بحران در مبادله نظامیان ترکیه و یونان

مبادله نظامیان میان یونان و ترکیه تنش‌های تازه‌ای آفریده است و پناهنده شدن 8 نظامی تركیه به یونان پس از كودتای نافرجام سال 2016 و مخالفت قوه قضاییه این كشور با استرداد آنها و ورود دو سرباز یونانی به خاك تركیه بهانه‌ای شده برای تشدید اختلافات این دو کشور.

به گزارش عطنا به نقل از روزنامه اعتماد، محمود فاضلی، کارشناس مسائل بین‌الملل در یادداشتی به تنش تازه آتن و آنکار پرداخته است که این‌بار بر سر مبادله نظامیان دو کشور صورت گرفته است. این یادداشت را در ادامه می‌خوانیم.

تنش در روابط آتن و آنكارا گویا پایانی ندارد. این‌بار نه از طرح اختلافات در دریای اژه و وجود مناطق مبهم یا تجاوز هواپیماهای دو كشور به حریم هوایی طرفین خبری بود و نه از ایجاد تردید در قرارداد لوزان (به معنای ادعاهای ارضی از طرف تركیه) سخنی به میان آمد. در هفته‌های اخیر بی‌اعتمادی میان دو كشور همسایه و عضو ناتو بر سر نظامیان زندانی در دو كشور وارد مرحله جدیدی شد. ابتدا پناهنده شدن 8 نظامی تركیه به یونان پس از كودتای نافرجام سال 2016 و مخالفت قوه قضاییه این كشور با استرداد آنها به كشورشان موجب آغاز دور جدید تنش‌ها بود و در ادامه ورود دو سرباز یونانی به خاك تركیه كه یونان آن را اشتباه شخصی این دو نظامی به دلیل بارش برف و انتخاب مسیر اشتباه از سوی این دو می‌دانست بر شدت اختلافات افزود.

آتن در آخرین مواضع رسمی خود تحویل هشت نظامی فراری تركیه را با توجه به حكم صادره توسط عالی‌ترین مراجع قضایی یونان را رد كرده و تاكید دارد در صورت مشاركت این افراد در كودتا، طبق كنوانسیون ژنو یونان دیگر وظیفه ندارد آنان را در خاك خود نگه دارد، اما تحویل آنان به تركیه نیز غیرممكن است. به باور آتن، تحركات دیپلماتیك یونان درصدد است تا به آنكارا نشان دهد اگر بخواهد قضیه بازداشت دو نظامی یونانی را به گروگان‌گیری تبدیل كند بازنده خود این كشور خواهد بود. این منازعه حقوقی هر چه زودتر باید حل و فصل شود. یونان نباید وارد بازی تركیه شود. طرف یونانی در انتظار اعلام اتهامات وارده بر دو نظامی است و تمامی اقدامات دولت، بازگشت هر چه زودتر آنان به كشور است.

یونان در هفته‌های اخیر از ظرفیت دیپلماتیك خود در اتحادیه اروپا برای تحت فشار قراردادن تركیه استفاده كرده و انزوای بین‌المللی تركیه را به عنوان پیروزی دستگاه دیپلماسی یونان معرفی كرد. به اعتقاد یونان، رایزنی‌های این كشور با متحدان خود در اروپا موجب شد در بیانیه پایانی اجلاس سران اتحادیه اروپا، رهبران اروپایی نسبت به ادامه بازداشت شهروندان اتحادیه اروپا توسط تركیه ابراز نگرانی كردند كه اشاره‌ای غیر مستقیم به بازداشت دو نظامی یونانی در این كشور است. آتن از شركای اروپایی خود خواسته است تا تركیه را به ارایه «تضمین‌های روشن» در مورد محترم شمردن مرزهای یونان وادار سازند. مقامات یونانی از طرح موضوع دو نظامی بازداشتی در تركیه به عنوان یكی از پیش‌شرط‌های بهبود روابط این كشور با اروپا ابراز رضایت می‌كنند. حتی گفته می‌شود رییس كمیسیون اروپا در دیدار دوجانبه با رییس‌جمهور تركیه تاكید داشته است «دو نظامی كه در برف، راه در دیدار گم كردند خطری برای تو نیستند.»

