آموزش فرهنگی، تاریخی و سیاسی مهم‌تر از روزنامه‌نگاری سطحی است

عبدالحمید کاشه در دیدار با رئیس و استادان دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی از تجربیات آموزش روزنامه‌نگاری و نحوه فعالیت خبرگزاری الجزایر به عنوان خبرگزاری رسمی این کشور گفت و اظهار کرد: در دانشگاه الجزایر تاکید بر آموزش فرد از لحاظ فرهنگی و سیاسی است که نتایج خوب آن در عملکرد رسانه‌ای‌ها منعکس خواهد شد.

به گزارش خبرنگار عطنا، دیدار صمیمانه عبدالحمید کاشه، رئیس خبرگزاری الجزایر با استادان دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی دوشنبه، 4 تیرماه در سالن شورای این دانشکده برگزار شد. همچنین جمعی از استادان علوم ارتباطات و روزنامه‌نگاری و منصور فلسفی، رئیس روابط بین‌الملل خبرگزاری ایرنا و سومیا مالی، رئیس روابط بین‌الملل خبرگزاری الجزایر در این نشست حضور داشتند.

«دانشگاه علامه» دانشگاه مادر در زمینه علوم ارتباطات است

در ابتدای نشست، دکتر محمدمهدی فرقانی، رئیس دانشکده ارتباطات ضمن خیر مقدم به مهمانان، گفت: این دانشکده اولین و قدیمی‌ترین دانشکده ارتباطات و روابط عمومی در ایران است که بیش از پنجاه سال از تأسیس آن می‌گذرد.

وی با بیان اینکه درمورد رشته‌ها قبلاً توضیح داده شده است، افزود: در ایران دانشگاه‌های متعددی وجود دارد که در رشته‌های روزنامه‌نگاری، روابط عمومی و ارتباطات در تهران و شهرستان‌ها فعال هستند؛ اما این دانشکده به‌نوعی دانشکده مادر و اصلی است.

وی ادامه داد: بسیاری از فارغ‌التحصیلان این دانشکده از گذشته تا امروز مشغول کار در رسانه‌های مختلف هستند و ارتباطات خوبی در این دانشکده به طور خاص وجود دارد و نمونه بارز آن همین دیدارها است.

فرقانی در بخش دیگر سخنانش به معرفی استادان دانشکده پرداخت و توضیح داد: بیست استاد مستمر و عضو هیئت علمی در این دانشکده فعالیت دارند و هفتاد استاد مدعو نیز به تدریس می‌پردازند. دکتر هادی خانیکی، مدیر گروه ارتباطات دانشکده و رئیس کرسی ارتباطات علمی و فناوری بین دانشکده و سازمان یونسکو هستند. دکتر سارا ابوطالب جولا، عضو گروه ارتباطات، دکتر اکبر‌زاده جهرمی، عضو گروه ارتباطات و رئیس کتابخانه دانشکده، دکتر علی‌اصغر کیا، مدیر گروه روزنامه‌نگاری دانشکده و دکتر عبدالهی‌نژاد عضو گروه روزنامه‌نگاری و مدیرکل روابط عمومی وزارت علوم، دکتر احمدی، عضو گروه روزنامه‌نگاری و روزنامه‌نگار تلویزیونی، دکتر حسینی‌پاکدهی، عضو گروه ارتباطات، دکتر مهدی‌زاده، معاون آموزشی و پژوهشی دانشکده و دکتر سعیدی عضو گروه روابط عمومی هستند که در این جمع حضور دارند. عده‌ای دیگر از استادان هم در این دانشکده به تدریس می پردازند که امروز در دانشکده حضور ندارند.

رئیس دانشکده ارتباطات با تقدیر از استادان حاضر در این جلسه، تصریح کرد: این دوستان، بهترین استادان روزنامه‌نگاری و ارتباطات در ایران هستند. در ایران، بسیاری از دروس رشته‌های ارتباطات دانشگاه‌های دیگر توسط استادان این دانشکده تاسیس شده است.

فرقانی خاطرنشان کرد: در این دانشگاه یک خبرگزاری دانشگاهی به نام «عطنا» فعالیت دارد که دفترش در این دانشکده است و دانشجویان در آنجا دروس خود را به صورت کاربردی می‌آموزند. همچنین در این دانشکده استودیوی تصویربرداری و ضبط صدا و لابراتور عکاسی وجود دارد که جهت آموزش مورد استفاده قرار می‌گیرند.

