارد همین سامانه شوید. سفارش افراد اگر مشکلی پیش نیاید طی سه روز به دستشان میرسد.
شرکتهای پخش کتاب نیز از ما کتاب میبرند و در سراسر کشور توزیع میکنند. ما چهار شرکت پخش اصلی داریم که معمولا هرکدام از اینها حداقل ماهانه 10 میلیون از ما خرید دارند، بخصوص وقت امتحانات و اول ترم که میشود سفارشها افزایش پیدا میکنند.
آقای علومییزدی، معاون پژوهشی دانشگاه علامهطباطبائی در اختتامیه هفته پژوهش در زمینه کتابهای برند تأکید کردند و گفتند، دانشگاه باید به این سمت حرکت کند. منظور ایشان از اینگونه کتابها چه بود و مرکز چاپ و انتشارات چه فعالیتهایی در این زمینه انجام داده است؟
یعنی استادهای برند هر رشته به عنوان مدیر پروژه انتخاب میشوند و مولف زیرنظر آن استاد کتابی را تألیف میکند که کتاب «مطالعات ترجمه»، «تکنگاشتههای زبان فارسی»، «مجموعه کتابهای آزفا» و چهار عدد دیگر از جمله این موارد هستند.
به نظر شما وضعیت کتابها و مقالههای دانشگاه علامهطباطبائی در سطح بینالمللی چطور است؟
ما با ایدهآلها خیلی فاصله داریم یک سری زیرساختها و یک سری امکانات نیاز داریم که به آن چیزی که مطلوب است برسیم اما بر اساس برنامهریزیهایی که کردهایم خوب جلو رفتهایم و فکر میکنم حداقل تا سه چهار سال آینده شاید خیلی از برنامههای ما به طور کامل انجام شده باشد. در حال حاضر داریم آرامآرام به هدف برنامه دو سال قبل خود میرسیم.
بخشهای مختلف دانشگاه و استادها در چه زمینههایی میتوانند به پیشرفت مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه کمک کنند؟
من فکر میکنم در این دو سه سال گذشته اعتمادسازی خوبی شده است اما به سطح ایدهآل نرسیده است. از اعضای هیئت علمی به عنوان بازوهای علمی دانشگاه تقاضا میکنم تا وسط کار بیایند و کار را به بهترین شکل انجام دهند، اگر کسی جلو نیاید ما هرچقدر تسهیلات و امکانات فراهم کنیم فایدهای ندارد. سعی کردیم فرایند را کمی کوتاه و آسان کنیم و انتظاری که داریم این است که اعتماد کنند و کارهایشان را به انتشارات دانشگاه بیاورند.
نسبت به ناشرین معتبر خصوصی و دولتی ما در فرایندهای خیلی کوتاه تری جواب میگیریم. بله یک انتشاراتهایی هستند که شاید یک هفتهای کتاب چاپ کنند اما شما در مقایسه با انتشارات فلان که خیلی هم معتبر است حالا چه خصوصی، چه دولتی فرایند ما خیلی جلوتر است.
انتظاری که دارم این است که اعضای هیئت علمی جلو بیایند و هرکاری که فکر میکنند ارزش دارد ارائه کنند. کار علمی ممکن است پذیرفته شود و ممکن است پذیرفته نشود، ممکن است یک داور رد کند، در هر صورت باید فرآیند را گذراند.
نمیگویم شرایط ما خیلی ایدهآل است و ما به بهترین شکل کار را انجام میدهیم اما برای اینکه بتوانیم جذب بیشتری داشته باشیم سعی کردیم فرآیند داوری را بازنگری کنیم، کیفیت کار را بالا ببریم و در زمان کمتری کار را انجام دهیم.
شرایط برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی چگونه است و شما چه برنامه خاصی برای آنها دارید؟
دانشجویان الان این امکان را دارند که با اساتیدشان کتابهایی را که به صورت تألیف و گردآوری تدوین کنند و از طریق اساتید در انتشارات دانشگاه چاپ کنند. حالا نمیگویم ترجمه چون ترجمه یک ذره حساسیت دارد و طبق آییننامههای ما یک مقدار محدودیت وجود دارد اما گردآوری و تألیف خیلی از کارها ممکن است.
نمونه کار مشترک دانشجوها و استادها در این مرکز وجود دارد و با مشارکت معاونت فرهنگی در حال طراحی کارویژه برای دانشجویان همراه با تسهیلات هستیم.
شما چقدر روی رعایت فرایند فنی تدوین کتابها و کیفیت علمی آنها دقت میکنید، شورای انتشارات دانشگاه چقدر تخصصی عمل میکند؟
فرایند ما به این صورت هست که اولین بار که یک کتاب میرسد به شورا، اول بررسی میشود که استانداردهای لازم را دارد یا ندارد، اصلاً متن پیش رو کتاب محسوب میشود یا خیر، اگر نباشد همانجا برگردانده میشود. اگر استانداردهای لازم را داشت تازه تعیین داور میشود. تعیین داور از طریق افرادی که متخصص آن حوزه خاص هستند. ترجیحاً از صاحبنظران خارج از دانشگاه استفاده میکنیم، بعد که ارسال شد و جواب داوریها آمد، جواب آن داوریها در شورای انتشارات دانشگاه بررسی میشود که آیا این داور اصلاً درست داوری کرده یا نکرده، وقتی که اینها احراز شد تازه از دانشکده برای ما نامه میآید و ما دوباره همین فرایند را اینجا انجام میدهیم.
در کنار نظر داوران هر یک از اعضای شورا که افراد متخصصی هستند، سالها کتاب نوشتهاند و برنده جایزه کتاب سال شدهاند یک بخش کتاب را بررسی میکند، این بررسیها شامل بررسی زمان منابع کتاب، بررسی فرمت کتاب، تطبیق کتاب، بررسی مفهومی کتاب و دیگر موضوعها میشود.
در کنار این بررسیها، استعلامی از کتابخانهی ملی، از نرم افزار همانندجو و از کتابخانه خودمان میگیریم و بررسی میکنیم که در حوزهای که کتاب پیش روی ما نوشته شده است، چند کتاب در بازار وجود دارد و چه کسانی در این حوزه کار کردهاند.
نظر شما :