وزیر دفاع یونان بارها با به‌كارگیری كلمات تندی مواضع مقامات تركیه را مورد انتقاد قرار داد. او در سخنانش در روز استقلال یونان هشدار داده بود«هر كسی بخواهد حاكمیت ملی ما را زیر سوال ببرد له خواهیم كرد». سخنانی كه از سوی تركیه «گستاخانه» و «سخنان توخالی» نام گرفت، احزاب مخالف دولت چپگرای یونان، سخنان وی را «خطرناك» و «ریختن بنزین روی آتش» خطاب كردند. اما دیگر مقامات یونان از جمله رییس‌جمهوری تلاش داشتند این كشور را متمایل به صلح و دموكراسی و زندگی مسالمت‌آمیز نشان دهند و مرزهای یونان را مرزهای اتحادیه اروپا معرفی كنند.

رایزنی‌های یونان با اعضای اتحادیه اروپا و حمایت مستقیم و غیر مستقیم اعضای آن از یونان البته با ناخرسندی آنكارا رو به رو بود. اردوغان مدعی شد اروپایی‌ها به من گفتند شما رییس‌جمهور بزرگی هستید، تضمین كنید دو نظامی آزاد شوند. اما من به آنان پاسخ دادم من بزرگ‌تر از قوه قضاییه نیستم. به آنان توضیح دادم كه موضوع در دست دستگاه قضایی است و خانواده‌های آنان و مقامات كنسولی می‌توانند با آنها دیدار كنند. عادلانه نیست كه موضوع دو نظامی یونانی را به بحث بگذارید اما در مورد استرداد نظامیان تركیه كه پس از كودتا به یونان فرار كردند اصلا صحبت نكنید. البته ما این دو موضوع را به هم ربط ندادیم، اما كسانی كه دست به كودتا زدند همچنان در یونان هستند و وقتی ما خواستار استردادشان شدیم آنان را به ما تحویل ندادند.

به اعتقاد اردوغان، تصمیم‌گیری در مورد دو نظامی یونانی كه به مدت یك ماه در تركیه در بازداشت هستند، به قوه قضاییه این كشور مربوط می‌شود. وقتی عده‌ای قصد قتل وی را داشتند و هشت تن از آنان به یونان فرار كردند نخست وزیر یونان اطمینان داد كه در عرض 10 تا 15 روز به تركیه تحویل داده خواهند شد ولی ماه‌ها و سال‌ها گذشت و اینك به دنبال پناه دادن به آنان هستند. قوه قضاییه تركیه با درخواست جدید وكلای مدافع دو نظامی بازداشتی یونانی جهت آزادی آنان تا تاریخ محاكمه مخالفت كرده است. بر اساس استدلال قضات تركیه، با توجه به اینكه دو نظامی مورد نظر دارای محل اقامت در تركیه نبوده و در صورت آزادی احتمال فرار آنان از كشور جدی است و با توجه به وجود مدارك جدید در مورد اتهامات وارده علیه آنان با درخواست آزادی آنان مخالفت می‌شود.

واكنش به این سخنان اردوغان، البته تند و صریح بود. دفتر مطبوعاتی نخست‌وزیر یونان در بیانیه‌ای اعلام كرد اردوغان اگر چیزی در مورد هشت نظامی تركیه‌ای برای گفتن داشت باید آن را در دیدار رسمی با نخست‌وزیر یونان از آتن بیان می‌كرد. او مسیر لغزنده و حملات تحریك‌آمیز را انتخاب كرده و درصدد ارتباط دادن دو موضوع كاملا متفاوت است. آنكارا باید صریحا دلیل بازداشت دو نظامی یونانی كه اقدامی غیر از ورود چند متری به خاك تركیه نكرده‌اند را اعلام كند.