تجربه خوب الجزایر می‌تواند مورد مطالعه کشورهای دیگر قرار بگیرد

در ادامه، دکتر هادی خانیکی، مدیر گروه ارتباطات در سخنانی گفت: حس مشترک و تجربه مشترکی بین روزنامه‌نگاران، روشنفکران و دست‌اندرکاران حوزه عمومی دو کشور وجود دارد.

وی ادامه داد: نسل قدیم به دلیل درگیری و مخالفت با نظام شاه تعلق خاطر و نگاه نوستالژیک به انقلاب الجزایر دارد و در ایران آثار چهره‌های سرشناس انقلاب الجزایر، انعکاس رسانه‌ای وسیعی داشته است.

خانیکی افزود: از اولین آثاری که توسط مطبوعات ایران حتی قبل از انقلاب اسلامی منتشر شد، جریان محاکمات «جمیله بوپاشا» بود که توسط روزنامه‌نگار ایرانی «منصور تاراجی» منتشر شد.

خانیکی به قهرمانی‌های بوپاشا اشاره کرد و در این خصوص، گفت: «جمیله بوپاشا» زن قهرمان الجزایری بود و همین طور حره و جمیله بوعلی از زنان قهرمان الجزایر بودند.

استاد دانشگاه علامه طباطبائی به آثار فرهنگی اثرگذار در ایران پرداخت و اظهار کرد: از آثار علمی و فکری که خیلی در ایران تاثیر گذاشت آثار «فرانتس فانون» متفکر فرانسوی بود که در مذاکرات الجزایر شرکت داشت و این موارد از کتب پرفروش ایرانی بود.

وی تلاش مبارزان الجزایر را ستودنی خواند و اظهار کرد: متقابلاً نقشی که مبارزان الجزایری در همکاری با مبارزه مردم ایران داشتند، ستودنی است. بنده در سفری که همراه آقای خاتمی، رئیس‌جمهور وقت به الجزایر داشتم از تلاش‌هایی که بوتفلیقه برای آزادی علی شریعتی از زندان داشت اطلاع پیدا کردم. آقای بوتفلیقه در آن ملاقات گفت وقتی وزیر خارجه الجزایر بوده است از شاه در خواست کرده که برای مداخله الجزایر در جنگ ایران و عراق دکتر علی شریعتی را از زندان آزاد کند.

وی به ادامه این علایق مشترک در بعد از انقلاب اسلامی هم اشاره کرد و گفت: این علاقه بعد از پیروزی انقلاب هم ادامه داشت، طوری که در الجزایر، زمینه‌های همکاری را در دانشگاه‌ها، مطبوعات و نهادهای اطلاع‌رسانی می‌توان دید.

خانیکی در ادامه به یکی از هدایای خوبی که در الجزایر دریافت کرده است، اشاره کرد و در این زمینه گفت: یکی از نمونه‌های خوبی که به عنوان هدیه در الجزایر مشاهده کردم این بود که وزارت اعلام الجزایر اقدامی را در جهت جمع‌آوری نشریات دوران انقلاب الجزایر انجام داده بود که به صورت مجموعه جلد شده‌ای در نشریه «المجاهد»، ارگان جبهه آزادی بخش، منتشر شده بود.

مدیرگروه علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی دیدن روزنامه دوران مبارزه را برای یک روزنامه‌نگار جالب دانست و اضافه کرد: برای یک روزنامه‌نگار جالب است که بتواند روزنامه دوران مبارزه را که نشریه‌ای با حداقل امکانات است، مورد مطالعه قرار دهد.

وی با بیان اینکه کار در دانشگاه چیزی جز کشف استعدادها در تاریخ و فرهنگ و جامعه نیست، افزود: الجزایر تجربه خوبی دارد که می‌تواند مورد مطالعه کشورهای دیگر قرار بگیرد، مثل همین که نشریات مردمی و انقلابی را به نهاد‌های رسانه‌ای جدیدی تبدیل کرد. به عنوان یک نمونه خوب می‌توان از نشریه «المجاهد» نام برد که در دوران انقلاب از روی آن یک روزنامه موثر شکل گرفت و توانست تجربه‌اش را در حوزه اطلاع‌رسانی به صورت مدرن به کار بگیرد. نشریه «المجاهد» نمونه خوبی است که می‌توان در حوزه ارتباطات به آن پرداخت.

