هادی خانیکی در اولین نشست از مجموعه نشستهای «گروه مطالعات ارتباطات و فضای مجازی» مطرح کرد
تمرکزگرایی قدرت سیاسی مقابل «آموزش حرفهای روزنامهنگاری» ایستاده
استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی آموزش حرفهای را گامی مهم در جهت برطرف کردن شکاف ارتباطاتی دانست و گفت: تمرکزگرایی قدرت سیاسی، ضعف جامعه مدنی و گسست بین آموزش متوسطه و عالی عوامل ضعف «روزنامهنگاری» در کشور هستند.
به گزارش عطنا، اولین نشست از مجموعه نشستهای «گروه مطالعات ارتباطات و فضای مجازی» به همت مؤسسۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با همکاری «انجمنایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات» یکشنبه، ۹ آذرماه به صورت برخط برگزار شد.
دراین نشست دکتر هادی خانیکی، استاد و مدیرگروه ارتباطات دانشگاه علامهطباطبایی دربارۀ «وضعیت علوم ارتباطات درایران» به بیان دیدگاههای خود پرداخت که در ادامه مهمترین نکات مطرح شده در این نشست را میخوانیم؛
«هر چقدر منظومه ارتباطات تکمیل شود، میتواند عیبونقص حوزههای دیگر را هم بپوشاند. مقالۀ «سیر تحول روزنامهنگاری درایران» از دکتر معتمدنژاد و مقالههای «روزنامهنگاری به مثابه دانش و فن»، «بازخوانی ارتباطات درایران» و «شکافهای آموزش علمی و روزنامهنگاری تجربی درایران» نوشتۀ بنده نیز در زمینۀ تکمیلتر کردن ارتباطات کمککننده هستند.
ازآغاز فعالیت طرح آموزش روزنامهنگاری تا حال حاضر ۸۰ سال میگذرد. تحقیقاتی توسط دکتر مهدی محسنیانراد در سال ۱۳۷۲ انجام شده که نشان میدهد روزنامهنگاری فاقد آموزش لازم بوده است. آموزش حرفهای و تخصصی ارتباطات در ایران خیلی دیرتر ازکشورهای پیشرفته غربی و حتی در قیاس با کشورهای منطقه است.
در ایران آموزش روزنامهنگاری به صورت پراکنده است و میتواند به چهار مرحله کلاس درس روزنامهنگاری در موسسه و کلاس آزاد منتهی شود اما در دانشگاه علامهطباطبایی و دیگر دانشگاهها نیز به صورت دانشگاهی تدریس میشود.
چهرۀ شاخص علوم ارتباطات در دهه۵۰ شمسی، دکتر معتمدنژاد در دانشکده علوم ارتباطات است، وی مسئله ارتباط را درضعف آموزش میدید و تمرکز بر آموزشهای ارتباطات در ایران داشت، تاکید او به نوعی وفاداری به آموزش کلاسیک با تمرکز بر وسایل ارتباطات جمعی بود.
چهره بعدی دکتر مجید تهرانیان است که تمرکز پژوهشی به «آموزش ارتباطات» داشت و با تأسیس «پژوهشکدۀ علوم ارتباطات و توسعه ملی ایران» در دهه ۵۰ پژوهشهایی عمیق و کاربردی انجام داد.
در دفترچه کنکور بهجز دانشگاههای آزاد، ۱۰ رشته دانشگاه در دوره کارشناسی در کشور ما وجود دارد.
بیشترین گسترش در دوره کارشناسی ارشد است که بدون آزاد و علمی-کاربردی ۴۶ دانشگاه این دوره را برگزار میکنند. در مقطع دکتری ۶ رشته دانشگاه عمدتا تهران و قم هستند.
سال 1394 دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی از دانشکده علوم اجتماعی مستقل شد. ما در سال 13۹۸ هشت نفر دانشآموختۀ دکتری داشتیم، ۱۰۷ نفر کارشناسی ارشد و ۱۴۰نفر کارشناسی.
شکاف و گسستهایی در ارتباطات وجود دارد که باید با دنبال کردن آموزش حرفهای برطرف شود. بیشترین گسست در بخش آموزش روزنامهنگاری است.
در ایران این شکاف و گسستها بسیار است؛ کارشناسان و مدیران ارتباطی درکجا آموزش میبینند؟
ازسال ۱۳۱۹شکافهایی وجود داشته است و پژوهشهایی هم انجام شده اما این مسئله مقصرش تنها دانشگاهها نیستند. عوامل برون سازمانی مثل تمرکزگرایی قدرت سیاسی و ضعف جامعه مدنی نیز تاثیرگذار هستند و شکاف بین آموزش متوسطه و عالی و حوزه سیاست گذاری. شکافها به سطح آموزش متوقف نشده و به فعالیت در نهادهای واسطه هم اختصاص دارد.
