برگزاری جلسه سه جانبه کتابخانه مرکزی دانشگاه، انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران و مکتا

عطنا - جلسه سه جانبه کتابخانه مرکزی دانشگاه، انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران و مجمع کتابخانه‌های تخصصی استان قم (مکتا)، با میزبانی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.

در این نشست که با حضور رئیس دانشگاه علامه طباطبائی، دکتر معتمدی، حجه‌الاسلام و المسلمین دکتر اکبری اقدم مدیر نهاد رهبری در دانشگاه، جناب آقای دکتر محسن حبیبی مدیر کل حوزه ریاست دانشگاه، خانم دکتر عصمت مومنی معاون محترم کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، اعضای محترم هیئت رئیسه مجمع کتابخانه‌های تخصصی و دانشگاهی (مکتا)، اعضای هیئت رئیسه انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران، اعضای محترم گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی، برخی از مدیران گرامی کتابخانه‌های تخصصی و دانشگاهی عضو مکتا، از جمله کتابخانه مرکزی حوزه‌های علمیه کشور، کتابخانه تخصصی دانشگاه ادیان و مذاهب قم، کتابخانه آیت الله العظمی بروجردی، کتابخانه دانشگاه مفید، کتابخانه فرهنگی هنری دفتر تبلیغات اسلامی، کتابخانه‌های پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، تعدادی از دانشجویان کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی و دیگر میهمانان و شرکت‌کنندگان برگزار شد، نخست، دکتر سید مهدی طاهری، رئیس محترم کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی ضمن ابراز خرسندی از برگزاری این رخداد مهم و مبارک، و بیان محورهای همکاری سه جانبه میان کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی، انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران، و مجمع کتابخانه‌های تخصصی و دانشگاه (مکتا)، انعقاد تفاهم‌نامه بین انجمن علمی کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران، و مجمع کتابخانه‌های تخصصی و دانشگاهی (مکتا) به میزبانی دانشگاه علامه طباطبائی را اقدامی ارزشمند در جهت اشتراک دانش و تجربیات کتابخانه‌های عضو مکتا و انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران دانست.

ایشان به همکاری و اشتراک منابع اطلاعاتی میان کتابخانه‌های عضو مکتا و با دیگر کتابخانه‌های بزرگ ایران و کشورهای دیگر از جمله کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، سازمان کتابخانه، اسناد و موزه آستان قدس رضوی، کتابخانه آستان مقدس حضرت اباعبدالله الحسین (ع)، و کتابخانه‌های دانشگاهی کشور در چند سال گذشته اشاره نمود، و افزود: کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی نیز با انعقاد تفاهم‌نامه با مکتا، درحوزه تهیه و تامین منابع علمی و همچنین ارائه خدمات گسترده‌تر به دانشجویان و پژوهشگران هر دو طرف، همکاری و  هم‌افزایی خوبی با کتابخانه‌ها و مراکز اطلاعاتی عضو این مجمع داشته است.

در ادامه دکتر مهدی علیپور حافظی، مدیر گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی، جلسه سه جانبه و امضای تفاهم‌نامه را گام ابتدایی این همکاری دانست، و ابراز امیدواری کرد، این اتفاق شروع و آغاز فعالیت‌های گسترده‌تری شود، تا کمک شایانی به گسترش خدمات تخصصی و ویژه کتابخانه‌ای نماید. ایشان با اشاره به تاریخچه فعالیت‌های مکتا، بر کارآمدی و اثرگذاری خدمات این مجمع تاکید کرد.