خانیکی، در پایان سخنان خود به تجارب علمی و فنی دانشگاه‌های الجزایر هم اشاره و اظهار کرد:  پیوندی که بین کار علمی و حرفه‌ای در الجزایر به وجود آمده است می‌تواند زمینه خوبی برای همکاری باشد. لذا هم در زمینه‌های آموزشی و هم در زمینه‌های پژوهشی می‌تواند همکاری‌های مشترکی بین دو کشور شکل بگیرد.

وی افزود: باید گفت‌وگو‌هایی بین ایران و الجزایر شکل بگیرد، چون هم اشتراکات زیاد و هم فهم مشترکی بین دو طرف وجود دارد و امید است این زمینه‌های مشترک به ادامه همکاری بیانجامد.

به رسانه‌ای نیاز داریم که بتواند افکار عمومی را درست هدایت کند

 در بخش دیگر، عبدالحمید کاشه، رئیس خبرگزاری الجزایر به ایراد دیدگاه خود پرداخت و درباره تجربه روزنامه‌نگاری در کشور خود اظهار کرد: در گذشته دروس ارائه شده در دانشگاه الجزایر نظری بود. تا اینکه مدرسه عالی به منظور کاربردی کردن دانشگاه الجزایر تاسیس شد و این مدرسه عالی مجالی را برای دانشجویان فراهم کرد تا بتوانند به طور عملی اخبار را رصد کنند؛ با این حال اعتقاد بر این است که این گام به تنهایی کافی نبود.

کاشه به چالشی که پس از تاسیس مدرسه با آن مواجه شدند، اشاره کرد و گفت: فهمیدیم داشتن اطلاعات و دانش در حوزه روزنامه‌نگاری کافی نیست؛ بلکه لازم است تربیت فرهنگی و پختگی سیاسی افراد مورد توجه قرار گیرد.

وی افزود: تکنولوژی‌های رسانه به آسانی قابل دسترسی است و مهم این است که روزنامه‌نگار به مسائل سطحی اکتفا نکند و به عمق مسائل وارد شود. به همین خاطر در دانشگاه الجزایر تاکید بر آموزش فرد از لحاظ فرهنگی و سیاسی است و نتایج خوب آن در عملکرد رسانه‌ای‌ها منعکس خواهد شد.

رئیس خبرگزاری الجزایر از طرح مسائل سطحی در رسانه‌های گروهی انتقاد کرد و گفت: ‌روزنامه‌نگاران به مسائل سطحی و برگرفته از رسانه‌های خارجی می‌پردازند. رسانه‌ها کمتر به عمق مسئله وارد می‌شوند و بدون در نظر گرفتن پشت پرده این مسائل آن‌ها را مطرح می‌کنند. این «سطحی بودن» را در رسانه‌ها و خبرگزاری‌ها می‌توان دید.

کاشه درباره تغذیه رسانه‌ای خبرگزاری‌ها گفت: به رسانه‌هایی نیاز است که بتوانند افکار عمومی را به سمت و سوی درست هدایت کنند. تحلیل و خبر در اختیار ‌روزنامه‌نگاران قرار می‌گیرد اما ‌روزنامه‌نگاران توضیحات عمیق و جامع را مطرح نمی‌کنند. لذا به عنوان راه حل در خبرگزاری الجزایر تصمیم به نزدیکی «تحلیل» و «خبر» گرفته شد و کانال تلویزیونی به نام«وب.تی.وی»  به منظور رسیدن به این اهداف تاسیس شد تا بتواند اهداف عمومی را ارشاد و هدایت کند.

وی به دنبال کردن اخبار از طریق تصاویر پرداخت و گفت: عامه مردم اخبار را از طریق عکس و اخبار ویدئویی دنبال می‌کنند، در حالی که دست‌اندرکاران رسانه می‌دانند که اخبار عمیق‌تر از آن چیزی است که تنها با تصویر به نمایش در آمده است.

رئیس خبرگزاری الجزایر با اشاره به اینکه بودجه این خبرگزاری از دولت تامین می‌شود، گفت: 80 درصد بودجه از طریق دولت و 20 درصد باقی‌مانده از مشتریان تامین می‌شود. سازمان خبرگزاری الجزایر موظف است مسیری که نظام رسمی برای آن در نظر گرفته است، در پیش بگیرد. خبرگزاری مکلف است که اخبار سفرها و دیدارهای وزرا را منعکس کند. این یک پیوند رسمی و دولتی است و اشکالی در این زمینه وجود ندارد.

