(تصاویر) کودتا علیه دولت مصدق

به گزارش عطنا به نقل از  مجله تاریخ فرادید، در 28 مرداد سال 1332 "کیم روزولت" مامور مخفی اداره اطلاعات امریکا سیا نقشه کودتایی که با همکاری اداره اطلاعات مخفی انگلیس و جمعی از افسران مخالف دولت و عوامل محمدرضا پهلوی طرح ریزی کرده بود را به اجرا در آورد و دولت مصدق که برای ملی کردن صنعت نفت حاضر به سازش با انگلیس نشده بود را از قدرت ساقط کرد.

در این تاریخ مصدق که به دنبال تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت، بیش از دو سال پیش به نخست وزیری رسیده بود در مذاکرات پی در پی با دولت بریتانیا حاضر به سازش نشد و حتی شکایت انگلیس به دیوان لاهه و شورای امنیت سازمان ملل متحد را نیز بی نتیجه گذاشت؛ پس از آن دولت انگلیس چاره را در برکناری نخست وزیر از سمت خود دید.

گرچه مصدق تا مدتی توانست در مقابل فشارهای عوامل داخلی و خارجی مقاومت کند اما انجام رفراندوم برای انحلال مجلس و تلاش برای تضعیف شاه باعث شد مخالفان داخلی و خارجی او برای برداشتنش متحد شوند.

در 25 مرداد و سه روز قبل از کودتا شاه در فرمانی که ارتشبد زاهدی را به عنوان نخست وزیر معرفی می کرد اولین گام عملی برای عزل مصدق و کودتا را برداشت. مصدق پس از دیدن دستخط شاه آن را نپذیرفت؛ شاه در این زمان از کشور فرار کرد و منتظر به نتیجه رسیدن کودتا شد.

سه روز پس از گام اول مرحله دوم عملیات آغاز شد و کیم روزولت فرمانده عملیات در صبح این روز با دادن پول به ارتشیان، ولگردان و اوباش تهران آنها را علیه دولت به خیابان ها کشاند.

مرحله نهایی عملیات با انتقال ارتشیان وفادار به شاه توسط تانک ها و ماشین های مستشاران امریکایی به درب خانه مصدق و تصرف آن انجام شد؛ مصدق ساعاتی بعد بدون مقاومت تسلیم شد و ارتشبد زاهدی قدرت را در دست گرفت. گزارش زیر که یکی از مهمترین وقایع تاریخ معاصر ایران را به تصویر می کشد در برگیرنده تصاویری از به قدرت رسیدن مصدق تا تنش‌های داخلی منجر به کودتای 28 مرداد است.

تظاهرات کارگران شرکت نفت ایران و انگلیس در اعتراض به پایین بودن دستمزد علیه دولت بریتانیا. تاریخ نامعلوم

تظاهرات کارگران شرکت نفت ایران و انگلیس در اعتراض به پایین بودن دستمزد علیه دولت بریتانیا. تاریخ نامعلوم

سخنرانی مصدق در مقابل مجلس شورای ملی درباره لزوم ملی شدن صنعت نفت. شهریور سال 1330

تظاهرات حامیان دکتر مصدق در برابر مجلس شورای ملی پس از اعلام شکایت دولت بریتانیا از ایران. مهر 1330

تظاهرات حامیان دکتر مصدق در خیابان های تهران. 30 تیر 1331

طرفداران دکتر مصدق پس از به خشونت کشیده شدن تظاهرات در حمایت از وی. 30 تیر 1331

حامیان دکتر مصدق تصویر بزرگ او را در تجمع مقابل مجلس بالا می برند. اسفند 1331

تجمع حامیان دکتر مصدق پس از قیام 30 تیر و بازگشت وی به قدرت. اسفند 1331

گفتگوی مصدق با "آریل هریمن" فرستاده ویژه ترومن رئیس جمهور امریکا برای میانجی گری در قضیه ملی شدن نفت. 24 تیرماه 1330