سپس دکتر رضائی شریف آبادی، رئیس انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران با تشکر از کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی برای برگزاری این گردهمائی، بیان داشت: انجمن‌های علمی محل حضور و تبادل خرد جمعی متخصصان رشته‌ها هستند. انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران یکی از این انجمن‌ها است، که زیر نظر کمسیون انجمن‌های علمی کشور به فعالیت می‌پردازد. می‌توان دوران فعالیت این انجمن را به دو دوره از زمان شکل‌گیری آن در دهه چهل که تا سال 1358 ادامه داشت، و شروع مجدد فعالیت آن از سال 1378 تقسیم نمود. هم اکنون هشتمین هیات مدیره انجمن مشغول به کار است. ایشان با اشاره به رونمایی از "سامانه نان" وزارت علوم افزود: ایجاد ارتباط بین ایده‌های خلاقانه افراد، سازمان‌ها و نیازهای صنعت ایده خوبی است، ولی باید در سطح کلان باورپذیری این موضوع شکل بگیرد. در هر فعالیتی از جمله انعقاد تفاهم‌نامه‌ها، اراده بر همکاری بوده، ولی زیربنای این همکاری اعتقاد و باور به سودمندی و مزیت این اشتراک مساعی است. همکاری مکتا با کتابخانه‌های مختلف تخصصی و دانشگاهی کشور نشان‌دهنده وجود این اراده و باور است. در این دو دهه که دنیای مجازی و شبکه‌های مختلف اجتماعی مبتنی بر آن در سطح خانواده، کسب و کار و مجامع علمی گسترش پیدا کرده، و با زیرساخت‌های فناورانه موجود، ایجاد تعامل و ارتباطات علمی آسان گردیده است. با نگاهی به فعالیت‌های قابل تحسین مجمع کتابخانه‌های تخصصی و دانشگاهی عضو مکتا، چنان چه این تعامل به صورت شبکه‌ای انجام گیرد، بهره‌وری بیشتری را شاهد خواهیم بود. ایشان در پایان با اظهار این که انجمن‌ها سازمان‌های مردم نهادی هستند که در خدمت جامعه‌اند، بر نقش میانجی‌گری انجمن تاکید کرد، و همکاری انجمن و مکتا را آغاز فرایند تسریع فرهنگ همکاری و تعامل بیشتر بین کتابخانه‌ای دانست.

در ادامه خانم دکتر عصمت مومنی معاون محترم کتابخانه ملی ایران، با تبریک سالروز فتح خرمشهر اظهار داشت: جایگاه ملی و تخصصی حرفه ما کتابخانه ملی بوده، و امیدوارم خدمتگزار جامعه علمی باشیم. این تفاهم‌نامه با ایجاد اتحاد بیشتر در بین متخصصان حرفه می‌تواند، با گسترش قراردادها، مسیر را برای جامعه علمی حرفه‌ای ما روشن سازد.

محمدی شجاعی دبیر مکتا، و مدیر کتابخانه و مرکز انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، قم را شهر هزار کتابخانه نامید، و بیان داشت: کتابخانه‌های تخصصی زیادی مانند کتابخانه آيت‌الله‌العظمي مرعشي نجفي (ره)، کتابخانه آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی با منابع بسیار غنی از جمله هزاران نسخه خطی در استان قم وجود دارند. از جمله کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران 220 هزار کتاب در موضوع تخصصی خود را از کشورهای مختلف گردآوری کرده، و یا، کتابخانه تخصصی دانشگاه ادیان و مذاهب با مشقت و صرف زمان و انرژی بسیار، با حضور در ده‌ها نمایشگاه بین‌المللی کتاب مجموعه خود را گردآوری نموده است. ایشان با این مقدمه به تاریخچه شکل‌گیری مکتا و ارکان آن پرداخت، و گفت:  سال 1393 اولین نشست مدیران کتابخانه‌های تخصصی به میزبانی دانشگاه ادیان و مذاهب، برگزار شد، و این نشست‌ها ادامه پیدا کرد. شورای سیاست‌گذاری مجمع به منظور تنظیم پیش‌نویس اساسنامه و آئین‌نامه‌های اجرایی جلسات متعددی برگزار و در نهایت اساسنامه مکتا تنطیم شد. نکته مهمی که همواره مکتا به آن پایبند بوده است، ارجحیت آئین‌نامه‌های کتابخانه‌های عضو بوده است.