وی ادامه داد: تلاش می‌شود در 80 درصد اخبار آنچه هست منعکس شود و تحلیلی به آن افزوده نشود تا به مخاطب فرصت تفکر و تجزیه و تحلیل اخبار داده شود. همچنین، اگر تمام نگاه خبرگزاری به دولت باشد زیر سوال می‌رود و جایگاه آن نزد مردم افول پیدا خواهد کرد.

کاشه به راهبرد خبرگزاری الجزایر به عنوانی یک خبرگزاری رسمی اشاره کرد و گفت: راهبرد خبرگزاری توسط دولت تعیین می‌شود و در سال‌های اخیر خبرگزاری الجزایر توانسته است جایگاه خوبی در جامعه پیدا کند اما این جایگاه هنوز قابل ارتقا است.

رئیس خبرگزاری الجزایر با تاکید بر تخصص در ‌روزنامه‌نگاری خاطرنشان کرد: 80 درصد افرادی که در خبرگزاری الجزایر کار می‌کنند خط مشی همسو با دولت ندارند. اکثر خبرنگاران ثبت و بارگزاری اخبار را هم انجام می‌دهند. جوانانی که موبایل هوشمند دارند خبر و عکس را منتشر می‌کنند و این‌ها را در کنار هم قرار می‌دهند. ‌روزنامه‌نگاران قدیمی‌تر نمی‌توانند همزمان با نگارش خبر به این مسائل هم بپردازند و بخش سمعی و بصری در خبرگزاری به این مسئله می‌پردازد.

کاشه به تمایل و توجه مردم به رسانه‌های خصوصی اشاره کرد و ادامه داد: اگر خبرگزاری الجزایر را جدا از سایر بخش‌ها در نظر بگیریم، محبوبیت بالایی در بین مردم دارد و روزنامه‌ها و کانال‌های تلویزیونی به عنوان مشتریان خبرگزاری هستند.

 کاشه درباره خبرگزاری ایرنا هم یادآور شد: ایرنا دفتری در الجزایر دارد که حضوری فعالانه و ارتباطی پیگیرانه با خبرگزاری الجزایر دارد و این خبرگزاری منبع خبرگزاری الجزایر برای اگاهی از ایران است. اطلاعات خبرگزاری الجزایر راجع به ایران از طریق این خبرگزاری دریافت می‌شود.

کاشه با نتقاد از عدم اگاهی و اطلاعات نسل جوان کشورها به ذکر مثالی پرداخت و اظهار کرد: رئیس یکی از کانال‌های تلویزیونی کویت گفت هنوز جوانان کویت نمی‌دانند اولین کشوری که نفت را ملی کرد، کویت بود. نسل قدیم‌تر اطلاعات خوبی از الجزایر دارند. اما جوانان اغلب اطلاعاتی در این زمینه‌ها ندارند. دولت‌های همسایه نیز دارای چنین مسئله‌ای هستند و کشورهای آفریقایی و عرب‌زبان اطلاعی از یکدیگر ندارند. به همین دلیل اصرار به آموزش ‌روزنامه‌نگاران نه تنها باید در زمینه ‌روزنامه‌نگاری باشد بلکه باید اطلاعات آنها در زمینه‌های گوناگون تاریخی و فرهنگی نیز تقویت شود.

رئیس خبرگزاری الجزایر از محبوبیت اخبار داخلی برای مردم الجزایر گفت و خاطرنشان کرد: اکثر مردم الجزایر، کانال‌های خود الجزایر را دنبال می‌کنند و به مسائل امور خارجی اهمیت نمی‌دهند. کانال‌هایی مثل mbc و مانند آن بیشتر برای مردم جالب توجه هستند. بعضی از مردم الجزایر کانال العالم را دنبال می‌کنند اما تعداد آنها زیاد نیست.

وی اضافه کرد: با توجه به راه اندازی کانال‌های محلی جدید، مردم رغبتی به دنبال کردن کانال الجزیره ندارند و این اتفاق پس از بهار عربی رخ داد. ظهور کانال‌های محلی یک مسئله خودجوش است و با برنامه‌ریزی و کارهای پشت پرده دولتی شکل نگرفته است.

رئیس خبرگزاری الجزایر در پایان نکته دیگری را اضافه کرد و گفت: اکثر جوانان در الجزایر به رسانه‌های سنتی پشت کرده‌اند و اخبار را از طریق شبکه‌های اجتماعی دنبال می‌کنند و این باعث فعالیت جدی رسانه‌های مختلف این کشور در فضای مجازی می‌شود.