مصدق، هریمن و مترجم او در مذاکرات بی نتیجه برای میانجی گری در اختلاف مصدق و دولت انگلیس در قضیه ملی شدن نفت. 24 تیرماه 1330

تظاهرات هواردان شاه و مخالف مصدق در خیابان های تهران. اسفند 1331

تجمع هوادارن شاه و مخالفان مصدق در مقابل مجلس شورای ملی. اسفند 1331

تجمع هوادارن ملی شدن صنعت نفت در تهران. تاریخ نامعلوم

اوباش تهران به سرکردگی شعبان جعفری در مقابل خانه دکتر مصدق. 28 مرداد 1332

شعبان جعفری و دار و دسته او در خیابان‌های تهران. 28 مرداد 1332

عکسی که گفته می شود از لحظه ورود نیروهای مسلح ارتش به خانه دکتر مصدق گرفته شده است. 28 مرداد 1332

منزل دکتر مصدق پس از یورش ارتش تحت امر زاهدی. 28 مرداد سال 1332

آتش زدن کیوسک روزنامه فروشی در خیابان‌های تهران به دست هوادارن شاه. 28 مرداد 1332

پاک کردن دیوارها از شعارهای ضد شاه و امریکا به دستور زاهدی؛ در این عکس مرد شعار "یانکی به خانه برگرد" را پاک می کند. 1 شهریور 1332

حمله چماق داران به حامیان نخست وزیر در روز کودتا. 28 مرداد 1332

تانک های ارتش پس از کودتا در خیابان های تهران. 28 مرداد 1332

هواداران شاه سوار بر تانک ارتش در خیابان های تهران. 28 مرداد 1332

تانک ارتش در خیابان های تهران. 28 مرداد 1332

تانک های ارتش در خیابان های تهران در انتظار ورود شاه. 1شهریور 1332

استقرار صفی از تانک های ارتش پیش از ورود شاه به ایران. 1 شهریور 1332

ساعات اولیه پس از انجام کودتا؛ زاهدی در دفتر شهربانی تلگراف موفقیت عملیات را برای شاه می نویسد. 28 مرداد 1332

فرمان شاه مبنی بر انتصاب فضل‌اله زاهدی به مقام نخست وزیری (دستور شاه برای کودتا)

ساعات اولیه پس از انجام کودتا؛ زاهدی در دفتر شهربانی تلگراف موفقیت عملیات را برای شاه می نویسد. 28 مرداد 1332

محمدرضا پهلوی در لحظه دریافت خبر موفقیت زاهدی در رم؛ شاه در جریان عملیات ابتدا به کلاردشت و رامسر و سپس با هواپیما به بغداد و رم پرواز کرد. 28 مرداد 1332

محمدرضا پهلوی و ثریا در فرودگاه رم در حال بازگشت به ایران. 1 شهریور 1332

کیم روزولت فرمانده عملیات آژاکس. تاریخ عکس نامعلوم

استقبال از محمدرضا پهلوی در فرودگاه تهران. 1 شهریور 1332

استقبال از محمدرضا پهلوی در فرودگاه تهران؛ او با یک فروند هواپیمای هلندی از رم به تهران بازگشت. 1 شهریور 1332

بازگشت محمدرضا پهلوی به تهران. 1 شهریور 1332

محمدرضاپهلوی پیش از بازگشت به ایران. مرداد 1332

استقبال افسران ارتش از شاه پس از بازگشت به ایران. 1شهریور 1332

استقبال از شاه پس از بازگشت به ایران. 1 شهریور 1332

ژنرال "مک کلور" (سمت چپ) مستشار نظامی امریکا در هیات استقبال از محمدرضاشاه در فرودگاه. 1 شهریور 1332

قربانی کردن گاو در جریان استقبال از محمدرضاشاه پس از بازگشت به ایران. 1شهریور 1332

مصدق پس از کودتای 28 مرداد و در دادگاه نظامی؛ او در این دادگاه به سه سال حبس مجرد (انفرادی) محکوم شد.