وی افزود: بعد از دو سال، با توجه به گستردگی فعالیت‌ها، پنج کمیته تخصصی ایجاد شد. کمیته فناوری و نرم‌افزار (به مدیریت کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی)، کمیته منابع کهن و نادر،کمیته آموزش و پژوهش، کمیته مالی و کمیته اطلاع‌رسانی. هم اینک دو مرکز اسناد، یک موزه و 50 کتابخانه‌ که غالبا کتابخانه‌های تخصصی مراجع عظام هستند، از استان قم به عضویت در مجمع کتابخانه‌های تخصصی حوزوی و دانشگاهی استان قم (مکتا) درآمده‌اند؛ همچنین 20 مرکز خارج از استان مانند کتابخانه ملی، کتابخانه مجلس، مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری شیراز و کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی با مکتا همکاری گسترده در زمینه اشتراک منابع، تجربیات و نظیر آنها می‌نمایند.

دبیر مکتا افزود: از همان ابتدای تآسیس مکتا جایگاه حقوقی ویژه‌ای برای انجمن کتابداری استان قم در نظر گرفته شد، و اکنون این انجمن یکی از اعضای شورای سیاست‌گذاری مکتا است. ایشان با اشاره به این که، اشتراک منابع و ارائه خدمات به پژوهشگران هدف عمده مکتا بوده است، افزود: انتقال دانش بین مدیران،کتابداران و اعضای این مجمع از نظر دور نبوده است، و در همین راستا جلسات هم‌اندیشی و کارگاه‌های آموزشی بسیاری از جمله بیش از 200 محفل دورهمی با موضوعات مربوط به حوزه علم اطلاعات، کتابخانه‌های دیجیتالی و مهارت‌های پژوهشی با همکاری کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه و تدریس دکتر سید مهدی طاهری برگزار شده است. جلسات آشنایی کتابداران با منابع نادر و کهن به همت آقای جلیسه اجرا شده است. با  این توصیف و با توجه به فعالیت‌های خارج استانی مکتا، پیشنهاد شد تا با انعقاد تفاهم‌نامه و ایجاد زمینه همکاری با کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی و انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران از دانش اساتید این حوزه بهره بگیریم، و گامی در راستای ارتقای جایگاه حرفه‌ای کتابخانه‌ها و مراکز اطلاعاتی کشور برداریم.

در ادامه این جلسه، حسن رجبیان، مدیر کتابخانه آیت‌الله حائری در مدرسه فیضیه قم و عضو هیئت رئیسه مکتا، ضمن تقدیر از همکاری کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی با مکتا، با اشاره به سابقه فرهنگی و مذهبی استان قم اظهار داشت: این استان به عنوان یک مرکز دینی و مذهبی به دلیل وجود مراکز متعدد پژوهشی تخصصی، پژوهشگاه‌ها، دانشگاه‌ها و همپنین حوزه علمیه که خود یک مجموعه بزرگ آموزشی و پژوهشی است، جایگاه ویژه‌ای در کشور دارا است. سابقه کتابخانه مدرسه فیضیه به بیش ار 90 سال قبل باز می‌گردد. این کتابخانه جزو اولین کتابخانه‌های جدید در ایران محسوب می‌شود. تمامی این مراکز و کتابخانه‌ها مجموعه ارزشمندی از منابع و نسخ خطی، چاپ‌های سربی و سنگی را در اختیار داشته، و دسترس‌پذیرسازی این منابع هدف اصلی این کتابخانه‌ها است، و امیدواریم با حمایت و هم‌گرایی با اساتید حرفه و انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران این هدف را پیش ببریم.

