کووید-19 با گردشگری و طبیعت چه کرد؟

کووید-19 اثرات بسیار منفی و مخربی بر گردشگری و اقتصاد داشته است، اما بر اثر شیوع آن هم طبیعت نفس تازه‌ای کشید و هم دولت‌ها و حکومت‌ها ملزم به تقویت زیرساخت‌های اینترنتی خود شدند؛ در این نشست گزارشی از این تأثیرات می‌خوانیم.

 به گزارش عطنا، میزگرد «تأثیرات بیماری کووید-19 بر ابعاد انسانی و اجتماعی گردشگری و راهکارهای پیشنهادی» به همت دانشکده مدیریت دانشگاه علامه طباطبایی، سه‌شنبه، 25 آذرماه به صورت برخط (آنلاین) برگزار شد.

تأثیر کووید-19 بر اقتصاد کشورها

دکتر اسماعیل قادری، استادیار مدیریت جهانگردی دانشگاه علامه‌طباطبایی، در ابتدای این نشست گفت: «بحث من راجع ‌به پیامدهای کووید-19 بر گردشگری و فقر جهانی است. در اهداف توسعه پایدار که سازمان ملل برای سال2030 پیش‌بینی کرده است، اولین بحث فقرزدایی از جهان است. سازمان گردشگری و جهانگردی جهانی نیز اهداف خود را منطبق بر اهداف سازمان ملل گذاشته است.

موضوع اصلی این است که همه‌گیری کووید-19 اثرات غیرقابل بازگشتی را بر صنعت گردشگری گذاشته و سازمان گردشگری جهانی نیز گفته است بر اثر کووید-19 فقر بیشتر شده است. صنعت گردشگری بسیار آسیب‌پذیر است و بعد از حمله تروریستی 11سپتامبر و... و در سال 2020 با کووید-19 مواجه شدیم.

تعداد مسافران بسیار کاهش پیدا کرده‌ و گردشگران بسیار کم شده‌اند. ایجاد محدودیت برای ورود گردشگران اثرهایی بر جوامع دارد. کشورهایی که دارای چند اقتصاد هستند و وسعت زیادی در اقتصاد دارند، تأثیر گردشگری در اقتصاد آنها  نسبت به کشورهای دیگر کم است مثل فرانسه.

درصد کمی از افراد اروپا درگیر فعالیت گردشگری هستند و شغل آنها وابسته به گردشگری نیست ولی بعضی کشورها بسیار وابسته به گردشگری هستند و سهم بزرگی از اقتصاد آن کشورها وابسته به گردشگری است. مقایسه آمار 2019 و 2020 نشان‌دهنده کاهش گردشگران در کشورهای مختلف است. 63 درصد کشورهایی که اقتصاد آنها از گردشگری تامین می‌شود دچار آسیب شدید شده‌اند. هتل‌های تجملی با کیفیت‌های بالاتر آسیب بیشتری نسبت به هتل‌های باکیفیت پایین دیدند. در چین هتل‌ها به شدت تحت تأثیر کووید-19 قرار گرفت.

در نهایت جوامع فقیر با شیوع ویروس کووید-19 فقیرتر شده‌اند و شکاف‌های طبقاتی بسیار بیشتر شده است. ما شاهد گردش صنعت گردشگری از غرب بودیم ولی متاسفانه با شیوع این ویروس با رکود اقتصادی مواجه شدیم. اگر این روندها ادامه پیدا کنند آسیب جدی به دنیا وارد می‌شود و سبب رکود اقتصادی سراسری خواهیم شد.»

فرصت‌های کووید-19 در جامعه

دکتر حسینی در جایگاه دومین سخنران گفت: «در این بحث به فرصت‌هایی که کووید-19 در اختیار قرار داده است می‌پردازم. بعد از کووید-19 بسیاری از ابزارهایی که تأثیر منفی بر طبیعت داشتند متوقف شد و تخریب و آسیب‌ها بسیارکاهش یافتند. درجهان اهمیت محیط زیست بسیار افزایش پیدا کرد، به جنگل‌ها توجه بسیاری شد، تفکیک زباله بهتر شد و....

اگر گردشگری را در دو بعد زیرساخت‌ها و جاذبه گردشگری بررسی کنیم؛ جاذبه‌های ملموس کالا و تسهیلات، فرهنگ و رسوم، دریا و کویر و... هستند. تأثیرات بر هرکدام از جاذبه‌ها متفاوت با یکدیگر است.

