ورود آسان به بازار تولید محتوا با رسانه‌های اجتماعی/ پایان تسلط روایت‌های شهری بر روستا با همه گیری اینستاگرام

عطنا - همیشه قرار نیست روستائیان سوژه روایت باشند، رسانه های اجتماعی فرصت روایت گری را به ساکنان مناطق دور از مرکز داده است.

همیشه این دوربین مرکز بود که به سمت روستاها می رفت و زندگی روستانشین ها را مورد روایت قرار می داد، در مهمترین آثار سینمایی قبل از انقلاب که صمد به مدرسه می رود، بلوچ، سفر سنگ و پس از انقلاب آفتاب نشین ها و دادشاه از زمره آثاری بودند که به روایت زندگی روستانشین ها می پرداختند، وجوه تمایز زندگی روستایی و شهری در آثار صمد بیش از هر مضمون دیگر دستمایه طنز قرار گرفته است، اما با ورود رسانه های اجتماعی زمینه ای برای شکل گیری روایت های معکوس و تغییر راوی پدید آمده است. اکنون روستا جایی نیست که فقط شهر نیست، بلکه روستا فضایی است با ظرفیت های روایی گوناگون. جهت بررسی این موضوع هیئت تحریریه عطنا به سمت گفتگو با دکتر مهدی جلیلی ... رفت و آنچه می خوانید مشروح این گفتگو است.

به گزارش عطنا، مهدی جلیلی با اشاره به تغییر الگوی روایت گری از رسانه های جریان اصلی به رسانه های اجتماعی بیان داشت: انسان ها روایت کردن، قصه گفتن و قصه شنیدن را دوست دارند، همین طور قهرمان های قصه ها را دوست دارند، شما اگر به کهن الگوهای تمامی ملل نگاه کنید، در این کهن الگوهای روایت گری، همیشه این قهرمان ها، یک تمایز اساسی با مردم عادی دارند، رسانه های اجتماعی و نوآوری کاربران زمینه ای را برای روایت گری مردم عادی فراهم کرده است.

او ادامه داد: پیش از این قصه ها و روایت ها را آدم های ویژه نظیر حکما، ادبا و شاعران بزرگ خلق می کردند،‌ اما با پیدایش رسانه های اجتماعی مردم عادی نیز فرصت روایت کردن یافتند، یعنی امکان ساختن قهرمان را پیدا کردند، حالا مردم عادی قهرمان قصه های خودشان هستند، ما نه تنها در جوامع شهری بلکه در جوامع روستایی فناوری در اختیار مردم قرار گرفته است.

جلیلی یادآور شد:‌ من اینستاگرام را تنها بستر گفتگو نمی بینم، من شبکه های اجتماعی و رسانه های اجتماعی را یکپارچه می بینم، در این بستر یکپارچه آدم ها این امکان را پیدا کرده اند که قصه ها و روایت خودشان را داشته باشند، برای مثال پیش از پیدایش رسانه های اجتماعی از یک دامدار در یک روستا هیچ گونه شرح روایتی از ارتباط خودش با احشام و دامش در دسترس نبود، اما اکنون این فرصت را پیدا کرده است که از اتفاقاتی که برای دامش می افتد قصه ای را روایت کند، و از مخاطبان بازخورد بگیرد. الان دامداران ما در دور افتاده ترین نقاط ایران چه در جنوب سیستان و بلوچستان چه در ییلاقات تالش از کیفیت زندگی خودشان روایت های گوناگونی را برای افرادی که فرسخ ها از زندگی و فرهنگ آنها فاصله دارند ارائه بدهند.

وی با اشاره به کم رنگ شدن دوگانه شهری و روستایی خاطر نشان کرد: چرا و چه تغییری ممکن است به وجود بیاورد، پیش این دوگانه ی شهری و روستایی را تغییر می دهد و کم رنگ می کند، روستایی ها در باور عامه فردی با اعتماد به نفس پائین تر بودند، الان یه بانوی کشاورز، یک دامدار و یک جوان که در روستا زندگی می کند، امکان بیان روایتی را دارد که یک شهر نشین در آرزوی داشتن آنهاست. در مجموع رسانه های اجتماعی امکان ورود به بازار تولید محتوا را فراهم کرده است، پیش از این اصلا امکان ورود به بازار تولید محتوا دور از مرکز وجود نداشت.

جلیلی در خاتمه اظهار داشت: پیش از عصر وبلاگ زمانی که دانشجوی روزنامه نگاری بودم تمام آرزوی من این بود که در روزنامه یک ستون داشته باشم و در آن ستون مطلب بنویسم، اصلا به غیر رسانه های سنتی فرصتی برای عرضه ی خود به مخاطب وجود نداشت، اما اکنون فضا به قدری ساده شده است که به یک نوجوان ساده روستایی این امکان را می دهد که فیلم آواز خواندش را در اینستاگرام بگذارد و چندین هزار لایک بگیرد و صفحه ی شخصی اش سرمایه کاربری قابل ملاحظه ای را کسب بکند و بتواند این سرمایه کاربری را به سرمایه اقتصادی تبدیل کند. رسانه های اجتماعی در بعد اجتماعی زمینه ی جهانی فکر کردن را فراهم کرده اند، من خیلی به اینستاگرامرهای روستا نشین بدبین نیستم، اتفاقا روستاهایی بیش از هر زمان دیگری می توانند روستا را ببینند و جهانی فکر بکنند و افق دیدشان وسیع تر بشود.

تهیه و تنظیم: محمد پویا قاسمی