سپس اسماعیل راهنورد، مدیر کتابخانه آیت‌الله بروجردی قم ضمن تشکر از حضور ریاست دانشگاه علامه طباطبائی و مسوول نهاد رهبری این دانشگاه در نشست سه جانبه، اذعان نمود: مکتا توانسته با نگاهی تازه به خدمت‌رسانی، به پژوهشگران حوزه و دانشگاه در کنار یکدیگر یاری رساند. هم اکنون به همت مکتا، دانشجویان به آسانی می‌توانند به کتابخانه‌های حوزوی مراجعه و از خدمات آنها استفاده کنند. درکتابخانه آیت‌الله بروجردی قم بیش از  100 هزار منبع تخصصی دیجیتال‌سازی شده، تا بتوانیم این ظرفیت را در اختیار پژوهشگران کل کشور قرار دهیم. وی ادامه داد: کتابخانه‌های آیت‌الله بروجردی و کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه هدف اشتراک فهرست‌های کتابخانه‌ای مبتنی بر استانداردهای جدید، در همکاری با یک شرکت دانش‌بنیان، اقدام به طراحی و توسعه نرم‌افزار یکپارچه کتابخانه‌ای لیبرا نموده، که ان شاءالله در آینده نزدیک معرفی خواهد شد.

دکتر جلالی دیزجی عضو گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی با  تآکید بر وجوه ممیزه کتابخانه‌های دانشگاهی و حوزوی، ایجاد و تنظیم مقرراتی یکپارچه در بخش اجرایی تفاهم‌نامه‌ها بین مکتا و کتابخانه‌های مختلف را مد نظر قرار داد.

سپس، دکتر عبدالله معتمدی ریاست محترم دانشگاه علامه طباطبائی با ابراز قدردانی از دکتر سید مهدی طاهری و اعضای گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی که زمینه برگزاری این نشست را فراهم نمودند، در سخنانی ضمن اشاره به جایگاه ویژه‌ی دانشگاه علامه طباطبائی در حوزه تخصصی خود و به عنوان بزرگترین دانشگاه علوم انسانی در غرب آسیا اظهار داشت: یکی از مباحث مهم امروز ارتقاء جایگاه و منزلت علوم انسانی است. در همین راستا و برای تبیین اثربخشی علوم انسانی به عنوان یک محور اصلی در برنامه راهبردی دانشگاه، نگاه ویژه‌ای به تحول علوم انسانی داشته‌ایم. ایشان ادامه داد: پاسخ مشکلات جامعه و حتی بخش‌های غیر علوم انسانی را باید در علوم انسانی جستجو کرد. پیوند فارغ‌التحصیلان با زمینه‌های مهارتی و فعالیتی، ایجاد مراکز رشد و کارآفرینی، توجه به شرکت‌های دانش‌بنیان از جمله اقداماتی است که در این دانشگاه انجام گرفته است. علوم انسانی پیوند درستی با مسائل جامعه ما نداشته، و نگاه بومی به آن نشده است. بخشی از مباحث نظری این حوزه با تکیه بر منابع و کتاب‌هایی با زمینه فرهنگی غیربومی ما شکل گرفته است. از این رو، نهضت تآلیف کتاب با رویکرد تحول علوم انسانی یکی از موضوعات جدی در برنامه راهبردی دانشگاه در نظر گرفته شده است.

در پایان حجت الاسلام صادق اکبری اقدم مسوول نهاد رهبری دانشگاه علامه طباطبائی، به دنیای مملو از اطلاعات متعدد و متکثر امروز اشاره و بیان داشت: اگرچه امروزه شاهد دگرگونی و تحول در مراجع و منابع اطلاعاتی هستیم، همچنان کتاب فیزیکی محبوبیت و مرجعیت خود را حفظ کرده است. ایشان به انس و الفت مراجع عظام نسبت به کتاب و همراه داشتن کتاب در تمامی شرایط به عنوان یک سنت فرهنگی تآکید نمودند.
بخش پایانی نشست سه جانبه، به امضای تفاهم‌نامه میان مجمع کتابخانه‌های تخصصی و دانشگاهی (مکتا) با انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران به همت و میزبانی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی در حضور ریاست محترم دانشگاه جناب آقای دکتر معتمدی، اختصاص داشت. این تفاهم‌نامه به منطور توسعه فعالیت‌ها و همکاری‌های علمی، فرهنگی، پژوهشی و آموزشی در چارچوب اهداف، وظایف و ظرفیت‌های کتابخانه‌های تخصصی و دانشگاهی عضو مکتا (از جمله کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی) با انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران در روز سه‌شنبه سوم خرداد ماه در محل سالن اجتماعات کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی امضا شد.

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام