تولید، موتور اصلی رشد بازار سرمایه و سرمایه‌گذاری است

عطنا، تیمور محمدی، رئیس پژوهشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی در نشست تحلیلی «راهکار‌های بازسازی اعتماد در بازار سرمایه و حمایت از کسب‌وکار‌ها در شرایط نااطمینانی» که با همکاری پژوهشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی و هیئت اندیشه‌ورز بانک مرکزی در سالن شورای حوزه ریاست این دانشگاه برگزار شد، به تحلیل وضعیت سرمایه‌گذاری در ایران و تأثیر عوامل مختلف بر آن پرداخت.

وی در ابتدا به نتایج تحقیقات خود را درباره واکنش سرمایه‌گذاری بخش خصوصی نسبت به مخارج دولت و نرخ بهره در بازار سرمایه ایران اشاره کرد و گفت: بر اساس مدل‌های مختلف، هیچ رابطه معنی‌داری بین مخارج دولت و خروج سرمایه‌گذاری بخش خصوصی پیدا نکرده است و این نشان می‌دهد که برون‌ریزی سرمایه‌گذاری از طریق مخارج دولت انجام نمی‌شود. همچنین، واکنش بازار سرمایه نسبت به نرخ بهره و نرخ سود حقیقی (نرخ سود اسمی منفی تورم) منفی و معنی‌دار است، اما نسبت به نرخ سود اسمی یا تورم به تنهایی واکنش قابل توجهی نشان نمی‌دهد.

محمدی تأکید کرد: مخارج دولت در خروج سرمایه‌گذاری فیزیکی نقش چندانی ندارد، در حالی که تولید و نرخ سود موثر نقش مهم‌تری در توضیح آن ایفا می‌کنند. او نمونه‌هایی از رابطه میان تولید، مخارج دولت و سرمایه‌گذاری فیزیکی ارائه و نشان داد که افزایش مخارج دولت در سال‌های اخیر، تأثیر چندانی بر سرمایه‌گذاری فیزیکی نداشته است، اما تولید و نرخ سود حقیقی تأثیر بیشتری دارند.

در ادامه، وی به واکنش‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت بازار سرمایه نسبت به شوک‌های مختلف مانند نرخ سود، تحریم‌ها و اندازه بازار سرمایه اشاره و اظهار کرد: نتایج نشان می‌دهد که نرخ سود حقیقی تأثیر منفی و قابل‌توجهی بر اندازه بازار دارد و تحریم‌ها اثر سریع و منفی بر بازار سهام دارند، در حالی که اثرات نهاد‌های نهادی مانند ثبات قوانین و تصمیم‌گیری‌ها کمتر است.

رئیس پژوهشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی همچنین به نقش مهم بازار سرمایه در اقتصاد پرداخت و گفت: تغییرات در اندازه بازار سرمایه عمدتاً ناشی از تولید است و واکنش آن نسبت به عوامل مختلف، به‌ویژه نرخ سود و تحریم‌ها، قابل‌توجه است.

وی بر اهمیت شفافیت اطلاعات، ثبات قوانین و اصلاحات نهادی تأکید کرد و گفت: این عوامل محرک اصلی تولید و سرمایه‌گذاری هستند.

محمدی در بخش دیگری به مشکلات ساختاری در اقتصاد ایران مانند یارانه‌ها، کسری بودجه و مداخلات دولت در قیمت‌ها اشاره کرد و افزود: این مشکلات باعث کاهش بهره‌وری، ناکارآمدی در تولید و اختلال در بازار‌های کالا و خدمات شده است. این وضعیت منجر به قیمت‌گذاری نادرست، بهره‌وری پایین و کاهش انگیزه برای سرمایه‌گذاری می‌شود.

وی همچنین به تأثیر تحریم‌ها و نوسانات ارزی بر تولید و بازار سرمایه اشاره پرداخت و اظهار کرد: اختلالات قیمتی و ناکارایی‌های ساختاری، مانع از رشد بلندمدت بازار سرمایه می‌شوند.

رئیس پژوهشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی با تاکید بر اهمیت اعتمادسازی، شفافیت و اصلاح سیاست‌های پولی و مالی، گفت: باید این کار‌ها را انجام داد تا بتوان پتانسیل‌های تولید و سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران را فعال و از این طریق بازار سرمایه را تقویت کرد.

محمدی اثرات هیجانی و سیاست‌های ناپایدار در سال‌های گذشته را یادآور شد و افزود: این عوامل منجر به کاهش اعتماد و نوسانات بازار شده است. در مجموع عوامل ساختاری و سیاستی نقش کلیدی در توسعه بازار سرمایه و اقتصاد کشور دارند و اصلاح این عوامل نیازمند برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری دقیق است.