رابطه‌های علّی کووید-19 بر گردشگری چهار بعد دارد که باعث توقف سفرها، تنازعات و... شده‌اند؛ کم‌یابی منابع، احتکار منابع، کاهش مشاغل، از دست رفتن بعضی شرکت‌ها و.. از عوامل کرونا بوده است. تأثیرات جزئی مثل تأثیر بر مراکز اقامتی که تأثیر بسیار شگرفی بوده و روند کاهش داشته است.

رویدادهای مهم جهانی در ایران دچار وقفه و تعلیق شده است، مثل کنسرت‌ها، مسابقات و... . یک مؤسسه خارجی تأثیر کرونا بر رستوران‌ها و مراکز غذایی را در غرب بررسی کرده است، بعد از کرونا همچنان سه درصد ظرفیت‌ها رافعال نگه داشتند که این امر نشان‌دهندهٔ پیش‌بینی برای بحران است.

یکی از ضعف‌های کشورما نداشتن و ننوشتن دستورالعمل‌ها در زمان عادی است تا در بحران دچار مشکل نشویم. بعضی از کشورها سریع‌تر با شرایط کنار آمدند و سریع‌تر به فعالیت خود پرداختند ولی کشور ما به علت نداشتن زیرساخت‌ها دچار مشکل شد.

کووید-19 و تأثیر آن بر طبیعت

در ایران جاذبه‌های گردشگری بر اثر کووید-19 بسیار آسیب دیدند ولی از نکات مهم و مثبت کووید-19 در جامعۀ ما می‌توان به بهترشدن هوا، تأثیر مثبت بر طبیعت، تنفس طبیعت و... اشاره کرد. وضعیت دی‌اکسیدکربن و نیتروژن را قبل و بعد از کووید-19 در کشورها بررسی کردند و متوجه شدند وضعیت هوا به علت کمتر شدن تردد وسایل نقلیه نسبت به قبل از قرنطینه بهتر شده است.

تأثیر کرونا بر بازسازی لایۀ اوزون نیز به علت کمتر استفاده کردن افراد از منابع بسیار مثبت بوده‌ است. جنگل‌ها وضعیت بهتری نسبت به قبل کرونا پیدا کرده‌اند از جمله می‌توان به کمتر استفاده کردن کارخانه‌ها از چوب اشاره کرد. ما در حالت عادی نیز نسبت به منابع چالش داشتیم، مثل تأکید بر کمیت و توجه نداشتن به کیفیت که این چالش‌ها محدود به کووید-19 نیست. ما نباید منتظر دیگران باشیم که راه‌حل ایجاد کنند و ما از آن استفاده کنیم. ما در کشور نیازمند افراد هوشیاری جهت پیدا کردن و ایجاد راه‌حل‌ها هستیم تا دیگران از آن استفاده کنند، متأسفانه ایران در این امر بسیار ضعیف عمل کرده است.

لزوم گسترش تبلیغات گردشگری

در کشور نیازمند زیرساخت‌ها و پروتکل‌های گردشگری هستیم، در ایران بیشتر افرادی که برای گردشگری می‌آیند بازنشسته‌ها هستند، این افراد باید از فضای گردشگری مطمئن باشند و این موضوع برایشان مهم است که متاسفانه هربار ساده از کنار رضایت آنها می‌گذریم. اگر امروز برای تبلیغات گردشگری کاری انجام ندهیم در آینده، گردشگری به شدت دچار مشکل می‌شود.

ضروری است تا برنامۀ گردشگری ایران بازنویسی شود. در انتهای سال 2019 چقدر بازنویسی داشتیم؟ نسبت به شرایط چیزی به‌روز شده است؟ در کشور بر جنبه‌های منفی کووید-19 بسیار پرداخته می‌شود در صورتی که کرونا جنبه‌های مثبت فراوانی نیز داشته است. کووید-19 باعث شد تا به مهم بودن اینترنت پی برده شود و پهنای اینترنت مرتفع شود و همه با اینترنت آشنا شدند، باید بدانیم که فرصت‌های زیادی در کووید-19 نهفته است که باید به‌ آن پی برد.»

خبرنگار: فاطمه حسن‌آبادی/ دبیر: فاطمه ملک محمدی