ما باید ارتباطات را بهخاطر شرایطی که به آن قالب است در معرض تغییر قرار دهیم، وقتی به کرونا توجه کنیم میبینیم که ارتباطات چقدر مهم شده است. بعد از کرونا، شهروندان در خانه ماندند و فرهنگ و دانش نقش ارتباطی گرفتند؛ آموزش مجازی، فرهنگ و هنر جدید، اقتصاد جدید، اقتصاد دیجیتال از این قبیل است با اینکه قبل از کرونا هم مسئله جهانیشدن باعث تغییراتی شد. در دوران کرونا، رشتهها، درسها، دانشگاهها، جامعه و فرهنگ در معرض تغییراتی هستند که این در حوزۀ ارتباطات است.
حوزه واقعیت مجازی، هوش مصنوعی، کلاندادهها، پلتفرمها و حد تعیینکنندگی دادهها از جمله موضوعاتی هستند که باید مورد توجه قرارگیرد. در شرایط امروز ایران تاکید من به برجسته کردن ارتباطات سلامت است که به دلیل شیوع کرونا و ابعاد مختلف آن باید مورد توجه قرار گیرد.
ما در شرف تاسیس رشته ارتباطات سلامت با همکاری دانشگاه شهید بهشتی هستیم و امیدواریم تا سال آینده بتوانیم دانشجو بگیریم.
درباره موضوعات و حوزه تعلیمی و مطالعاتی باید پژوهشهایی انجام شود. در دوره شتاب در حوزه اجتماعی هستیم، آموزش ارتباطات یک حوزه تکساحتی نیست و چند وجهی است و یک وجه پژوهش و یک وجه مسئلهمحور شدن و درگیر شدن با فهم مسائل اجتماعی و درگیر شدن با مسائل نوین اجتماعی است.
در حوزه ارتباطات با توجه به توسعه جهان و اینترنت ما نیاز به مطالعات جدی و سازمانمند داریم. باید پروژههای پژوهشی مشترک انجام گیرد چراکه جامعه ارتباطی با کندی در حال تغییر است. ما نیاز به بازنگری در برنامههای درسی و تحولاتی در حوزه مطبوعاتی داریم. باید آموزشهای مجازی و غیرمجازی تلفیق و حوزههای نظری کاربردی به هم نزدیک شود».
خبرنگار: مرضیه هاشمی
به گزارش عطنا، اولین نشست از مجموعه نشستهای «گروه مطالعات ارتباطات و فضای مجازی» به همت مؤسسۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با همکاری «انجمنایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات» یکشنبه، ۹ آذرماه به صورت برخط برگزار شد.
دراین نشست دکتر هادی خانیکی، استاد و مدیرگروه ارتباطات دانشگاه علامهطباطبایی دربارۀ «وضعیت علوم ارتباطات درایران» به بیان دیدگاههای خود پرداخت که در ادامه مهمترین نکات مطرح شده در این نشست را میخوانیم؛
«هر چقدر منظومه ارتباطات تکمیل شود، میتواند عیبونقص حوزههای دیگر را هم بپوشاند. مقالۀ «سیر تحول روزنامهنگاری درایران» از دکتر معتمدنژاد و مقالههای «روزنامهنگاری به مثابه دانش و فن»، «بازخوانی ارتباطات درایران» و «شکافهای آموزش علمی و روزنامهنگاری تجربی درایران» نوشتۀ بنده نیز در زمینۀ تکمیلتر کردن ارتباطات کمککننده هستند.
ازآغاز فعالیت طرح آموزش روزنامهنگاری تا حال حاضر ۸۰ سال میگذرد. تحقیقاتی توسط دکتر مهدی محسنیانراد در سال ۱۳۷۲ انجام شده که نشان میدهد روزنامهنگاری فاقد آموزش لازم بوده است. آموزش حرفهای و تخصصی ارتباطات در ایران خیلی دیرتر ازکشورهای پیشرفته غربی و حتی در قیاس با کشورهای منطقه است.
در ایران آموزش روزنامهنگاری به صورت پراکنده است و میتواند به چهار مرحله کلاس درس روزنامهنگاری در موسسه و کلاس آزاد منتهی شود اما در دانشگاه علامهطباطبایی و دیگر دانشگاهها نیز به صورت دانشگاهی تدریس میشود.
آموزش ارتباطات در ایران کی شکل گرفت؟
چهرۀ شاخص علوم ارتباطات در دهه۵۰ شمسی، دکتر معتمدنژاد در دانشکده علوم ارتباطات است، وی مسئله ارتباط را درضعف آموزش میدید و تمرکز بر آموزشهای ارتباطات در ایران داشت، تاکید او به نوعی وفاداری به آموزش کلاسیک با تمرکز بر وسایل ارتباطات جمعی بود.
چهره بعدی دکتر مجید تهرانیان است که تمرکز پژوهشی به «آموزش ارتباطات» داشت و با تأسیس «پژوهشکدۀ علوم ارتباطات و توسعه ملی ایران» در دهه ۵۰ پژوهشهایی عمیق و کاربردی انجام داد.
آمار دانشگاههایی که رشته ارتباطات دارند
در دفترچه کنکور بهجز دانشگاههای آزاد، ۱۰ رشته دانشگاه در دوره کارشناسی در کشور ما وجود دارد.
بیشترین گسترش در دوره کارشناسی ارشد است که بدون آزاد و علمی-کاربردی ۴۶ دانشگاه این دوره را برگزار میکنند. در مقطع دکتری ۶ رشته دانشگاه عمدتا تهران و قم هستند.
وضعیت ارتباطات دانشکده علامه طباطبايی
سال 1394 دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی از دانشکده علوم اجتماعی مستقل شد. ما در سال 13۹۸ هشت نفر دانشآموختۀ دکتری داشتیم، ۱۰۷ نفر کارشناسی ارشد و ۱۴۰نفر کارشناسی.
شکاف وگسستهای ارتباطات
شکاف و گسستهایی در ارتباطات وجود دارد که باید با دنبال کردن آموزش حرفهای برطرف شود. بیشترین گسست در بخش آموزش روزنامهنگاری است.
در ایران این شکاف و گسستها بسیار است؛ کارشناسان و مدیران ارتباطی درکجا آموزش میبینند؟
ازسال ۱۳۱۹شکافهایی وجود داشته است و پژوهشهایی هم انجام شده اما این مسئله مقصرش تنها دانشگاهها نیستند. عوامل برون سازمانی مثل تمرکزگرایی قدرت سیاسی و ضعف جامعه مدنی نیز تاثیرگذار هستند و شکاف بین آموزش متوسطه و عالی و حوزه سیاست گذاری. شکافها به سطح آموزش متوقف نشده و به فعالیت در نهادهای واسطه هم اختصاص دارد.
کرونا و اهمیت یافتن ارتباطات
ما باید ارتباطات را بهخاطر شرایطی که به آن قالب است در معرض تغییر قرار دهیم، وقتی به کرونا توجه کنیم میبینیم که ارتباطات چقدر مهم شده است. بعد از کرونا، شهروندان در خانه ماندند و فرهنگ و دانش نقش ارتباطی گرفتند؛ آموزش مجازی، فرهنگ و هنر جدید، اقتصاد جدید، اقتصاد دیجیتال از این قبیل است با اینکه قبل از کرونا هم مسئله جهانیشدن باعث تغییراتی شد. در دوران کرونا، رشتهها، درسها، دانشگاهها، جامعه و فرهنگ در معرض تغییراتی هستند که این در حوزۀ ارتباطات است.
حوزه واقعیت مجازی، هوش مصنوعی، کلاندادهها، پلتفرمها و حد تعیینکنندگی دادهها از جمله موضوعاتی هستند که باید مورد توجه قرارگیرد. در شرایط امروز ایران تاکید من به برجسته کردن ارتباطات سلامت است که به دلیل شیوع کرونا و ابعاد مختلف آن باید مورد توجه قرار گیرد.
ما در شرف تاسیس رشته ارتباطات سلامت با همکاری دانشگاه شهید بهشتی هستیم و امیدواریم تا سال آینده بتوانیم دانشجو بگیریم.
درباره موضوعات و حوزه تعلیمی و مطالعاتی باید پژوهشهایی انجام شود. در دوره شتاب در حوزه اجتماعی هستیم، آموزش ارتباطات یک حوزه تکساحتی نیست و چند وجهی است و یک وجه پژوهش و یک وجه مسئلهمحور شدن و درگیر شدن با فهم مسائل اجتماعی و درگیر شدن با مسائل نوین اجتماعی است.
پیوستگی بین دانشگاه و نهادهای اجرایی کم شده
در حوزه ارتباطات با توجه به توسعه جهان و اینترنت ما نیاز به مطالعات جدی و سازمانمند داریم. باید پروژههای پژوهشی مشترک انجام گیرد چراکه جامعه ارتباطی با کندی در حال تغییر است. ما نیاز به بازنگری در برنامههای درسی و تحولاتی در حوزه مطبوعاتی داریم. باید آموزشهای مجازی و غیرمجازی تلفیق و حوزههای نظری کاربردی به هم نزدیک شود».
خبرنگار: مرضیه هاشمی
نظر شما :